انتقادات تند محمد فنايي از مديريت فدراسيون بابت حذف داوران ايراني
تاج در AFC پست دارد اما از داورهاي ايراني حمايت نمي‌كند
در ايران VAR نداريم و به خاطر همين داوران ما حذف مي‌شوند
روزبه دلاور
خبر تكان‌دهنده از رييس دپارتمان داوري: ايران در جام جهاني ۲۰۲۶ هيچ نماينده‌اي در بخش داوري نخواهد داشت. اين خبر شوكه‌كننده درست چند روز پس از مشخص شدن عدم حضور داوران ايراني در ليگ نخبگان و ليگ قهرمانان آسيا منتشر شد تا سقوط داوري ايران به وضوح به چشم دوست و دشمن بيايد! بعد از سال‌ها افتخار به داوران ايراني در سطح آسيا حالا هيچ داور ايراني در مهم‌ترين تورنمنت‌هاي باشگاهي و ملي قاره و جهان سوت نخواهد زد. اين اتفاق زنگ خطري جدي براي فوتبال ايران است و نشان از ضعف ساختاري و مديريتي در اين حوزه دارد. آيا وقت آن نرسيده كه براي نجات داوري ايران، اقدامي جدي صورت بگيرد؟ براي بررسي كارشناسانه در ابعاد مختلف اين اتفاق تلخ با محمد فنايي، كارشناس مطرح داوري كشورمان كه تجربه قضاوت (كمك داور) در فينال جام‌جهاني را دارد، گفت‌وگويي ترتيب داديم كه ماحصل آن را در ادامه مي‌خوانيد.
از اين خبر كه داوري ايران در جام جهاني نماينده‌اي ندارد، تعجب نكرديد؟
تعجبي ندارد! چند سال است كه مساله VAR تعيين‌كننده است بعد هم سيستمي كه در تمام جاهاي دنيا پيدا شده ما از آن عقب هستيم و داوران ما با آن كار نكردند. همين الان اين سيستم را در ايران نداريم اگر هم باشد، شكسته است يعني كامل نيست. مي‌خواهيد تصوير را ببينيد، اما نشان نمي‌دهد بعد تصوير را مي‌خواهند ببينند ده دقيقه تا يك ربع زمان مي‌برد خب كسي اين‌طوري قبول نمي‌كند. موضوع ديگر اينكه داورهاي ما بايد براي بازي‌هاي مهم آسيايي انتخاب شوند تا خودشان را نشان دهند. در ليگ نخبگان چند تا بازي مقدماتي رفتند، اما در بازي‌هاي مهم كه نرفتند. هر چند ممكن است در مراحل بعد دعوت شوند، اما ديگر داورهاي جام جهاني انتخاب شدند. آنهايي كه مدنظر فيفا در قاره‌هاي مختلف هستند در حال سپري كردن دوره و داوري در بازي‌هاي مهم هستند. خود فغاني كه اينها او را نخواستند يك پايه براي جام جهاني بود كه رفت استراليا آن هم به خاطر زد و بند كميته داورها كه الان معلوم نيست كجاست! داوران الان ما هم خوب هستند، اما شرايط بايد مهيا باشد.
مشكل اصلي كجاست؟
عدم مديريت. وقتي فوتبال ما در سطح پايه يكي‌يكي در حال نابودي است. شما ببينيد مقدماتي به چه تيم‌هايي باختيم؟ اين نشانگر افت فوتبال ماست. 48 تيم در جام جهاني خواهند بود اگر ايران در اين گروه صعود نمي‌كرد بايد در فوتبال را مي‌بستند! درباره داوري هم امروز مدنظر afc و fifa كار خوب با var است، چون var لازم داوري است و اگر نتوانيد با آن درست كار كنيد مدنظر نخواهيد بود! ما كه در ايران امكانات سخت‌افزاري و نرم‌افزاري نداريم. اين چه فوتبالي است كه استاديوم‌هاي ما هفت تا هشت دوربين براي var دارند؟ پس توقعي نبايد داشت حتي با افزايش تيم‌هاي شركت‌كننده در جام جهاني. اين شانس را به كشورهاي مي‌دهند كه اكتيو بودند، داورهايي كه در ليگ كشورشان كار كردند. بچه‌هاي ما الان هم خيلي با var آشنايي ندارند!
شرايط به لحاظ آموزشي براي داوران ما چطور است؟
آموزش مي‌دهند و داوران ما چيزي كم ندارند، اما آنها اعتقاد دارند بايد داورها با var خيلي كار كنند تا پخته شوند! الان ببينيد در استاديوم‌هاي ما داورها در اتاق var پنالتي صد درصد را مي‌گويند پنالتي نيست خب اين نشان از عدم آموزش و عدم تصويربرداري كامل است تا داوران ما تشخيص دهند. صحنه پنالتي را مي‌بينيم كه در اتاق var تاييد نمي‌شود بعد اين در بازي‌هاي مهم و سخت چه كار مي‌خواهد كند وقتي درست آموزش نديده است؟ ما بايد به‌روز باشيم. الان داوران بايد امتحان دهند كه در ايران نيست، بلكه در آسياست. بايد اينها را انتخاب كنند و بعد در بازي‌هاي سخت امتحان شوند كه آيا توانايي كار را دارند يا نه. يك مساله ديگر اينكه الان شرايط سخت‌تر شده براي حضور داوران در جام‌جهاني، چون تيم داوري به صورت كوبل است. در زمان ما تعداد تيم‌ها كمتر، اما به صورت فردي بود. الان در كوبل بايد تمام تيم داوري خوب باشند. اين ناهماهنگي وجود دارد و تنها آموزش نقش ندارد. داورها بايد تلاش كنند و آسيا هم بايد حمايت كند، اما كسي را در آسيا نداريم كه از داوران ما حمايت كند و اگر كسي هم پستي در آسيا مي‌گيرد دنبال كارهاي خودش است و به داوري كاري ندارد!
