مشترك موردنظر در دسترس نمي‌باشد
سعيد رجبي فروتن
دريافت جايزه اسكار توسط تيم سازنده انيميشن كوتاه در سايه سرو، حسن ختامي براي سينماي ايران در سال جاري بود. بعد از دريافت دو جايزه اسكار توسط اصغر فرهادي، كمتر كسي تصور مي‌كرد انيميشن ايران باتوجه به محدوديت‌هاي موجود در سياست خارجي كشور، فقدان زمينه‌هاي مناسب براي تعامل و توليد مشترك و وجود موانع در مراودات و ارتباطات چهره به چهره با مديران و انيماتورهاي استوديوهاي ديگر كشورهاي جهان، بتواند به چنين موفقيتي دست يابد. سال گذشته در چنين روزهايي بنياد پويانمايي ايران كار خود را برمبناي اساسنامه مصوب شوراي عالي انقلاب فرهنگي آغاز كرد تا اين بنياد همه ماموريت‌هاي سياستگذاري و حمايتي از انيميشن ايراني را عهده‌دار شود. البته در يك سال گذشته مركز گسترش سينماي مستند و تجربي همچون گذشته به حمايت از فيلم‌هاي كوتاه انيميشن ادامه داد و اين‌گونه جذاب هنري را از ياد نبرد. يكي از دلايل اين امر، آن است كه در هيچ يك از مواد ۱۵گانه اساسنامه بنياد ملي پويانمايي به انتقال وظايف و ماموريت‌هاي مشابه در سازمان سينمايي و كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان، به آن بنياد تصريح نشده است. البته مركز گسترش سينماي مستند و تجربي در كارنامه خود حمايت از توليد انيميشن‌هاي سينمايي را نيز تا حدي مدنظر قرار داده بود كه در ادامه با فعاليت مركز انيميشن سوره و موسسه اوج، نهادهاي غيردولتي ديگري به اهميت انيميشن سينمايي پي بردند و از اولين توليدات انيماتورهاي جوان تهراني و شهرستاني حمايت كردند. درخشش و نمايش همزمان چهار انيميشن سينمايي (ژوليت و شاه، پسر دلفيني۲، زال و رودابه و افسانه سپهر) در جشنواره چهل و سوم فجر، به عنوان نقطه عطفي در ادوار جشنواره فيلم فجر، درحالي به‌وقوع پيوست كه بنياد پويانمايي و ساير نهادهاي دولتي مداخله‌اي در تامين سرمايه آنها نداشتند و آثار عموما متكي به سرمايه‌هاي شخصي بودند. در اين ميان بنياد يادشده كه در يك سال گذشته، عملكردي را از خود نشان نداده است، از صدور يك پيام تبريك خشك و خالي هم به كارگردانان زير سايه سرو، خودداري كرد تا ثابت شود علايم حياتي مورد انتظار در كالبد آن مشاهده نمي‌شود. پيش از اين طراحان و موافقان تاسيس بنياد مستقلي براي انيميشن در دولت گذشته، هرگونه انتقاد و مخالفت با چنين اقدامي را به شدت محكوم مي‌كردند و مخالفان را با اتهاماتي چون رانت‌خواري و ويژه‌خواري از محل انحصارطلبي مي‌نواختند.
«ما اراده كرديم كه رانت و انحصار را از بين ببريم و توزيع عادلانه سرمايه را به سرانجام برسانيم، همين است كه صداهاي مدعيان بلند شده و ترسيدند. امروز همه اهالي انيميشن بايد متحد باشند براي جلوگيري از رانت و انحصارطلبي پدرخوانده‌ها و ايجاد امكان شكوفايي همگان به اندازه استعدادشان، براي قدرت گرفتن بيشتر انيميشن و پيشرفت همه جانبه آن. يادمان باشد شكست ايده بنياد ملي پويانمايي، يعني قدرت گرفتن ناكارآمدي و تشديد نظام رانتي و انحصارطلبي تلخي كه تا اين روزها هم باقي است. بماند براي تاريخ.» (از متن يادداشت مدير مركز پويانمايي سوره انتشار يافته در شهريور ۱۴۰۳)
مهدي جعفري، تهيه‌كننده انيمشين «شمشير و اندوه» از زاويه ديگري به اين امر نگريست و گفت: «ما بايد سرنوشت و اتفاقاتي كه براي بنياد ملي بازي‌هاي رايانه‌اي رخ داد و اين بنياد را به رقيب بخش خصوصي تبديل كرد و موجب شد كه هم بخش خصوصي و هم بنياد تضعيف شود، يك‌بار ديگر مطالعه كنيم و از آن عبرت بگيريم. اگر بنياد ملي پويانمايي به عنوان متولي در ساحت رقيب بخش خصوصي ورود پيدا كند يا محدوديت‌هايي براي فعالان اين حوزه ايجاد كند، اصلا نبايد تشكيل شود.» (مهدي جعفري در گفت‌وگو با مهر مرداد ۱۴۰۳)
موافقت‌ها و مخالفت‌ها با راه‌اندازي پرهزينه بنياد پويانمايي درحالي بيان مي‌شد كه هنرمندان و دست‌اندركاران انيميشن بي‌توجه به وعده‌هاي دولتمردان كار خود را مي‌كردند و تمركز خود را بر جذب سرمايه، بازنويسي مكرر فيلمنامه و جلب همكاري تيم قوي فني و هنري قرار داده بودند. به نظر مي‌رسد باتوجه به اينكه مشترك موردنظر يعني بنياد موصوف فعلا در دسترس نمي‌باشد، دولت كنوني تكليف خود را با اين نهاد روشن كند يا اجراي اساسنامه آن را مطالبه كند يا اينكه در راستاي كاهش هزينه‌ها و كوچك‌سازي در فلسفه تشكيل بنياد پويانمايي تجديدنظر كند و اجازه دهد، امور حاكميتي مربوط به هنر، صنعت انيميشن همچون گذشته در تشكيلات تخصصي موجود يعني سازمان سينمايي (با مشاركت صنف انيميشن‌سازان) دنبال و پيگيري شود.
خبرهايي كه از معاونت توسعه مديريت و منابع وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي به گوش مي‌رسد، تجديدنظر در ساختار كنوني وزارت ارشاد و واحد‌هاي وابسته به آن به صورت جدي در دستور كار قرار گرفته است و تجميع و كوچك‌سازي تشكيلات ستادي آن تا پايان كار دولت به‌وقوع خواهد پيوست.