ديدار پوتين و ترامپ؛ رهبران اروپايي نشست اضطراري برگزار كردند
شوك امريكايي به اروپا
در پي اعلام دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا مبني بر آغاز فوري مذاكرات صلح با روسيه، رهبران اروپايي براي اتخاذ موضع مشترك، نشستي اضطراري تشكيل دادند. كاخ اليزه نيز پيش‌تر تاييد كرد كه اين نشست، به ابتكار امانوئل مكرون، رييس‌جمهور فرانسه با حضور رهبران كليدي از كشورهاي آلمان، بريتانيا، ايتاليا، لهستان، اسپانيا، هلند، دانمارك، همچنين رييس شوراي اروپا، رييس كميسيون اروپا و دبيركل ناتو برگزار شد. به باور گروهي از تحليلگران با شدت گرفتن تنشها در جنگ اوكراين، رهبران اروپايي اينك خود را در موقعيتي دشوار مي‌‌بينند. در حالي كه اروپا همچنان بر حمايت از كي‌يف تاكيد دارد، رويكرد دولت دونالد ترامپ در قبال روسيه و روند مذاكرات صلح، نگراني‌هاي متحدان اروپايي اوكراين را برانگيخته است. اكنون نيز با اين شرايط به نظر ميرسد تصميم ترامپ براي ورود مستقيم به مذاكرات با مسكو و كنار گذاشتن اروپا از اين فرآيند، شكاف تازه‌اي را ميان دو سوي اقيانوس اطلس ايجاد كرده است. به گونه‌اي كه كير استارمر، نخست وزير بريتانيا اين وضعيت را يك فرصت يا چالش تاريخي و بيسابقه براي امنيت اروپا توصيف كرد كه ممكن است در طول يك نسل تنها يك‌‌بار رخ دهد. او در بيانيه‌اي تاكيد كرده كه بريتانيا تلاش خواهد كرد تا اتحاد امريكا و اروپا حفظ شود و از هرگونه شكاف كه دشمنان غرب از آن سوءاستفاده خواهند كرد، جلوگيري كند.
به گزارش سي‌ان‌ان، مقامات اروپايي همچنين به شدت نگران آن هستند كه دولت ترامپ براي پايان دادن به جنگ، امتيازات مهمي به روسيه بدهد. پيت هگست، وزير دفاع جديد امريكا اخيرا اعلام كرد كه بازگشت اوكراين به مرزهاي قبل از ۲۰۱۴ و پيوستن به ناتو، واقع‌بينانه نيست. اين موضع‌گيري كه تغيير آشكاري نسبت به سياست‌هاي پيشين واشنگتن محسوب مي‌شود، انتقاداتي را در اروپا برانگيخته است. اين در حالي است كه مقامات امريكايي مواضعي دوگانه در اين باب اتخاذ كرده‌اند. در حالي كه نماينده ويژه ترامپ در امور اوكراين تاكيد كرده كه مذاكرات بايد بدون حضور اروپا انجام شود، جي‌دي ونس، معاون رييس‌جمهور ايالات متحده اما هشدار داده كه امريكا همچنان اهرم‌هاي لازم براي اعمال فشار اقتصادي و نظامي عليه روسيه را در اختيار دارد. اين تناقض در سياست‌هاي امريكا، اروپا را در وضعيت عدم اطمينان قرار داده است. در اين ميان، دولت اوكراين نيز احساس مي‌كند كه در روند مذاكرات ناديده گرفته شده است. به گونه‌اي كه ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اين كشور علنا از اينكه ترامپ ابتدا با پوتين گفت‌وگو كرده و سپس با او تماس گرفته، ابراز نارضايتي كرده است. زلنسكي همچنين تاكيد كرد كه هيچ توافقي كه بدون مشاركت مستقيم اوكراين حاصل شود، براي كشورش قابل پذيرش نخواهد بود. اينك اما ناظران بر اين باورند با ادامه تلاش‌هاي ترامپ براي يافتن يك راه‌حل سريع براي جنگ اوكراين، اروپا با يك چالش بزرگ مواجه است و آن اينكه چگونه نقش خود را در مذاكراتي كه ممكن است سرنوشت امنيتي قاره را تغيير دهد، حفظ كند؟ ناظران بر اين باورند كه در شرايطي كه دولت امريكا مستقيما به دنبال مذاكره با روسيه است و سياست‌هاي ترامپ نسبت به ناتو و شركاي اروپايي ترديدهايي ايجاد كرده، رهبران اروپايي بايد راهبرد جديدي براي تقويت اتحاد خود و جلوگيري از به حاشيه رانده شدن در تحولات كليدي امنيتي بيابند.
