پاشنه آشيل آنكارا در شام

ناظران با اشاره به پيچيدگي و شكنندگي وضعيت در سوريه، نقش تركيه در شكل‌‌دهي به آينده اين كشور را برجسته كرده‌اند. از سال 2011، زماني كه شورش‌هاي سوري آغاز شد، تا سقوط دولت بشار اسد در تاريخ 8 دسامبر 2024، تركيه براي مديريت بي‌ثباتي در امتداد مرز جنوبي تلاش‌هاي سياسي، نظامي و ديپلماتيك خود را متوقف نكرده است. با سقوط دولت بشار اسد و همچنين غيبت ميدان‌داران پيشين، تركيه با فصل جديدي از استراتژي خود در سوريه روبه‌رو است كه نيازمند بازنگري در اهداف و نگراني‌‌هايش است. در عين حال آنكارا حمايت خود را از رهبري جديد سوريه اعلام كرده است. الجزيره طي گزارشي از تحركات اخير تركيه در سوريه آورده است كه از زمان سقوط دمشق، تركيه بارها بر انتقال سياسي كه توسط تمام سوري‌ها رهبري شود، تاكيد كرده است. ايجاد يك سوريه پايدار و متحد در راستاي تلاش آنكارا براي كاهش فشارهاي داخلي ناشي از تعداد زياد پناهندگان سوري در اين كشور قابل تبيين است. به گزارش اين خبرگزاري، اپوزيسيون دولت در تركيه را به سوءمديريت در مساله پناهندگان متهم كرده و پناهندگان را مسوول مشكلات اقتصادي تركيه مي‌داند. همزمان گفتمان نژادپرستانه از سوي بخش‌هاي راست‌گراي افراطي، به احساسات ضدپناهندگي در سراسر كشور دامن زده است كه در برخي مواقع منجر به خشونت عليه سوري‌‌ها نيز شده است. اين درحالي است كه تركيه، يكي از بزرگ‌ترين اقتصادهاي منطقه با يك بخش ساخت و ساز قوي، از ظرفيت خود در زمينه بازسازي سوريه كه در طول يك دهه از نظر اقتصادي، زيرساخت و خدمات ويران شده است، آگاه است. همزمان وزارت‌هاي حمل و نقل، انرژي و منابع طبيعي تركيه از قبل برنامه‌هاي خود را براي ترميم جاده‌ها، فرودگاه‌ها و زيرساخت‌هاي انرژي و برق در سوريه اعلام كرده‌اند. با اين حال، سوريه به حمايت مالي بيشتر و همچنين اهداكنندگان مالي براي توسعه و كمك‌هاي انساني نياز دارد. بنابراين، تركيه به دنبال هماهنگي منطقه‌اي، به‌ويژه با شركاي خود در خليج‌فارس است. آنكارا روابط قوي با قطر دارد و همچنين روابط خود را با امارات متحده عربي و عربستان‌سعودي عادي كرده است. اين روابط به تركيه فرصت مي‌دهد تا روابط تجاري و مالي قوي با هر سه كشور عربي حاشيه خليج‌فارس تعريف كند؛ گزاره‌اي كه مي‌تواند نفوذ سياسي و ديپلماتيك آنكارا در سوريه را تعميق نمايد. به ادعاي ناظران، همزمان تلاش تهران براي افزايش قدرت و نفوذ منطقه‌اي‌اش، مدت‌هاست كه به رقابت‌هاي پنهان ميان تهران و آنكار دامن زده، چرا‌كه به نظر مي‌رسد هر دو طرف تلاش مي‌كنند تا حوزه نفوذ يكديگر را محدود كنند.
در ادامه گزارش الجزيره درباره حضور نيروهاي مختلف در سوريه از جمله كردهاي هم‌مرز با تركيه آمده است كه واحدهاي حفاظت از مردم (YPG) وابسته به حزب كارگران كردستان در سوريه يكي از اعضاي اصلي نيروهاي دموكراتيك سوريه (SDF) هستند كه از‌سوي ايالات‌متحده حمايت مي‌شود و همچنين بخشي از اتحاديه جوامع كردستان (KCK) است كه يك سازمان تحت حمايت گروه‌هاي وابسته به PKK در سوريه، عراق، تركيه و ايران است. در نتيجه، دولت تركيه نسبت به نيروهاي دموكراتيك سوريه محتاط است، با وجود اينكه اين نيروها شامل گروه‌هاي عرب سوري نيز مي‌شوند و اين موضوع باعث ايجاد تنش با ايالات‌متحده شده است.
از سال ۲۰۱۱ گروه‌هاي وابسته به حزب كارگران كردستان حملات زيادي را در تركيه از طريق سوريه انجام داده‌اند. دولت تركيه اكنون اما سقوط دولت اسد را به عنوان فرصتي براي حذف اين گروه‌هاي كرد مسلح مي‌‌بيند. اكنون اما تركيه در حال هماهنگي با دولت جديد سوريه درباره اين نيروهاي مهاجم است و مي‌خواهد به رهبري جديد فرصتي براي حل اين مساله بدهد. همزمان آنكارا از اين گروه‌هاي مهاجم خواسته كه تسليحات خود را كنار بگذارند و در سوريه ادغام شوند، اما مشخص نيست كه آيا اين كار را انجام خواهند داد يا خير. اين گروه‌هاي كردي اكنون توسط واشنگتن حمايت مي‌شوند. اين درحالي است كه اكنون رويكرد احتمالي دونالد ترامپ رييس‌جمهور منتخب ايالات‌متحده، تاثير مستقيمي بر نحوه حركت تركيه در رابطه با كردهاي سوري خواهد داشت، چراكه اگر تركيه عمليات جديدي را آغاز كند، نيروهاي خود را به ميدان خواهد فرستاد. علاوه بر اين، ممكن است از نيروهاي مخالف ارتش ملي سوريه حمايت كند تا از آنها براي حمله به مناطقي كه توسط كردها اشغال شده‌اند، استفاده كند. در ادامه گزارش الجزيره همچنين آمده است كه مساله ديگري كه تاثيرات عميقي بر سياست سوريه -تركيه خواهد داشت، اين است كه آيا ايالات‌متحده به حمايت از كردهاي تحت حمايت خود ادامه مي‌دهد يا خير. اگر دولت ترامپ بر تقويت اين گروه‌ها در شمال‌ شرق سوريه تاكيد كند، گفت‌وگوهاي آنكارا و واشنگتن ممكن است بيشتر تحت تاثير قرار گيرد و روابط ظاهرا قوي بين ترامپ و اردوغان ممكن است آسيب ببيند. خطر ديگري كه براي تركيه وجود دارد، نفوذ فزاينده اسراييل در خاك سوريه فراتر از بلندي‌‌هاي اشغالي جولان است كه تركيه آن را تهديدي نه تنها براي حاكميت و تماميت ارضي سوريه، بلكه همچنين براي امنيت ملي خود مي‌‌بيند. تلاش تل‌آويو براي گسترش دامنه نفوذش ممكن است به يك درگيري تبديل شود، زيرا آنكارا بر اين باور است كه اسراييل از گسترش خود در سوريه دست نخواهد كشيد و ممكن است درنهايت به‌طور مستقيم تركيه را تهديد كند.