پژوهشگر آلودگي هوا: ممنوعيت استفاده از مازوت به تنهايي كافي نيست
زندگي مي‌خواهيد يا برق؟
نسرين نيكنام
همين چند روز پيش بود كه شينا انصاري، رييس سازمان محيط‌زيست كه خبر ممنوعيت مازوت‌سوزي در سه نيروگاه كشور را اعلام كرد و اين خبر با واكنش‌هاي زيادي روبه‌رو شد و زماني هم كه معاون اجرايي رييس‌جمهور اعلام كرد كه مسعود پزشكيان هم با اين ايده موافق است و دستور توقف مازوت‌سوزي را صادر كرده، اين پيام به جامعه مخابره شد كه بحث آلودگي هوا و مديريت آن در دولت چهاردهم اهميت دارد و به آن توجه مي‌شود، اما همه ماجرا اين نبوده و نيست.
يكي از موضوعاتي كه پس از طرح اين موضوع در اذهان عمومي متبلور شد، اين بود كه آيا ممكن است اين تصميم به اين منجر شود كه با كمبود برق مواجه شويم و پاسخ به اين سوال يك كلمه است؛ «بله»، اما معاون اجرايي مسعود پزشكيان معتقد است كه ممانعت از مازوت‌سوزي يعني حفظ محيط‌زيست و جان انسان‌ها و اين دو مقوله از داشتن برق مهم‌تر است.
او در حاشيه كارگروه ملي كاهش آلودگي هوا گفته بود، سال‌هاست كه با معضل وارونگي هوا مواجه هستيم كه عامل ناترازي در تامين برق است. سالانه ۱۶ ميليون تن مازوت براي توليد برق در كلانشهر مصرف مي‌شود و مشكلاتي براي زندگي و حيات مردم ايجاد كرده. از طرفي ممكن است اين تعطيلي مازوت‌سوزي منجر به كاهش برق در شبكه توزيع و خاموشي شود، اما چاره‌اي نداريم، زيرا نمي‌توانيم شاهد مرگ مردم بر اثر آلودگي باشيم. او در ادامه از مردم خواست در مصرف برق صرفه‌جويي كرده و در جهت سلامت ديگران در مديريت برق، دولت را همراهي كنند و در پايان هم اظهار اميدواري كرد كه بتوانيم زمستان امسال را با كمترين خاموشي سپري كنيم.
مسعود تجريشي، كارشناس محيط‌زيست هم در گفت‌وگويي درباره قطع مازوت‌سوزي گفته بود: «جلوگيري از مازوت‌سوزي با قطع برق و گاز الزاما كاري نيست كه تداوم داشته باشد. امكان ندارد دولت امسال بتواند سياست قطع سوزاندن مازوت را ادامه دهد. دولت بايد با مردم حرف بزند.»
نكته قابل تامل اينجاست كه مازوت، آخرين محصولي است كه از نفت به دست مي‌آيد. وقتي بنزين و ديگر محصولات توليد مي‌شود، مازوت باقي مي‌ماند و تمامي عناصر خطرناك موجود در نفت در آن حفظ مي‌شود. وقتي مازوت مي‌سوزد، يعني گوگرد در هوا منتشر شده كه همين باعث افزايش ذرات معلق مي‌شود. با انتشار مازوت مشكلات تنفسي، سردرد و بيماري‌هاي سخت گسترش مي‌يابد. اظهارنظر كارشناسان و متخصصان در اين چند روز قابل تامل بود تا اينكه در روز شنبه هفته جاري خبري در فضاي مجازي منتشر شد كه قرار است از روز يكشنبه يك جدول خاموشي منتشر شود، يعني آنچه معاون رييس‌جمهور گفته بود خيلي زودتر از تصور عموم اتفاق مي‌افتد؛ همه اين اظهارنظر و تصميم‌ها را با «بهزاد اشجعي»، كارشناس و پژوهشگر آلودگي هوا مطرح كرديم.
او در گفت‌وگو با «اعتماد» مي‌گويد: با اعلام اين تصميم، نخستين سوالي كه مطرح مي‌شود، اين است كه آيا ممانعت از مازوت‌سوزي در كاهش آلودگي هوا تاثيرگذار است؟ بايد گفت بله، تاثير دارد. به ويژه در فصل زمستان كه مساله و دغدغه اصلي مردم، وجود ذرات معلق در هواست كه همان‌طور كه بارها اشاره شده انتشار‌دهنده اصلي اين ذرات معلق، نيروگاه‌ها هستند.
او ادامه مي‌دهد: اما اين را هم به ياد داشته باشيد كه همه نيروگاه‌ها فقط از مازوت استفاده نمي‌كردند بسياري از آنها هم از گازوييل استفاده مي‌كنند كه استفاده از اين سوخت هم همان نتايج مازوت را دارد، هر چند آلودگي آن به اندازه مازوت نيست، اما در هر حال گازوييل هم آلودگي دارد.
اشجعي با تاكيد بر اينكه ممنوعيت استفاده از مازوت به تنهايي كافي نيست، مي‌گويد: تنها فرقي كه بين استفاده از مازوت و گازوييل وجود دارد، اين است كه گوگردي كه در مازوت است، در گازوييل نيست، اما اينكه انتظار داشته باشيد با استفاده از گازوييل ديگر در زمستان آلودگي هوا نداريم، اشتباه محض است.
اين كارشناس آلودگي هوا مي‌افزايد: براي اينكه در زمستان شاهد افزايش آلودگي هوا نباشيم، بايد استفاده از تمام سوخت‌هاي مايع ممنوع شود، اما اين تصميم نياز به بررسي و تحقيق بيشتر دارد تا بدانيم از چه سوخت جايگزيني مي‌توان استفاده كرد. اين را در ذهن‌تان داشته باشيد كه نمي‌توان انتظار داشت با اين تصميم‌ها و در يك شب مشكل آلودگي هوا به‌طور كامل مرتفع شود، هر چند كه اين تصميم در دولت چهاردهم تصميم خوبي بود، اما بي‌شك اجراي آن زمانبر است و بايد به صوت تدريجي انجام شود و اميد است تاثير اين تصميم در تغيير كيفيت هوا حس شود.