پشت پرده سفرهاي سريالي عباس عراقچي به خاورميانه
آزمون حساس ديپلماسي براي تهران
پس از پاسخ نظامي ايران به اقدامات خصمانه و تروريستي اسراييل در منطقه، تيم سياست خارجي ايران اين روزها ديپلماسي و رايزني‌ها با كشورهاي منطقه را در اولويت قرار داده تا ضمن حمايت از مقاومت در منطقه، روابط تهران با كشورهاي منطقه‌اي را عليه زياده‌خواهي‌ها و اشغالگري اسراييل تقويت كند. سيدعباس عراقچي، وزير امور خارجه ايران پس از همراهي رييس‌جمهور ايران در قطر و شركت در نشست همكاري آسيا و ديدار با برخي مقامات منطقه، راهي بيروت و سپس دمشق شد. عراقچي روز شنبه در سفر به سوريه با بشار اسد رييس‌جمهور سوريه ديدار كرد. عباس عراقچي كه از لبنان وارد سوريه شد، روز شنبه در دمشق با بشار اسد رييس‌جمهور سوريه ديدار داشت. رسانه‌هاي سوريه گزارش دادند كه اسد با عراقچي درباره راه‌هاي توقف تجاوزات اسراييل به لبنان و كمك به برادران لبناني در سطوح مختلف مردمي و رسمي رايزني داشتند. وزير امور خارجه ايران پيش از اين با بسام صباغ همتاي سوري خود ديدار كرده بود. عراقچي در بدو ورود به دمشق در جمع خبرنگاران گفت: هدف من از سفر به دمشق ادامه رايزني‌ها درخصوص تحولات منطقه است. بشار اسد، رييس‌جمهور سوريه در ديدار با عراقچي ارتباط راهبردي سوريه و ايران را براي مقابله با خطراتي كه منطقه و مردم آن را تهديد مي‌كند، مهم دانست و گفت: مقاومت در برابر هرگونه اشغال، تجاوز و كشتارجمعي حق مشروع است. عراقچي در اين ديدار با بيان اينكه به قدرت مقاومت در لبنان و فلسطين براي ايستادگي در برابر ماشين ويرانگر و كشتار اسراييل اعتماد دارد، بر لزوم هماهنگي با همه كشورهاي حامي آرمان فلسطين براي توقف اين تجاوز تاكيد كرد. وزير امور خارجه ايران تصريح كرد: از تلاش‌هايي كه براي آتش‌بس انجام مي‌شود، به شرطي كه مورد قبول مردم لبنان و مورد قبول مقاومت باشد، حمايت مي‌كنيم. او تاكيد كرد كه هرگونه آتش‌بس در منطقه منوط به آتش‌بس در غزه است. به‌زعم برخي ناظران، اين تهديد وجود دارد كه ماجراجويي‌هاي خصمانه اسراييل به سراسر منطقه كشيده شود. بسياري از ناظران بر اين باورند لبنان و پس از آن سوريه نيز ممكن است به واسطه ماجراجويي‌هاي اخير اسراييل به جبهه‌هاي بعدي رويارويي تبديل شوند. پاسخ موشكي به اسراييل كه واكنش به رويكرد تند اين بازيگر قلمداد مي‌شود، خاورميانه را در شرايط متفاوتي قرار داده است. برخي ناظران هشدار مي‌دهند خطر بزرگي وجود دارد كه تنش‌ها در لبنان و سوريه در هفته‌ها و ماه‌هاي آينده افزايش يابد. ايران در لبنان و سوريه داراي نفوذ بسياري است و در تلاش است متحدان خود را در منطقه تقويت كرده و از فشار بيشتر اسراييل به آنها جلوگيري كند. به ادعاي ناظران، سفر عباس عراقچي، وزير امور خارجه ايران نيز در همين رابطه ارزيابي مي‌شود. از نظرجولين بارنز ديسي، تحليلگر مسائل خاورميانه در انديشكده شوراي اروپايي روابط خارجي، تشديد درگيري در سوريه و لبنان نتيجه تشديد تهاجمات اسراييل پس از حملات حماس در 7 اكتبر و راهبرد «دفاع رو به جلو» ايران است كه هدف آن مقابله با تهديدات احتمالي اين رژيم پيش از عملي شدن تهديدات اسراييل عليه ايران است. از نظر بارنز ديسي، راهبرد ايران بر تلاش چندين دهه‌اي محور مقاومت و نفوذ در لبنان و سوريه مبتني است. اگرچه