جنگل‌ها قانون دارند
جنگل‌ها يكي از مهم‌ترين منابع طبيعي در جهان هستند تا جايي كه كشورهاي داراي سهم بيشتر از جنگل‌هاي طبيعي را مي‌توان نقاط ويژه جغرافيايي در جهان دانست. اهميت اين منابع طبيعي مهم سبب شد تا نخستين قانون ايران درباره جنگل سال ۱۳۲۱ با نام «قانون راجع به جنگل‌ها» تصويب شد كه در آن جنگل به خصوصي و دولتي تقسيم شده بود و در ماده يك گفته شده بود: «مراقبت در حفظ و احداث جنگل‌ها و نظارت در بهره‌برداري آنها به عهده وزارت كشاورزي است» و «مالكين جنگل‌هاي خصوصي مكلفند دستورهاي وزارت كشاورزي را براي حفاظت جنگل‌هاي خود و تجديد جنگل‌هاي از بين رفته و بهبود آنها رعايت كنند و به موقع اجرا بگذارند.» علاوه بر آن در قانون سال ۱۳۲۱ كه با قانون سال ۱۳۴۶ منسوخ شده بود، تصريح شده كه مديريت جنگل به‌طور كامل با نظارت دولت است و بر همين اساس نه جنگل عمومي و نه جنگل خصوصي قابل وقف شدن نيست. نظام مالكيت جنگل‌هاي خصوصي با ملي شدن جنگل‌هاي ايران در سال ۱۳۴۱ به كلي از بين رفت: «از تاريخ تصويب اين تصويبنامه قانوني عرصه و اعياني كليه جنگل‌ها و مراتع و بيشه‌هاي طبيعي و اراضي جنگلي كشور جزو اموال عمومي محسوب و متعلق به دولت است ولو اينكه قبل از اين تاريخ افراد آن را متصرف شده و سند مالكيت گرفته باشند. در قانون اساسي جمهوري اسلامي هم جنگل‌ها در رديف انفال شمرده شده است. در اصل ۴۵ قانون اساسي آمده است: «انفال و ثروت‌هاي عمومي از قبيل زمين‌هاي موات يا رها شده، معادن، درياها، درياچه‌ها، رودخانه‌ها و ساير آب‌هاي عمومي، كوه‌ها، دره‌ها، جنگل‌ها، نيزارها، بيشه‌هاي طبيعي، مراتعي كه حريم نيست، ارث بدون وارث و اموال مجهول‌المالك و اموال عمومي كه از غاصبين مسترد مي‌شود در اختيار حكومت اسلامي است تا طبق مصالح عامه نسبت به آنها عمل نمايد. تفصيل و ترتيب استفاده از هر يك را قانون معين مي‌كند.» بر اساس اين قانون‌ها، وقف جنگل و مرتع و كوه و دشت امكان‌پذير نيست، چراكه جنگل‌ها اموالي هستند كه براي عموم بوده و بايد دولت براي سود مردم از آن استفاده كند يا شرايط استفاده را به وجود بياورد. نكته ديگر آن است كه وقف در حقوق اسلام با هدف محروميت‌كردن مردم از اموال نيست، بلكه براي بهره‌مندي عمومي از اموال و مالكيت انجام مي‌شود و كسي نمي‌تواند مالي را براي خود وقف كند و از طرف ديگر وقف مالي كه گرفتن و دادن آن ممكن نيست، باطل است. نام «هيركان» گويش قديمي كلمه «گرگان» است كه در گذشته استاني بزرگ در شمال ايران بود و در جمهوري آذربايجان نيز منطقه‌اي با اين نام وجود دارد. جنگل‌هاي هيركاني بخش قابل توجهي از شمال كشور ايران و قسمت كوچكي از جمهوري آذربايجان را تشكيل مي‌دهند. زمين‌شناسان و دانشمندان با تحقيق و پژوهش در حوزه خاك، قدمت جنگل‌هاي هيركاني را در حدود دوره سوم زمين‌شناسان يا ۴۰ ميليون سال پيش تخمين زده‌اند كه با توجه به ديرينگي اين جنگل‌ها، مي‌توان محدوده قرار گرفتن آنها را به موزه طبيعي وسيعي تشبيه كرد كه نمونه‌هايي از فسيل گياهان چند هزار ساله در آن وجود دارند. جنگل‌هاي هيركاني مانند نواري سبز رنگ در جنوب درياي خزر قرار گرفته‌اند و درختان آن بسيار متراكم هستند. با توجه به موقعيت مكاني و آب و هوايي اين جنگل‌ها، مي‌توان اين منطقه را يكي از غني‌ترين ذخاير آبي جهان نيز دانست كه مانند سدي بزرگ از جاري شدن سيل در شمال ايران جلوگيري مي‌كند. در سال‌هاي گذشته قوانين زيادي براي پشتيباني از منابع ارزشمند جنگلي شمال ايران به تصويب رسيد كه امكان آسيب به جنگل‌هاي هيركاني را كاهش داد اما بايد به خاطر داشت كه حفظ جنگل‌هاي هيركاني شمال ايران به عنوان گنجينه‌اي براي آيندگان بسيار اهميت دارد. در موضوع وقف جنگل‌هاي هيركاني در گلستان اين سوال مطرح است كه چه كسي و چگونه اين اموال را تملك و تصرف و بعد از تملك وقف كرده است؟