نشريه نيويورك‌تايمز با انتشار يادداشتي ضمن اشاره به تشديد شكاف‌هاي فراآتلانتيكي در دو سر اقيانوس اطلس آورده است: در اولين مواجهه رسمي دول اروپايي با دولت دوم ترامپ كه البته مملو از تنش و انتقاداتي بيسابقه بود، مسائل حياتي بسياري همچنان در ابهام باقي ماندند. اما يك نكته واضح به نظر مي‌رسيد؛ شكافي تاريخي در اتحاد غربي بعد از سه سال از جنگ اوكراين به شكل بي‌سابقه‌اي برجسته شده است. به باور ناظران آغاز جنگ روسيه و اوكراين موجب تقويت وحدت در ناتو شد، چراكه ترامپ به وضوح اعلام كرده كه قصد دارد توجه خود را به مناطق ديگر معطوف كند؛ از جمله آسيا، امريكاي لاتين، قطب شمال و هر جايي كه رييس‌جمهور جنجالي ايالات متحده باور دارد كه مي‌تواند به منابع معدني حياتي آن دست يابد. در ادامه گزارش نيويورك‌تايمز آمده است: بعد از رسانه‌اي شدن استراتژي جديد دولت دوم ترامپ، مقامات اروپايي پس از جلسه‌اي با پيت هگست، وزير دفاع ايالات متحده با ابراز نگراني از اين موضوع اعلام كردند كه ترامپ درصدد است ده‌ها هزار سرباز امريكايي را از اروپا خارج كند. حال سوال اصلي در اين باب اين است كه اين خروج چگونه و با چه سرعتي انجام خواهد شد.
همزمان نشريه وال استريت ژورنال با انتشار يادداشتي در باب تشديد نگراني‌هاي اروپا از اقدامات تحريك‌كننده رييس‌جمهور جديد امريكا نوشته است: آنها نگرانند كه ترامپ در مذاكرات دوطرفه با ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه به توافقاتي دست يابد كه مي‌تواند به تصرف بخش‌هايي از اوكراين توسط مسكو منجر شود و موقعيتي را فراهم آورد كه پوتين بتواند در آينده، باقي مانده و اوكراين را نيز تصرف كند. بسياري از مقامات اروپايي بر اين باورند كه هدف پوتين تضعيف اتحاد ناتو است. به باور تحليلگران اين نگراني‌‌ها روز شنبه در كنفرانس امنيتي مونيخ به وضوح مطرح شد، زماني كه ولاديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اوكراين به صراحت اعلام كرد كه كشورش هر توافقي كه پشت درهاي بسته صورت گيرد را نمي‌‌پذيرد، او از لزوم تشكيل ارتش اروپا سخن گفت؛ ارتشي كه شامل نيروهاي اوكرايني باشد كه در ميدان نبرد تجربه كسب كرده‌اند. اين پيشنهاد به نوعي جايگزين نظامي براي ناتو بود، نيرويي كه به‌طور مستقل از ايالات متحده تصميمات خود را اتخاذ كند. زلنسكي در ادامه اظهاراتش پيش‌‌بيني كرد كه پوتين به زودي تلاش خواهد كرد ترامپ را تحت تاثير قرار دهد و حتي احتمال دارد رييس‌جمهور روسيه او (ترامپ) را به جشن ۸۰ سالگي شكست نازي‌ها دعوت كند. به گزارش نيويورك‌تايمز، اكنون اين پيش بيني به وضوح نشان‌دهنده نگراني‌هاي عميق زلنسكي درباره رويكرد ترامپ در قبال روسيه است. زلنسكي در نشست‌هاي غيررسمي همچنين از پيشنهادات دولت ترامپ در مورد دسترسي به منابع معدني اوكراين سخن گفت. پيشنهاداتي كه به گفته منابع اروپايي، دولت ترامپ قصد داشت به واسطه آنها منابع معدني با ارزش اوكراين از جمله گرافيت، ليتيوم و اورانيوم را به دست آورد. اوكراين اما اين پيشنهادات را رد كرد، چراكه زلنسكي مي‌خواست استقلال و كنترل بر منابع با ارزشش را حفظ كند و نمي‌خواست كشورش تبديل به ابزاري براي سياست‌هاي ايالات متحده شود. اين اقدام همچنين مي‌توانست نشان‌دهنده نگراني‌هاي او درباره