از كاخ سفيد تا جده؛ ماراتن ديپلماتيك براي صلح در اوكراين
آزمون دشوار «زلنسكي»
حديث روشني
ماركو روبيو، وزير خارجه ايالات متحده، يكشنبه شب با هدف گفت‌وگو با مقامات اوكرايني وارد عربستان شد. نشست ميان نمايندگان واشنگتن و مسكو در حالي روز سهشنبه برگزار شد كه ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اوكراين، نيز يك روز پيش از آن راهي جده شد. گفته مي‌شود با هدف دستيابي به توافقي جهت صلح در اوكراين ماركو روبيو و مايك والتز، مشاور امنيت ملي ترامپ، با همتايان اوكرايني خود از جمله مشاور امنيت ملي، وزراي امور خارجه و دفاع اين كشور ديدار كردند. همزمان برخي گزارش‌ها نيز حاكي از آن است كه استيو ويتكاف، فرستاده ترامپ در خاورميانه، در اين نشست شركت خواهد كرد. از طرف اوكراين نيز آندري يرماك، دستيار ارشد زلنسكي حضور دارد. گفته مي‌شود اين مذاكرات با هدف بررسي موضع اوكراين در مورد صلح با روسيه انجام شده و طي سه روز، امريكا تلاش خواهد كرد تا ميزان جديت كييف را در اين زمينه ارزيابي كند. براساس آنچه خبرگزاري رويترز از محتويات رايزني‌هاي انجام شده، رسانه‌اي كرده، مقامات امريكايي به دنبال پاسخ به اين پرسش هستند كه آيا اوكراين حاضر است براي خاتمه جنگ، امتيازاتي به روسيه بدهد يا خير. زلنسكي كه خود روز دوشنبه وارد عربستان شد، در گفت‌وگويي با خبرنگاران ابراز اميدواري كرد كه مذاكرات ميان نمايندگان اوكراين و امريكا به نتايج مثبتي برسد. بنابر گزارش رسانه‌ها پرونده معاملات مواد معدني باارزش اوكراين نيز يكي از موضوعات مورد بحث ميان طرفين بود. اوكراين نيز پيشتر اعلام كرد كه مايل است در ازاي اعطاي امتيازات مربوط به منابع معدني با ارزش خود، تضمينهاي امنيتي از واشنگتن دريافت كند. در همين راستا قرار بود زلنسكي در سفرش به واشنگتن توافقي را با ترامپ امضا كند، اما مذاكرات در كاخ سفيد به تنش كشيده شد و توافقي حاصل نشد.حالا هم گروهي به نقل از رييس‌جمهوري امريكا مدعي‌اند كه ترامپ به دنبال چيزي فراتر از توافق در باب منابع است.
آزمون زلنسكي
رايزني‌ها در رياض در شرايطي انجام مي‌شود كه محبوبيت ولوديمير زلنسكي رييس‌جمهور اوكراين پس از مواجهه جنجالي‌اش با دونالد ترامپ در كاخ سفيد به‌طور چشمگيري افزايش يافت. از همين رو اين شرايط چالش سياسي بزرگي را پيش روي زلنسكي قرار داده: اينكه چگونه حمايت بزرگ‌ترين حامي‌اش يعني ايالات متحده را حفط كند و همزمان براي حفظ تماميت ارضي كشورش مقابل دشمنانش بايستد. به باور ناظران گويي آخرين آزمون اين بازي سياسي پرخطر زلنسكي روز سهشنبه در جده رقم خورد؛ جايي كه نمايندگان امريكا و اوكراين براي پايان راهي براي خروج از بحران دور هم جمع شدند. به نوشته نشريه‌هايي چون نيويورك‌تايمز و وال استريت ژورنال، با اينكه زلنسكي به عربستان سفر كرده اما در نشست حضور نداشت، ولي ديدار ميان نمايندگان دو طرف در سطح بالا برگزار شد، آن هم بعد از نشست جنجالي در كاخ سفيد كه منجر به توقف ارسال تسليحات و همچنين اشتراك‌گذاري اطلاعات با اوكراين توسط ترامپ شد. زلنسكي نيز پيش از ورود به عربستان و در جمع خبرنگاران گفت كه اميدوار است اين ديدار مهم، ايده صلح را به واقعيتي مهم تبديل و حمايت ايالات متحده از اوكراين را احيا كند. ترامپ نيز همزمان گفت كه به دنبال توافق صلح است و انتظار دارد كه اوكراين به روسيه امتيازاتي بدهد و همچنين از طريق توافق بر سر معادن با ارزش اوكراين، حمايت‌هاي واشنگتن از كييف در جنگ سه‌ساله با روسيه جبران شود. زلنسكي پيشتر گفته بود كه آماده است يك توافق معدني امضا كرده و كنترل اراضي كه در روسيه در اختيار دارد را در ازاي مناطق اشغالي در اوكراين واگذار كند. به ادعاي تحليلگران عملي شدن چنين شرطي به‌طور فزاينده‌اي دشوار به نظر ميرسد، چرا كه روسيه نيروهاي اوكرايني را در استان كرسك روسيه به عقب رانده است. از سويي ديگر زلنسكي تأكيد كرده كه اوكراين هرگز اراضي تصرف شده توسط روسيه در شرق و جنوب كشور را به رسميت نخواهد شناخت. رييس‌جمهور اوكراين همچنين در آستانه سفرش به لندن كه اوايل مارس انجام شد گفت: «سرزمين‌هايمان و آزادي‌هايمان و ارزش‌هايشان فروشي نيستند.» ترامپ نيز در پاسخ به زلنسكي گفت: «او آدم باهوش و سخت‌‌كوشي است. پول‌‌هايي كه دولت بايدن در اختيارش قرار داد مثل آب‌نبات در دهان بچه بود.» با اين همه اكنون نيز چالش اصلي پاسخ به خواسته‌هاي ترامپ است، خواسته‌هايي كه بستر را براي شكاف فراآتلانتيكي هموار كرده و آينده ناتو را در ابهام قرار داده است.
