تخليه غزه پاشنه آشيل معماري امنيتي خاورميانه توسط ترامپ
طرح امريكايي-عبري قرباني توفان عربي؟
حديث روشني
همان‌گونه كه پيش‌بيني مي‌شد پيشنهاد جنجالي دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده در مورد سرنوشت غزه و آوارگان فلسطيني به شدت مورد حمايت بنيامين نتانياهو، نخست وزير اسراييل قرار گرفته است، همزمان نيز ارتش اين رژيم دستوري دريافت كرده تا برنامه‌هايي را براي خروج تعداد زيادي از فلسطينيان از اين باريكه تهيه كند. همزمان اما ايده ترامپ براي غزه واكنش‌هاي شديدي را به دنبال داشت و رهبران خاورميانه و حتي فراتر از منطقه، اجراي چنين ايده‌اي را غيرقابل اجرا و همچنين غيرقانوني دانستند. با اين حال اما نتانياهو بر اين باور است كه طرح ترامپ مبني بر ارسال ساكنان غزه به كشورهاي همسايه و به دست گرفتن مالكيت بلندمدت اين منطقه يك ايده شگفت‌‌انگيز خواهد بود. به گونه‌اي كه نخست وزير اسراييل در مصاحبه‌اي با شبكه فاكس‌نيوز در روز چهارشنبه مدعي شد: «ايده واقعي اجازه دادن به آوارگاني كه مي‌خواهند بروند و از غزه خارج شوند، چه اشكالي دارد؟ كساني كه از اين منطقه خارج مي‌شوند، مي‌توانند برگردند.» نتانياهو همچنين مدعي شد: اين طرح اولين ايده خوبي است كه من شنيده‌ام. اين يك ايده شگفت‌‌انگيز است و فكر مي‌كنم بايد واقعا پيگيري، بررسي و همچنين اجرا شود، زيرا معتقدم كه اين امر آينده‌اي متفاوت براي همه ترسيم خواهد كرد.
همزمان با انتشار گمانه‌زني‌هايي متفاوت از پيامدهاي اجراي چنين ايده جنجالي از سوي رييس‌جمهور امريكا، وب‌سايت سي‌ان‌ان با انتشار يادداشتي آورده است: ترامپ روز سه‌‌شنبه در كنفرانس خبري مشترك در كاخ سفيد با نتانياهو، پيشنهاد خود را اعلام كرد كه باعث بروز توفاني از انتقادات از سوي گروه‌هاي حقوق بشري شد، چراكه اين گروه‌ها بر اين باورند اجراي اين طرح نقض صريح قوانين بين‌المللي خواهد بود و به عبارتي به معناي پاكسازي قومي در غزه است. اين در حالي است كه حتي هم‌‌پيمانان غربي واشنگتن ايده جابه‌جايي مردم از غزه را رد كردند و همزمان رهبران خاورميانه نيز از جمله مقامات غزه بر مواضع خود در حمايت از حق تعيين سرنوشت فلسطينيان تاييد دارند. ماجد الانصاري، سخنگوي وزارت خارجه قطر روز چهارشنبه گفت كه كشورهاي عربي در حال برنامه‌ريزي براي بازسازي غزه هستند در حالي كه فلسطينيان در اين منطقه باقي مي‌‌مانند. همزمان عبدالله دوم پادشاه اردن طي مواضعي تاكيد كرد كشورش به شدت با طرح ترامپ مخالف است. گفتني است اردن نزديك به 2 ميليون فلسطيني را در خود جاي داده است. اكنون نيز به دلايل امنيتي با اين ايده جنجالي ترامپ مبني بر پذيرش جمعيت جديدي از مهاجران فلسطيني مخالفت كرده است.
