چرخش ترامپ و هزينه سنگين صلح در اوكراين براي اروپا
محمود فاضلي
دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا در جريان سخنراني خود در مراسم سوگند «تولسي گيبارد» به عنوان مدير جديد اطلاعات ملي امريكا، با اشاره به اينكه ايده پيوستن اوكراين به پيمان آتلانتيك شمالي غيرمنطقي است، اعلام كرد: مقامات روس بارها گفته‌اند كه تحت هيچ شرايطي اجازه اين كار را نمي‌دهند و اين را تهديدي براي روسيه مي‌دانند. ترامپ همچنين با اشاره به اينكه در «آينده نزديك» ممكن است امكان دستيابي به آتش‌بس در اوكراين فراهم شود، اعتراف كرد كه بازگشت اوكراين به مرزهاي پيش از سال 2014 عملا غيرممكن است. وي در سخنراني خود به سطح پايين اعتماد مردم اوكراين به رييسجمهوري اوكراين اشاره كرده و تاكيد داشت: كي‌يف بايد دير يا زود انتخابات رياستجمهوري در كشور برگزار كند. ترامپ پس از گفتوگوهاي تلفني خود با روساي جمهوري روسيه و اوكراين اعلام كرد: احتمالا با پوتين در عربستان ديدار خواهد كرد. امريكا قصد دارد به حمايت از اوكراين ادامه دهد، اما تنها در صورتي كه تضميني براي بازگشت تمامي هزينه‌هاي صرف‌شده وجود داشته باشد. وزير خزانه‌داري امريكا، به زودي بايد سندي را از كي‌يف بياورد كه در آن بازگشت تمامي هزينه‌هاي صرف شده امريكا براي اوكراين تضمين شده باشد. با اطمينان كامل ميگويم، پوتين خواهان پايان جنگ است، بنابراين اين امر خوبي است و ما براي پايان دادن به آن و در سريع‌ترين زمان ممكن تلاش خواهيم كرد. پيت هگست، رييس پنتاگون در نشست گروه تماس دفاعي اوكراين (UDCG) اعلام كرد كه واشنگتن پيوستن كي‌يف به ناتو را نتيجه‌اي واقع‌بينانه براي روند صلح نمي‌داند. اوكراين بايد اميد به بازگشت به مرزهاي قبل از ۲۰۱۴ خود را كنار بگذارد و براي حلوفصل مذاكره با روسيه با حمايت نيروهاي بينالمللي آماده شود. نيروهاي نظامي امريكا هرگز در خاك اوكراين حضور نخواهند داشت. خونريزي بايد متوقف شده و اين درگيري هر چه زودتر پايان يابد. به گفته وي، امريكا ديگر حاضر نيست براي امنيت اروپا هزينه بپردازد. كشور او با تهديدات خود در مرزهايش و چين در اقيانوس هند و اقيانوس آرام مواجه است. بنابراين سياست امنيتي امريكا در آينده بر منطقه هند و اقيانوس آرام متمركز خواهد شد. امريكا به ناتو و جامعه دفاعي متعهد باقي ماند. به باور او، توافق احتمالي كنوني نبايد به توافق مينسك شماره سه تبديل شود. امريكا باور ندارد كه عضويت اوكراين در ناتو يك نتيجه واقعي هرگونه مذاكره‌اي باشد. به جاي عضويت در ناتو، هرگونه ضمانت امنيتي بايد توسط كشورهاي اروپايي و نيروهاي غيراروپايي پشتيباني شود. اگر اين نيروها به عنوان نيروهاي حافظ صلح به اوكراين اعزام شوند، نبايد آنها به عنوان نيروهاي ناتو فعاليت كنند و اين يك ماموريت ناتو نخواهد بود. نبايد هرگونه ماموريت در اوكراين شامل بند پنج پيمان ناتو شود. تحت هيچ شرايط و ماموريتي، نيروهاي امريكايي در اوكراين حضور نخواهند داشت. رهبران اروپايي پس از آنكه دريافتند ترامپ مستقيم با «پوتين» رييس‌جمهور روسيه تلفني صحبت كرد، شوكه شدند. وي اين كار را بدون مشورت با اوكراين يا متحدان ناتويي خود انجام داد. ترامپ به‌طور اساسي اعتماد اروپا به تعهد امريكا به ناتو و اصل دفاع متقابل را تضعيف كرده است. همان‌طور كه رييس‌جمهور فرانسه معتقد است كشورهاي اروپايي اگر قصد دارند از خود در برابر روسيه محافظت كنند، بايد هزينه‌هاي دفاعي خود را افزايش دهند. كشورهاي اتحاديه اروپا و بريتانيا اكنون با تصميمات دشوار فوري مواجه هستند كه چگونه از اوكراين حمايت كنند؛ چگونه از قاره اروپا دفاع كنند و روابط با امريكا اكنون بايد به چه شكلي باشد. مقامات كي‌يف، از اظهارات وزير دفاع امريكا درباره غيرواقع‌بينانه بودن عضويت اوكراين در پيمان ناتو ابراز نارضايتي كرده‌اند. مقامات اوكرايني مدعي شدند قصد دارند با كشورهاي اروپايي براي دستيابي به توافقات امنيتي جايگزين مذاكره كنند. ترامپ پس از رد تلويحي عضويت اوكراين در ناتو، خواستار آن شده كه اعضا ۵ درصد از توليد ناخالص داخلي خود را صرف دفاع كنند كه بهمعناي دو برابر شدن هزينه‌هاي نظامي آنهاست. اين موضوع آنها را با انتخاب‌هاي سياسي دشواري در زمينه راه‌هاي تامين هزينه‌هاي دفاعي و كاستن از هزينه‌هاي رفاهي روبه‌رو خواهد كرد. اولويت فوري براي اروپا اين است كه چگونه بهترين حمايت را از اوكراين ارايه دهند؛ اما چالش‌ها بسيار گسترده‌تر از اين هستند. هنوز مشخص نيست كه آيا رهبران اروپا مي‌توانند براي تقويت دفاعي خود متحد شوند، آن هم زماني كه فرانسه و آلمان با عدم قطعيت سياسي روبه‌رو هستند. حتي اگر اين اتفاق رخ بدهد، تضميني وجود ندارد كه آنها بتوانند بدون قدرت امريكا براي خود بازدارندگي خلق كنند. «اولاف شولتز»، صدراعظم فدرال آلمان هم بحث درباره تشكيل نيروي حافظ صلح اوكراين با مشاركت ارتش آلمان را زودهنگام ميداند. به باور او همه مي‌دانند كه اكنون اين موضوع مطرح نيست. نبايد صلح ديكته شده به هزينه اوكراين وجود داشته باشد.«بوريس پيستوريوس»، وزير دفاع آلمان نيز از استراتژي امريكا پيش از مذاكرات صلح برنامهريزي شده با روسيه انتقاد كرد و اين مساله را «تاسف‌آور» خواند. از ديدگاه او دولت امريكا قبل از شروع مذاكرات به پوتين امتيازاتي داده است. «سباستين لكورنو»، وزير دفاع فرانسه نيز در حاشيه نشست ناتو اعتقاد دارد اگر صلح از طريق قدرت وجود نداشته باشد، اين ميتواند به يك وضعيت دراماتيك و در درازمدت حتي به گسترش درگيري منجر شود. رويكرد دولت امريكا برخي سوالاتي را در مورد آينده ناتو ايجاد كرده است. «مارك روته»، دبيركل ناتو نيز با تكرار تاكيد واشنگتن بر لزوم افزايش بودجه نظامي اعضاي ناتو، مدعي است كشورهاي عضو اين ائتلاف بايد بودجه‌هاي نظامي خود را به پنج درصد از توليد ناخالص داخلي افزايش دهند. اعضاي ناتو بيش از يك دهه پيش توافق كردند كه ۲ درصد از توليد ناخالص داخلي خود را به بودجه نظامي اختصاص دهند، اما اين ميزان ديگر براي مقابله با تهديدات روسيه و تامين تسليحات مورد نياز اوكراين كافي نيست.
پژوهشگر مسائل بين‌الملل