آينده مبهم مذاكرات صلح
به گزارش وال استريت ژورنال هرچند كه محبوبيت زلنسكي پس از حمله روسيه به اين كشور از فوريه 2022 كاهش يافته؛ اما اخيرا داده‌هاي يك نظرسنجي نشان داد كه اعتماد به رييس‌جمهور در ماه مارس 2025 مجددا افزايش يافته است. به ادعاي ناظران افزايش محبوبيت و اعتماد به رييس‌جمهوري اوكراين پس از تنش لفظي زلنسكي با ترامپ محقق شد؛ دقيقا بازه زماني كه رييس‌جمهور اوكراين بر دريافت تضمينهاي امنيتي از ايالات متحده براي صلح با روسيه تاكيد داشت. داده‌هاي نظرسنجي‌‌ها مي‌گويند، بسياري از اوكراينيها به مانند رهبرشان براي صلح آماده‌اند، اما قصد ندارند تسليم شوند. گفتني است پيشتر يك نظرسنجي در اوايل فوريه توسط موسسه نظرسنجي اوكرايني «رتينگ» نشان داد كه 91 درصد از اوكراينيها مخالف مذاكرات ميان ايالات متحده و روسيه بدون مشاركت اوكراين هستند، در حالي كه دو سوم از آنها از مذاكرات مستقيم بين كيف و مسكو حمايت مي‌كنند. در عين حال به نظر ميرسد اوكراينيها به‌طور فزاينده‌اي درك مي‌كنند كه ممكن است اوكراين مجبور باشد برخي از اراضي خود را براي به دست آوردن صلح واگذار كند، اما اكثريت هنوز مخالف هرگونه واگذاري ارضي هستند.در اين ميان به گفته برخي از تحليلگران، اصرار ترامپ بر برگزاري انتخابات رياست‌جمهوري در اوكراين، رقابت‌‌هاي سياسي در كييف را برانگيخته است. بر اساس قانون اساسي اوكراين، برگزاري انتخابات به دليل شرايط جنگي، حتي در شرايطي كه دوره رياست زلنسكي سال گذشته به پايان رسيده، مي‌تواند به تعويق بيفتد. همزمان برخي از رقباي سياسي زلنسكي، از جمله پترو پروشنكو رييس‌جمهور پيشين و يوليا تيموشنكو نخست‌‌وزير پيشين اعلام كردند كه مخالف برگزاري انتخابات در دوران جنگ هستند هرچند از همكاري اوكراين با ترامپ براي صلح حمايت مي‌كنند. با اين همه اما زلنسكي همچنان محبوب‌‌ترين سياستمدار اوكراين است، هرچند بسياري از اوكراينيها مي‌گويند كه به دليل جنگ از او حمايت مي‌كنند و ممكن است موضع خود را پس از پايان درگيري‌ها تغيير دهند. البته كه گروهي از تحليلگران بر اين باورند كه حفظ محبوبيت زلنسكي در ميان اوكراينيها شايد به اين دليل باشد كه نزديك‌ترين رقيبش يعني ژنرال والري زالوجني، فرمانده ارشد كشور در ابتداي حمله روسيه كه اكنون به عنوان سفير اوكراين در بريتانيا خدمت مي‌كند هنوز رسما براي نامزدي در انتخابات آتي اعلام آمادگي نكرده است. هرچند كه براساس يك نظرسنجي در ماه فوريه، حمايت از زلنسكي حدود دو برابر بيش از از زالوجني برآورد شده است.