شب‌مردگي و شهرداران شب
مرجان يشايايي
شب‌مردگي و در برابر آن زيست شبانه واژه‌هايي نسبتا جديد هستند كه در كمتر از سه دهه راه خود را به فرهنگ شهري باز كرده. شب‌مردگي يعني خيابان‌هاي سوت و كور و بي‌هياهو و دل‌مرده‌اي كه اغلب شهروندان با آن آشنا هستند. از حدود سال‌هاي ۲۰۱۰ اما اين تفكر وارد فرهنگ شهري و مديران شهري شد كه بايد شب‌ها شهرها را هم حال و هواي زندگي بخشيد. زندگي شبانه در ظاهر متفاوت از زندگي روزانه است. در عرف ما، روز يعني زمان تلاش و كوشش و دوندگي. در زندگي شبانه شايد نشاني از فعاليت‌هاي متعارف نبينيد، اما شهر همانقدر زنده است؛ در رستوران‌ها، اجراهاي شبانه موسيقي، ميادين ورزشي و هر فعاليتي كه نشان از شور و سرزندگي و شادماني در خود دارد.
به گزارش مجمع جهاني اقتصاد در بيش از ۸۰ شهر جهان، شهرداران شب زيست شبانه شهري را با اين انديشه كه شهرها در شب بايد امن، پرجنب و جوش و مرفه باشند، مديريت مي‌كنند. گام اول در مديريت زيست شبانه ايجاد روحيه و شادابي در مردمي است كه كار سخت روز را پشت سر گذاشته و به دنبال تفريح و آرامش در شب شهر هستند. علاوه بر ترويج مفهوم زيست شبانه، اين مديريت زيرساخت‌هايي هم نياز دارد كه حمل و نقل شبانه امن از مهم‌ترين آنهاست. هم كارگران شب و هم شهروندان بايد در همه ساعات شبانه‌روز به حمل و نقل امن دسترسي داشته باشند. مديريت شبانه يا شهرداران شب درواقع مديريتي چندوجهي است و به دليل طبيعت زيست شبانه بايد پل ارتباطي باشد بين مردم، پليس به عنوان عامل ايجاد نظم و صاحبان كسب و كارها. گذشته از آن، افرادي كه شب در شهرها كار مي‌كنند نيازمند خدمات اداري در ساعات كاري خود هستند، بنابراين مراكز اداري را بايد پيش‌بيني كرد كه بتوانند در شب خدمات لازم را به كاركنان و كارگران ارايه دهند. زيست شبانه به خصوص در شهرهاي توريستي مي‌توانند سودآوري را سرعت و گسترش دهند و باعث رونق اقتصادي شوند. براي اينكه سرمايه‌گذاران تشويق به سرمايه‌گذاري در بخش زيست شبانه شوند، بايد بروكراسي و قوانين دست و پاگير را از جلوي راه جمع كرد. ظرافت‌هاي اين اقدام را البته نبايد ناديده گرفت، ازجمله اينكه نوع برخورد پليس براي حفظ نظم در عين بازدارندگي فاقد اقدامات خشونت‌بار و در بسياري موارد ميانجيگرانه باشد. امروز از برلين گرفته تا مونترال مديران شهري به دنبال ۲۴ساعته كردن شهرها هستند. در تهران نيز زماني بحث زيست شبانه مطرح شد و فعالان شهري تلاش كردند در تعامل با نهادهاي حاكميتي، آنها را تشويق كنند محلات تهران را از شب‌مردگي نجات دهند و شب‌هاي تهران را رونق و شادماني ببخشند، اما در همان قدم اول پليس اعلام كرد تجهيزات و نيروي لازم براي حفظ امنيت در برنامه زيست شبانه را ندارد و خلاص! در صورتي كه اگر برنامه‌ريزي و پيوند درستي بين مردم و پليس باشد، براي حفظ نظم مي‌توان از گروه‌هاي غيردولتي هم كمك گرفت. هر چه هست، ما مانده‌ايم و كوچه و خيابان‌هايي كه قدم زدن در آنها در شب ترسناك است.