3راه براي عبور از چالش‌هاي اساسي
اسماعيل گرامي‌مقدم
اينكه اساسا موضوع مذاكرات در كشور ما در سطح گسترده مطرح است و ذيل يكي از موضوعات مهم افكار عمومي و فعالان سياسي قرار دارد و موافقت‌ها و مخالفت‌هاي بسياري درباره آن مطرح مي‌شود، نشان‌دهنده پويايي جامعه ايران و مطالبه مردم براي عبور از چالش‌هاست. اين موضوع هم كه رييس‌جمهور تاكيد كرده‌اند اگر مذاكرات عزتمندانه باشد، ايران حتما مذاكره مي‌كند، نشان‌دهنده قدرت و عزت ايران است. مسوولان ايراني هم همواره به دنبال مذاكرات عزتمندانه و در راستاي منافع ملي بوده و خواهند بود. در اين ميان مذاكره ايران با جهان پيراموني در داخل و خارج مخالفان جدي دارد، برخي كشورهاي خارجي نگرانند روابط ايران و غرب (شامل اروپا و امريكا) عادي شود، چرا كه ايران از اين روابط و مذاكرات سود مي‌برد و مي‌تواند بر قدرت منطقه‌اي و بين‌المللي خود بيفزايد. در داخل هم گروهي از افراد و جريانات منافعي در تحريم‌ها دارند و مدام در مسير ايده دولت براي تنش‌زدايي و مذاكرات مانع تراشي مي‌كنند. مساله مهم براي منافع ملي ايران آن است كه خروجي مذاكرات باعث رفع مشكلات روز‌مره ايران و در دراز مدت باعث پيشرفت و توسعه كشور شود. هر كشوري كه دچار تنش و تنازع و تعارضاتي با كشورهاي ديگر است، 3راه را به‌طور كلي در برابر دارد: 1) مذاكره براي دستيابي به تفاهم و توافق. 2) رويكرد نه صلح و نه جنگ. 3) جنگ، تنش و تنازع. از اين 3مسير كه اولي به صلح مي‌انجامد و آخري به درگيري، نتايج متفاوتي بيرون مي‌آيد. تجربه بشري نشان داده كه جنگ هيچ كشوري را به صورت قاطع به هدف خود نمي‌رساند، ضمن اينكه هزينه‌هاي بسياري را نيز براي همه طرف‌ها ايجاد مي‌كند. لذا براي دوران مدرنيسم و پسامدرنيسم راهبرد جنگ و تنازع، عاقلانه برشمرده نشده و از سوي متفكران مسيرهاي جايگزين پيشنهاد مي‌شود. در وضعيت نه صلح و نه جنگ هم يك وضعيت ايستايي وجود دارد و نوعي بلاتكليفي شكل مي‌گيرد. اين ايستايي بر دامنه بحران‌ها افزوده و بر حجم نارضايتي‌ها اضافه مي‌كند. بنابر اين مذاكره و گفت‌وگو راهكاري است كه هم در عرصه بيروني ظرفيت‌هاي توسعه‌اي ايجاد مي‌كند و هم در عرصه داخلي ثبات و آرامش و توسعه مي‌آفريند. اما مذاكره هم ضرورت‌ها و ملزوماتي نياز دارد. در مذاكره نمي‌توان به دستاوردهاي حداكثري رسيد. همانطور كه يك طرف توقع دارد، از دل مذاكره دستاوردي كسب كند، طرف دوم هم همين توقع را دارد. ايران از ابتداي زعامت دكتر پزشكان بر راس هرم اجرايي كشور اعلام كرد آماده است در شرايط مناسب و عزتمندانه با همه طرف‌ها و دولت‌ها (به جز رژيم صهيونيستي) گفت‌وگو كند. اما در ادامه ترامپ كمپين فشار حداكثري عليه ايران را راه‌اندازي كرد و فضا را به سمت التهاب پيش برد. روشن است با اين روش‌ها نمي‌توان با كشوري مانند ايران مذاكره كرد و موضوع را پيش برد. احترام متقابل در مذاكرات يك اصل اساسي است اما امريكا اين اصل را زير سوال برده است. رييس‌جمهور اما بر روي وعده‌ها و گفتمان خود پافشاري دارد. پزشكيان، به دنبال تنش‌زدايي، گفت‌وگوي عزتمندانه و شايسته‌سالاري است. در صورتي كه طرف‌هاي مقابل هم براي ايجاد اين گفت‌وگوهاي عزتمندانه آمادگي داشته باشند، ايران آماده است با كشورهاي غربي و ساير كشورها مذاكرات عادلانه و عزتمندانه‌اي را در راستاي منافع ملي خود پيش ببرد. نبايد فراموش كرد، ايران با چالش‌هاي اقتصادي قابل توجهي روبه‌روست و لازم است براي عبور از اين چالش‌ها از ظرفيت‌هاي خود نهايت استفاده را داشته باشد.