به گزارش سي‌ان‌ان، با اين حال اين كنش‌ها و واكنش‌ها در خصوص سرنوشت غزه و آوارگان فلسطيني در شرايطي مطرح است كه بخش عمده‌اي از اين باريكه به دنبال بمباران‌هاي اسراييل در ۱۵ ماه گذشته، پس از عمليات ۷ اكتبر ۲۰۲۳، ويران شده است. حال اما اين پيشنهاد اين سوال را مطرح مي‌كند كه آيا فلسطينيان مي‌توانند به اجبار از خانه‌هاي خود جابه‌جا شوند؛ آن هم در شرايطي كه اين خروج جنجالي با سياست ادعايي ايالات متحده كه همواره بر راه‌حل دو دولتي براي اسراييل و فلسطين تاكيد داشته، مغايرت دارد؟ در عين حال مقامات كاخ سفيد نيز تلاش كرده‌اند تا بسياري از جزييات اين طرح را پس از آنكه منتقدان مدعي شدند، ايده ترامپ مي‌تواند بار ديگر نيروهاي امريكايي را به خاورميانه بازگرداند؛ اصلاح كنند. در اين رابطه برخي قانون‌گذاران جمهوري‌خواه تلاش كردند تا اظهارات ترامپ را در يك جلسه خصوصي با استيو ويتكاف، نماينده ويژه او در خاورميانه در روز چهارشنبه تفسير كنند. گفتني است يكي از قانون‌گذاران حاضر در جلسه به سي‌ان‌ان گفت كه نگراني‌ها در خصوص اجرايي شدن اين طرح به اوج خود رسيده است. در عين حال اما همزمان با اين جلسات جنجالي براي بررسي طرح ترامپ، برخي ديگر از مقامات دولت از اين ايده تا پيش از اعلام آن بي‌‌خبر بودند. دونالد ترامپ اما با تاكيد مجدد بر طرح خود در روز پنجشنبه، مجددا در شبكه اجتماعي‌اش در پلتفرم (Truth Social) مدعي شد: «غزه پس از پايان درگيري‌ها، توسط اسراييل به ايالات متحده واگذار خواهد شد و البته هيچ نيازي هم به سربازان امريكايي نخواهد بود.» اما او جزييات بيشتري درباره چگونگي اجراي اين طرح ارايه نكرد. در اين ميان وزارت دفاع اسراييل با صدور بيانيه‌اي مدعي شد كه يسراييل كاتز، وزير دفاع اسراييل در روز پنجشنبه به ارتش اين رژيم دستور داده تا طرحي را براي امكان «خروج داوطلبانه ساكنان غزه» آماده كند. گفتني است در اين بيانيه ادعايي آمده است كه «من به ابتكار جسورانه دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده كه مي‌تواند به بخش بزرگي از جمعيت غزه اجازه دهد به مقاصد مختلف در سراسر جهان منتقل شوند، خوش‌آمد مي‌گويم.» كاتز همچنين ادعا كرد كه اجراي طرح ترامپ سال‌ها به طول خواهد انجاميد كه در اين مدت فلسطينيان در كشورهاي ميزباني كه معين شده، ادغام خواهند شد و در عين حال تلاش‌ها براي بازسازي بلندمدت در غزه‌اي غيرنظامي تسهيل خواهد شد. اين در حالي است كه اين وزير اسراييلي ضمن انتقاد از كشورهايي مانند اسپانيا، ايرلند و نروژ كه همگي تل‌آويو را به نقض قوانين بين‌المللي در غزه متهم كرده‌اند، مدعي شد: كشورهاي منتقد به‌طور قانوني ملزم به پذيرش تعدادي از ساكنان غزه كه بخواهند وارد سرزمين‌هاي‌شان شوند، هستند.
همزمان نيز نشريه وال استريت ژورنال با انتشار گزارشي از حواشي پيشنهاد جنجالي رييس‌جمهور امريكا درباره غزه نوشته است: طرح ترامپ با آرزوهاي فلسطينيان كه مدت‌هاست خواستار تشكيل دولت مستقل هستند، در تضاد است؛ به گونه‌اي كه آنها به‌طور كلي اين پيشنهاد بر پايه جابه‌جايي و انتقال ساكنان به كشورهاي ديگر از جمله اردن و مصر را از همان ابتدا رد كرده‌اند. تحليلگران نيز بر اين باورند كه بيشتر از دو ميليون نفري كه در غزه زندگي مي‌كنند، تمايلي به ترك محل زندگي خود ندارند و اين مساله همچنان پرسش‌‌هايي را درباره امكان جابه‌جايي اجباري آنها مطرح مي‌كند كه البته اين اقدام با لحاظ كردن قوانين بين‌المللي ممنوع است.
