واقعیت ناترازی در برق

پريشب اوج ناترازي در نيروگاه‌ها، برخي نقاط تهران و البته برخي ديگر شهرهاي كشور را در خاموشي فرو برد. بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه خالي شدن سبد سوخت نيروگاه‌ها از گاز و گاز مايع علت اصلي اين خاموشي گسترده از قبل برنامه‌ريزي نشده بوده است. پريشب در حالي اين قطعي برق اغلب شهرهاي كشور را خاموش كرد که دو وزارتخانه نيرو و نفت نيز با صدور اطلاعيه‌هاي جداگانه‌اي ضمن دفاع از خود يكديگر را مقصر جلوه دادند. وزارت نيرو، در اين باره با پيش كشيدن وزارت نفت به عنوان متولي تامين سوخت نيروگاهي كشور اعلام كرد كه تامين سبد سوخت نيروگاه‌ها توسط وزارت نفت انجام مي‌گيرد و براي جبران كمبود گاز مورد نياز، ناچارا مازوت و گازویيل بيشتري در نيروگاه‌ها نسبت به سال گذشته مصرف شده است كه با توجه به ناكافي بودن آن و كاهش ذخيره مخازن سوخت مايع، تعدادي از نيروگاه‌هاي كشور به‌‌رغم آمادگي كامل به علت نداشتن سوخت از مدار خارج شده‌اند. وزارت نيرو، همچنين درباره نحوه مصرف سوخت در نيروگاه‌ها اعلام كرد كه در روز سه‌شنبه (23 بهمن ماه)، به ميزان 67 ميليون مترمكعب گاز تحويل نيروگاه‌ها شد كه در مقايسه با روز مشابه سال گذشته كه 187 ميليون متر‌مكعب در روز بود 64 درصد كاهش داشته است. همچنين در دو ماهه دي و بهمن امسال 832 ميليون مترمكعب نسبت به سال گذشته گاز كمتري به نيروگاه‌ها تحويل شده است. اما در ديگر سو وزارت نفت در مقام پاسخگويي و در دفاع از خود اعلام كرد  در حالي كه آمارها نشان مي‌دهد مديريت صحيح سبد سوخت مي‌توانست از مشكلات اخير جلوگيري كند، وزارت نيرو به جاي تمركز بر سياستگذاري صحيح و اجراي مصوبات مرتبط با مصرف سوخت مايع تلاش دارد با فرافكني، كمبود گاز را عامل اصلي خاموشي‌ها جلوه دهد. اين در حالي است كه تامين گاز و سوخت مايع، حتي فراتر از تعهدات انجام ‌شده و در بسياري از روزها بيش از ميزان تكليف‌ شده به نيروگاه‌ها تحويل داده شده است. ناديده گرفتن اين واقعيت و چشم‌پوشي از نقش مديريت نامناسب سوخت معادل، نه‌تنها مشكل را حل نمي‌كند، بلكه مي‌تواند زمينه‌ساز چالش‌هاي مشابه در آينده باشد. با وجود افزايش بي‌سابقه مصرف گاز در دي و بهمن‌ امسال كه در برخي روزها ركورد ۶۸۱ ميليون مترمكعب در روز را ثبت كرد، شبكه گازرساني كشور پايدار باقي ماند و گاز مورد نياز نيروگاه‌ها مطابق تكاليف بالادستي تحويل شد. افزون بر اين، ميانگين تحويل نفت‌گاز به نيروگاه‌ها ۵۵ درصد بالاتر از تعهدات ابلاغي در سال ۱۴۰۳ بوده است.  همچنين طبق آمار رسمي، مقدار تحويل سوخت مايع به نيروگاه‌ها در بهمن‌ ۸۶ ميليون ليتر در روز بوده كه ۲۴ درصد بيشتر از سال گذشته است. اين افزايش تامين، بيانگر تعهد وزارت نفت در پشتيباني از توليد برق پايدار در كشور است.  مديريت تامين برق در كشور وابسته به تنظيم صحيح سبد سوخت نيروگاه‌هاست. در صورتي كه مصرف نفت‌كوره در فصل گرم سال مطابق برنامه‌ريزي انجام مي‌شد، امكان استفاده بهينه از منابع در ماه‌هاي سرد سال فراهم‌تر بود. با اين حال تامين سوخت مورد نياز نيروگاه‌ها در دي و بهمن‌، مطابق تكاليف ابلاغي و حتي در بعضي روزها فراتر از آن انجام شده است كه نشان از پايبندي وزارت نفت به وظايف خود در قبال تامين پايدار انرژي دارد. قطعي برقي كه از قبل برنامه‌ريزي نشده بود؛ از همين رو بود كه وزارتخانه‌هاي نفت و نيرو همديگر را مقصر اين موضوع دانستند، اما بررسي‌ها نشان مي‌دهد حلقه مفقوده قطعي برق در زمستان امسال، جداي از ناترازي انرژي، استفاده بيش از حد نيروگاه‌ها از گاز و گاز مايع است. بنابراظهارات مسوولان وزرات نفت، براساس دستورالعمل‌هاي بالادستي، نيروگاه‌ها موظفند در فصول مختلف سال، به‌ويژه در تابستان كه فرصت مناسبي براي ذخيره‌سازي سوخت مايع فراهم است، سبد سوخت خود را به‌گونه‌اي مديريت كنند كه در ماه‌هاي سرد سال، تامين برق بدون چالش ادامه يابد.
اما بررسي‌ها چه مي‌گويند؟
ارزيابي‌ها نشان مي‌دهند كه استناد وزارت نفت به مجوزي است كه به نيروگاه‌هاي خصوصي داده شده بود كه تابستان را بايد از سبد سوخت معادل نيروگاهي شامل نفت‌گاز و نفت كوره استفاده كنند. با توجه به اينكه سياست دولت اين بود كه ميزان خاموشي‌ها در تابستان سال 1403 به حداقل برسد و مصرف‌كنندگان منتفع شوند. صاحبان نيروگاه‌ها كه حدود 70 درصد آنها خصوصي هستند، براي اينكه هزينه بهينه‌سازي خود را كاهش دهند، اقدام به مصرف گاز و گاز مايع كرده و مازوت‌سوزي را به حداقل رساندند. گزاره‌اي كه زمستان را با كاهش نفت گاز در سبد سوخت خود آغاز كردند. گفتني است كه به نيروگاه‌ها در تابستان اجازه مصرف روزانه 40 ميليون متر مكعب سوخت مازوت را داده بودند. از سوي ديگر با توجه به مصرف بالاي سبد سوخت نيروگاه‌ها از نفت‌گاز و كاهش ذخاير گازي كشور به دليل انفجار شبكه چهار خط لوله گاز در بهمن سال سال جاري، ذخاير گاز كشور با كاهش مواجه شده و همين امر نيز بر ناترازي و خاموشي گسترده در شهرها افزوده است.