دنيا در حال جهاني شدن
محمود فاضلي
كتاب «جامعه‌شناسي سياسي دنياي در حال جهاني شدن» نوشته «مايكل دريك» با ترجمه «محمدتقي دلفروز» از سوي انتشارات كوير به چاپ رسيد.
كتاب پيش رو يكي از مهمترين مسائل قرن بيست و يكم را مورد بررسي قرار ميدهد: كمبود رو به رشد ارتباط ميان نهادهاي سياسي و واقعيت اجتماعي زندگي روزمره انسانها. گرداب ميان انتظارات مردم و سياستهاي رسمي از زمان شورشهاي سال 1968، انقلابهاي 1989 اروپاي شرقي و رشد جنبشهاي جديد اجتماعي در حال گسترش بوده است. امروزه بيداري مردم در خصوص سياست در همه جا عيان است. تحولات عظيم اجتماعي در مقياس جهاني از سالهاي دهه 1970، هيچ تغيير اساسي در هر آنچه به عنوان نهادهاي سياسي معمول مانند دولت يا در ايدئولوژيها و احزاب سياسي در نظر گرفته ميشد را ايجاد نكرده است.
اين كتاب زمينهاي براي درك عدم ارتباط ميان نهادهاي رسمي سياسي و اقدامات براي زندگي اجتماعي را فراهم ميآورد. براي كمك به تجديدنظر درباره روابط ميان سياست و اجتماع، نويسنده اين كتاب، مايكل دريك، تحولات تئوريك جديدي كه دگرگونيهاي اجتماعي موجب شدهاند مانند تحليل قدرت، نمايندگي، هويت اجتماعي، جنبشهاي اجتماعي، حاكميت، جهاني شدن، انقلاب، امنيت و خطر را با هم ميآميزد. اين كتاب به بررسي احتمالات و مشكلات ناشي از اين سياستهاي جديد در جهاني از دگرگونيهاي مداوم كه در آن پارامترهاي سياسي در حال تغيير هستند، ميپردازد.
هدف از نوشتن اين كتاب مروري دايرهالمعارفگونه بر دانش نيست، بلكه تفسري بر گرايشهاي اخير در توسعه دانش به مثابه ساخت گفتماني براي حوزه تحليل است كه به نوبه خود بازخورد آن را در عرصه سياست خواهيم ديد. هدف اين است كه اين كتاب مورد بحث و مجادله و چالش قرار بگيرد و دانشجويان مباحث آن را در مقال واقعيت روزمره وقايع سياسي در همه سطوح از كلانترين سطح تا خردترين سطح اجتماعي به آزمون گذارند. هدف اين نيست كه كتاب در انزواي دانشگاهي خوانده شود، بلكه بايد آن را در درگيري مستقيم با امر سياسي از طريق آگاهي نسبت به طيف و اعم موضوعات سياسي در جامعه معاصر مطالعه كرد. اين بدان معناست كه دانشجويان بايد ايدههاي كتاب را در مقابل گزارشهاي روزنامه‌ها و ديگر رسانه‌ها به آزمون بگذارند، البته با اين درك كه اين منابع زاويه خاص خود را در گزينش، توصيف و تفسير يك واقعه دارند.
كتاب حول سه فرآيند اصلي دگرگوني اجتماعي، سازماندهي شده است. فرآيندهايي كه موضوعات، بازيگران، رويهها و تاثيرات سياسي را تغيير داده و باعث توسعه آنچه ميتوانيم «امر سياسي» بناميم، شدهاند، بهطوري كه عملا بسياري از اين مولفهها نميتوانند به وسيله نهادهاي سياسي كشور مورد رسيدگي قرار بگيرند. استدلال كتاب اين است كه دگرگوني اجتماعي عظيمي كه از نيمه دوم قرن بيستم در جريان است، نه تنها بخش اعظم عرصه سياسي‌ورزي قديمي دوران مدرن را از موضوعيت انداخته، بلكه شيوههاي عمل و تفكر سياسي جديدي را نيز ايجاد كرده كه تقريبا به گونهاي اجتناب‌ناپذير موجود را تهديدي ميكنند. همچنين آن صورتها و نيروهاي نهادينه شده در عرصه سياست، راهبردهاي جديد حكومت و كنترل را ايجاد كردهاند كه بستر جديد را مخاطب قرار ميدهد، اما به شيوههايي كه در اغلب موارد عملا جلوي كنش سياسي به شيوههاي جديد را سد ميكنند و هرگونه مخالفت با اشكالي از سياستورزي كه ميتوان بدون ايجاد تغييرات بنيادين با آنها وفق يافت، به چالش ميكشند.
در كتاب 352 صفحهاي «جامعه‌شناسي سياسي دنياي در حال جهاني شدن» موضوعاتي همچون «جامعه‌شناسي سياسي و دگرگوني اجتماعي، نظريه‌پردازي در مورد قدرت، از سياست هويت تا سياست بازنمايي، حاكميت و دولت، شهروندان، ملتها و مليگرايي، جامعه مدني و حوزه عمومي، جنبشهاي اجتماعي، مخاطره و امنيتي‌سازي، گرايشهاي جهان وطني و صورتبنديهاي پساملي، جنگ، ترور و امنيت» فصلهاي اين كتاب است.
«مايكل دريك» استاد بازنشسته علوم اجتماعي در دانشگاه و استاد مدعو تاريخ در دانشگاه ترومسو، نروژ است. محمدتقي دلفروز، مترجم كتاب نيز داراي مدرك دكتراي جامعه‌شناسي سياسي از دانشگاه تهران است. از تاليفات وي ميتوان به «دولت و توسعه اقتصاد، بررسي زمينه‌هاي نظري و تاريخي همگرايي يا واگرايي در فدراسيون روسيه» اشاره كرد. از مهمترين ترجمههاي وي نيز ميتوان «جامعه‌شناسي سياسي معاصر؛ جهاني شدن، سياست، قدرت، مطالعاتي نظري، تطبيقي و تاريخي در باب انقلابها، دولت در جامعه، شهروندي، تساهل در اسلام، دموكراسي و سنت‌هاي مدني، دايره‌المعارف بينالمللي انتخابات، رسانه‌ها و انتخابات، احزاب و نامزدها، پول در سياست، دموكراسي و حقوق بشر، جامعه مدني و دموكراسي در خاورميانه، اعتماد و سرمايه اجتماعي، دولت در جامعه» نام برد.