به گزارش اين نشريه نزديك به 6 ميليون پناهنده فلسطيني وجود دارند كه بيشتر آنها از نسل كساني هستند كه با تعريف رژيم اسراييل در سال 1948 مجبور به خروج از سرزمين خود شدند. گفتني است اكنون نيز با گذشت بيش از يك‌سال از عمليات 7 اكتبر 2023، طبق گزارش‌هاي سازمان ملل، تقريبا 90 درصد ساكنان غزه در جنگ اخير جابه‌جا و بسياري از آنها مجبور به جابه‌جايي‌هاي مكرري شده‌اند، به‌طوري كه برخي حتي بيش از 10 بار مجبور به تغيير محل زندگي‌شان شده‌اند. با اين شرايط اما همچنان نامشخص است بالاخص آنكه طرح پيشنهادي ترامپ براي تصرف اين باريكه چگونه قرار است اجرا شود. آنچه واضح به نظر مي‌رسد، اين است كه تحليلگران هنوز در باب قابليت اجرايي اين طرح شك و ترديد دارند و آينده روشني براي آن متصور نيستند. بنيامين نتانياهو، نخست وزير اسراييل در مصاحبه‌اي با شبكه فاكس مدعي شد كه او به دنبال خروج نيروهاي حماس و همچنين تضعيف ادعايي توان نظامي اين گروه در غزه است و به چنين هدفي نيز متعهد باقي مانده است. او همچنين در ادامه ادعاهايش مدعي است: «ما توانسته‌ايم تا حدودي توان نظامي حماس را در غزه تضعيف كنيم، اما نه تمام آن را.» نخست وزير اسراييل همچنين مدعي شد: «اطمينان خواهيم داد كه اين نيروها در پايان اين جنگ وجود نداشته باشند.»
سي‌ان‌ان اما در ادامه يادداشت خود آورده است با وجود جنگ 15 ماهه اسراييل و حماس كه منجر به شهادت تعدادي از رهبران ارشد اين گروه، تخريب گسترده غزه و كشته شدن ده‌ها هزار فلسطيني شده، اين گروه اما همچنان مقاوم باقي مانده است. آنتوني بلينكن، وزير امور خارجه پيشين ايالات متحده، اخيرا گفته بود كه هر بار كه اسراييل عمليات نظامي خود را در غزه به پايان مي‌‌رساند و سپس عقب‌نشيني مي‌كند، نيروهاي حماس مجددا سازماندهي مي‌شوند و دوباره ظاهر مي‌شوند. آنتوني بلينكن در ادامه تاكيد كرد: «ارزيابي ما اين است كه حماس تقريبا به همان اندازه كه نيروهاي خود را در نبردها از دست داده، مبارزان را نيز جذب كرده است. اين يك فرمولي مهم براي يك جنبش پايدار و جنگي دايمي است.» در بخش ديگري از يادداشت وال استريت ژورنال آمده است كه دور جديد مذاكرات براي تمديد آتش‌‌بس غزه و همچنين توافق آزادسازي گروگان‌‌ها كه تا اول مارس معتبر است، همچنان در هاله‌اي از ابهام قرار دارد و عدم قطعيت‌هاي زيادي در مورد مراحل بعدي اين توافق شكننده ميان اسراييل و حماس وجود دارد. همزمان اما نتانياهو مدعي است كه كابينه او به آزادسازي تمامي گروگان‌هاي باقيمانده در غزه متعهد است. اين در حالي است كه نخست وزير اسراييل به شدت نسبت به مرحله دوم اين توافق كه شامل خروج كامل نيروهاي اسراييلي از غزه و بازگشت گروگان‌هاي باقيمانده به آنجا مي‌شود، محتاط است. گفتني است اسموتريچ، وزير دارايي او اعلام كرده است كه اگر آتش‌‌بس ادامه يابد، از كابينه كناره‌‌گيري خواهد كرد.