منظور شما رييس فدراسيون‌است؟
من به فرد كار ندارم و مي‌گويم آقاي تاج كه مدير تشكيلات afc شده، خودش يك افتخار است، اما بايد از آن استفاده كند و حرفش را به كرسي بنشاند. الان كشورهايي كه در كرسي‌هاي مختلف afc هستند تمامشان از داورهاي خود حمايت مي‌كنند. ما هر وقت چشم باز كرديم، ديديم يا داور اردني قضاوت مي‌كند يا عماني! چند تا داوري ما را اردني يا عماني قضاوت كردند؟ آقاي الكاف يا داور اردني؟ داورهاي غرب در شرق قضاوت مي‌كنند يا برعكس اكثر مواقع اين‌طور است. الان فغاني را ببينيد هميشه فعال است! اما كدام داورهاي ما رفتند؟ نگاه fifa و afc بر مبناي قضاوت‌هاي داوران است كه آموزش هايvar را ديده باشند كه ما نديديم!
چه موانعي سر راه داوران جوان ما وجود دارد؟
تعداد داورهاي فعال بايد خيلي زياد باشند چه در درون زمين و چه در اتاق var. بايد داورهاي ما جوان باشند، اما كدام كميته داوران ما جرات اين را دارد كه بازي‌ها را به جوان‌ترها بدهد؟ به باتجربه‌ها هم كه مي‌دهند جنجال است در اين چند هفته مانده هم كه غوغا مي‌شود. الان وقتي داورهاي ما در آسيا قضاوت مهمي ندارند به لحاظ روحي هم شرايط خوبي ندارند. داورها مرتب در حال دوره ديدن هستند. كي ديديد داورهاي آسيايي در ايران دوره ببينند؟ ما يا در عربستان يا قطر و امارات دوره var مي‌بينيم. ما هيچ امكاناتي نداريم. الان در استاديوم‌ها چند تا دوربين است؟ چند تا خط‌كشي شده را دارند؟ همه استاديوم‌ها بايد در يك سطح باشند. در كشورهاي حوزه خليج‌فارس هر استاديوم از آن يكي بهتر است. چرا ما ميزبان نمي‌شويم؟ در مقدماتي هم ميزباني به ما نمي‌دهند چه برسد به بازي‌هاي مهم.
عدم انتخاب داوران ما به اعتبار كلي فوتبال ما چقدر ضربه مي‌زند؟
در كليت فوتبال ما تاثير دارد، اما الان مثلا عمان در كجاي فوتبال است؟ اما داوري‌اش فعال است يا اردن كه سطح دو فوتبال آسياست، اما ما سطح يك فوتبال هستيم و داوران ما بايد فعال باشند. الان داورهايي كه به شرق مي‌روند بيشتر از حاشيه خليج‌فارس و استراليا و ازبكستان هستند، چون مرتب با var كار مي‌كنند. داورهاي ما در مجموع مي‌توانند خوب باشند، اما بايد ابزارش هم باشد. بايد دعوت شوند، اما در اين وضعيت خيلي چشم من آب نمي‌خورد! داورهاي ما شرافتمندانه مي‌خواهند كار كنند و مطرح شوند و گام‌هاي بعدي را در سطح جهاني ببينند. مگر فغاني چطور رفت؟ يا خودم چطور رفتم و سعي كردم دريچه داوري آسيا را باز كنم. الان كار سخت‌تر است و در آسيا هيچ كسي فينال جام جهاني قضاوت نكرده فقط فغاني و علي دوستي كه در سوم و چهارمي قضاوت كردند. مسوولان براي داوري اعتباري قائل نمي‌شوند. اگر قائل بودند حداقل يك حقوقي مي‌دادند يا دستمزدي اضافه مي‌كردند تا دلگرمشان كنند. وقتي داور وقت مي‌گذارد از زندگي و عمرش مي‌زند! الان بيژن حيدري جراح لگن است و هر عملي انجام دهد دنيايي پول مي‌گيرد، اما ول مي‌كند و مي‌آيد تا داوري كند چرا؟ چون به اين كار عشق دارد. بايد اهميت دهند اما اين‌طور نيست. الان وقتي از داوران تاپ كم استفاده مي‌كنند طبيعتا ديده نمي‌شوند. ببينيد چقدر اشتباهات در همين ليگ باعث تغيير نتيجه بازي‌ها شده است.