مقاومت در هفته‌هاي اخير در لبنان و سوريه متحمل ضرباتي از سوي اسراييل شده است، تقويت مقاومت از سوي ايران در شرايط فعلي بسيار حياتي قلمداد مي‌شود. از نظر اين تحليلگر مسائل خاورميانه، در شرايط كنوني، تمركز ايران بر حفظ و تقويت نفوذ و قابليت بازدارندگي خود و متحدانش در منطقه است. اين امر با تعهد به حمايت از فلسطيني‌ها و مبارزه با اشغالگري اسراييل در منطقه همراه شده و اتحاد ميان ايران و محور مقاومت را تقويت كرده است. در رابطه با رايزني عباس عراقچي، وزير امور خارجه ايران و وزراي امور خارجه كشورهاي شوراي همكاري خليج‌فارس در روز پنجشنبه در حاشيه سومين نشست گفت‌وگوي همكاري آسيا، خبرگزاري عرب‌نيوز در يادداشتي چنين نشستي را تاريخي خواند. عرب‌نيوز مي‌نويسد علاوه بر تازگي و ماهيت تاريخي چنين نشستي، اين ديدار به دلايل ديگري نيز قابل‌توجه بود: اين ديدارها در ميانه احتمال گسترش درگيري بين اسراييل و ايران پس از تهاجم اسراييل به لبنان و شهادت رهبران مقاومت حماس و حزب‌الله، مهم‌ترين متحدان منطقه‌اي تهران، برگزار شد. به ادعاي اين نشريه اكنون جنگ لبنان در اولويت اصلي راهبرد تهران و تل‌آويو قرار دارد و تهديد به اقدامات تلافي‌جويانه رژيم اسراييل عليه تهران منطقه را به نقطه جوش نزديك كرده است. اين درحالي است كه به ادعاي عرب نيوز، نگرش امريكا و اروپا درقبال ايران پس از شكست مذاكرات توافق هسته‌اي و اتهام زني عليه تهران مبني بر ارسال تجهيزات نظامي به روسيه سخت‌تر شده است. از سوي ديگر، ايالات‌متحده، در جريان رقابت‌هاي شديد انتخابات رياست‌جمهوري، حمايت از اسراييل را تقويت كرده است. اما به‌رغم اين پيچيدگي‌ها، دولت جديد ايران بارها اعلام كرده خواهان ورق زدن صفحات گذشته و رسيدن صفحه جديدي در تعامل با جامعه بين‌المللي و همسايگانش است. ايران ماه گذشته در مجمع عمومي سازمان ملل متحد در نيويورك از ديپلماسي فعالي پيروي كرد و تلاش داشت تا مذاكرات با امريكايي‌ها، اروپايي‌ها، بازيگران شوراي همكاري خليج‌فارس و ديگر كشورهاي جهان را يا ازسر گرفته يا تداوم دهد. اكنون ماموريت سيدعباس عراقچي، وزير امور خارجه جديد و ديپلمات كاركشته، در منطقه تقويت همكاري با همسايگان ايران و همزمان تقويت محور مقاومت در منطقه تعريف شده است. از نظر عرب‌نيوز، اگر ايران بتواند با انبوهي از نگراني‌هاي امنيتي و سياسي شوراي همكاري خليج‌فارس مقابله كند، نشست در دوحه مي‌تواند آغاز مرحله جديدي از روابط ميان تهران و شوراي همكاري خليج‌فارس باشد. به نظر مي‌رسد تلاش‌هاي گذشته براي پل زدن بر اختلافات ميان دو طرف، تنش‌ها را موقتا كاهش داد، اما نتايج مطلوبي را به همراه نداشت. از نظر عرب‌نيوز، فهرست اين تفاوت‌ها طولاني است و شوراي همكاري خليج‌فارس از طريق بيانيه‌هاي عمومي، مكاتبات خصوصي و بازديد فرستاده‌ها براي يافتن راه‌هايي براي رسيدگي به اين نگراني‌ها، به وضوح در مورد آنها صحبت كرده است. يكي از تفاوت‌هاي اصلي در گذشته مربوط به نحوه برخورد دوطرف با بحران‌هاي بين‌المللي و منطقه‌اي بوده است. با شروع جنگ در غزه، فرصت نزديكي روابط ميان تهران و كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج‌فارس رو به بهبودي رفته است و اكنون در آستانه بحران لبنان و شايد منطقه، به نظر اين همكاري بيش از پيش براي دوطرف حياتي است.