پيامدهاي اين نوع توافقات براي آينده اقتصادي و سياسي اوكراين باشد. زلنسكي اما به وضوح اعلام كرد كه كشورش تنها در صورتي به تصميمات ديگر فكر خواهد كرد كه تضمين‌هاي امنيتي روشن از سوي ايالات متحده و بريتانيا وجود داشته باشد، چراكه اوكرايني‌ها همچنان فراموش نكرده‌اند كه ايالات متحده و بريتانيا در سال‌هاي گذشته و در تامين امنيت اوكراين طبق توافقات زمان پايان جنگ سرد، كم‌‌كاري كرده‌اند. حال اما در حالي كه ديپلمات‌هاي اروپايي در صحن كنفرانس مونيخ نگران آينده روابط خود با ايالات متحده بودند، برخي از آنها اين مذاكرات را شبيه به دوران استعمار مي‌ديدند؛ يعني زماني كه كشورهاي بزرگ براي منافع خود كشورهاي كوچك‌تر را تحت فشار قرار مي‌‌دادند. در ادامه گزارش اين نشريه همچنين آمده است در حالي كه در گذشته، متحدان ناتو به ويژه در واشنگتن براي جشن ۷۵ سالگي اتحاد ناتو گرد هم آمده بودند، حالا بسياري از مقامات اروپايي از اقدامات ترامپ شوكه شده‌اند و به نظر ميرسد كه تلاش‌هاي او براي تغيير مسير سياست‌هاي غربي به شكلي نگران‌كننده افزايش يافته است. سناتور جين شيهان، نماينده دموكرات از نيوهمپشاير در اين رابطه به نيويورك‌تايمز گفت: «در سخنراني‌‌هاي پيشين ترامپ، ديپلمات‌هاي اروپايي به وضوح از متحدان خود حمايت مي‌كردند، اما اكنون به نظر ميرسد هدف آنها تفرقه و ايجاد شكاف است.» به گفته جين شيهان اين تنشها به وضوح در سخنان نمايندگان اروپايي و در نشست‌هاي پشت درهاي بسته در مونيخ نيز نمايان بود. همزمان داگلاس لوت كه در سمت‌‌هاي ارشد امنيت ملي در دولت‌هاي جمهوري‌خواهان و دموكرات‌ها خدمت كرده به نيويورك‌تايمز گفت: «كساني كه به دنبال استراتژي ترامپ در مورد اوكراين هستند، آرام باشند؛ هيچ استراتژي وجود ندارد.» گفتني است كاجا كالاس، رييس سياست خارجي اتحاديه اروپا طي مصاحبه‌اي گفت كه مقامات ترامپ سيگنال‌‌هاي متناقضي ارسال كرده‌اند. به گونه‌اي كه وقتي ما با اين افراد ديدارهايي خصوصي داريم، درباره اينكه ما متحدان بزرگي هستيم، بحث مي‌كنيم. اما بيانيه‌هاي عمومي را كه مي‌‌بينيم كمي گيج‌كننده هستند.
به گفته كالاس ريسك‌ها بسيار بالاست و تنش‌هاي كنوني صرفا به مساله حاكميت اوكراين يا آزادي اروپا محدود نمي‌شود. به واقع موضوع مهم‌تر امنيت فراآتلانتيكي و همچنين امنيت جهاني است. با اين همه اما به نظر ميرسد كه دولت ترامپ هنوز برنامه‌اي روشن براي آينده اوكراين ندارد. درخواست امانوئل ماكرون، رييس‌جمهور فرانسه از كشورهاي اروپايي براي نشست‌هاي فوري و بحث در مورد آينده نيز با هدف بحت در راستاي امنيت اروپا و همچنين جنگ اوكراين با اين هدف انجام شد. به گفته برخي مقامات اروپايي، اين بحران احتمالا مي‌تواند به شكاف‌هاي عميق‌تر در روابط ميان امريكا و اروپا منجر شود و اتحاد غربي را كه در طول جنگ سرد و در دوران پس از آن شكل گرفته بود، تهديد كند. در عين حال اما به ادعاي ناظران تشخيص اينكه اين شكاف چقدر پايدار خواهد بود دشوار است، اما براي برخي مانند نوبرت روتگن، عضو پارلمان آلمان از حزب اتحاديه دموكرات مسيحي كه انتظار مي‌‌رود بعد از انتخابات هفته آينده دولت بعدي اين كشور را تشكيل دهد و همچنين اروپايي‌ها زمان آن رسيده كه به اين واقعيت پي ببرند كه جهان تغيير كرده است.