پشت پرده سفر تاريخي نخست‌وزير لبنان به دمشق
«سلام» در شام
نواف سلام، نخست‌وزير لبنان روز دوشنبه در راس هياتي به دمشق سفر كرد و با احمد الشرع، رييس‌جمهور موقت سوريه ديدار داشت. «ميشال منسي» وزير دفاع، «احمد الحجار» وزير كشور و «يوسف رجي» وزير امور خارجه لبنان نواف سلام را در اين سفر همراهي كردند. در همين راستا گمانه‌زني‌هايي پيرامون مسائل مورد رايزني ميان مقامات دمشق و بيروت منتشر شد. همزمان نخست‌وزير لبنان طي پيامي در شبكه اجتماعي ايكس (توييتر سابق) ضمن اشاره به گشودن فصلي تازه در تاريخ روابط ميان دو كشور بر حفاظت از حاكميت ملي و پرهيز از هرگونه دخالت در امور داخلي يكديگر تاكيد كرد. به گفته نواف سلام در جريان مذاكره با احمد الشرع، مسائل مختلفي ازجمله كنترل مرزها و گذرگاه‌ها، مقابله با قاچاق و درنهايت تعيين مرزهاي زميني و دريايي ميان دو كشور مورد رايزني قرار گرفته است. در اين بين خبرگزاري فرانسه نيز به نقل از يك منبع آگاه لبناني مدعي شد هدف سلام از اين سفر، ايجاد يك نقطه عطف جديد براي اصلاح مسير روابط دو كشور، بررسي مجدد توافقنامه‌هاي قديمي و نيز بررسي امكان دستيابي به توافقات جديد در زمينه‌هاي مختلف است. اين نخستين سفر يك مقام عاليرتبه دولت جديد لبنان به دمشق است كه پس از گذشت پنج ماه از سقوط دولت بشار اسد انجام مي‌شود. يك مقام لبناني كه نخواست نامش فاش شود، در گفت‌وگو با خبرگزاري فرانسه اين سفر را گامي كليدي براي اصلاح مسير روابط ميان دو كشور بر پايه احترام متقابل» توصيف كرد.
فصل تازه‌اي در روابط پرتنش
به اين بهانه وب سايت الجزيره با انتشار گزارشي با تاكيد بر اهميت سفر هيات لبناني به دمشق آورده است: لحظات حساسي در روابط بيروت و دمشق در حال رقم خوردن است، چراكه مقامات لبناني بر اين باورند فرصت‌هاي پيش رو مي‌تواند به اصلاح مسير روابط ميان دو كشور كمك كند. پيش‌تر نيز روابط ميان لبنان و سوريه همواره با حجمي از درگيري، اصطكاك و تنش همراه بوده است، چراكه در دوران رياست بشار اسد، سوريه بارها به مداخله ادعايي در امور داخلي لبنان و تحميل سياست‌هاي مورد نظر خود بر دولت بيروت متهم مي‌شد. اكنون اما به نظر مي‌رسد تحولات سياسي اخير در هر دو كشور، افق‌هاي تازه‌اي را پيش‌روي روابط دوجانبه گشوده است، چراكه امروز در دمشق دولتي تازه بر سر كار است و همزمان در لبنان نيز دولت تازه نفس زمام امور را در دست گرفته است. همين تغييرات، احتمالا بستر را براي تمايل مشترك و بازتنظيم روابط دوجانبه فراهم كرده است. به گزارش الجزيره اين سفر در شرايطي انجام شده است كه روابط ميان لبنان و سوريه حتي پس از سقوط دولت بشار اسد نيز همچنان پرتنش باقي مانده است. مضاف بر آن هر دو كشور در اين مدت بارها هدف حملات هوايي اسراييل قرار گرفته‌اند. از اين رو گفت‌وگوهاي روز دوشنبه بر امنيت مرزها از جمله تلاش‌ها براي مقابله با قاچاق و تعيين مرز 330 كيلومتري ميان دو كشور متمركز بود. در همين راستا پيش‌تر و در ماه گذشته، وزراي دفاع لبنان و سوريه در عربستانتوافق‌نامه امنيتي را امضا كردند. اين توافق پس از درگيري‌هاي مرزي مرگبار كه در پي آن ده نفر جان خود را از دست دادند شكل گرفت.
تكاپوي عربستان
براي يكه تازي از شام تا لبنان
همزمان با انتشار گمانه‌زني‌ها در باب چرايي سفر مهم هيات لبناني به دمشق، رويتز نيز به نقل از سه منبع آگاه مدعي شد كه رياض قصد دارد كليه بدهي‌هاي سوريه به بانك جهاني را تسويه كند. به باور گروهي از ناظران اين اقدام مي‌تواند زمينه را براي پرداخت ميليون‌ها دلار كمك‌هاي مالي جهت بازسازي و حمايت از اقتصاد بيمار و نيمه‌فلج سوريه فراهم كند. به ادعاي اين منابع اين اقدام همچنين ممكن است نشانه‌اي از آغاز تحقق حمايت‌هاي حياتي كشورهاي حاشيه خليج‌فارس از سوريه باشد. در عين حال اما يك سخنگوي وزارت دارايي عربستان در واكنش به اين ادعا به رويترز گفت: «ما درباره شايعات اظهارنظر نمي‌كنيم، زماني كه اين موضوعات رسمي شونداعلاميه‌هايي صادر خواهيم كرد.» انتشار چنين اخباري درحالي صورت مي‌گيرد كه طرح‌هاي مشابهي، ازجمله ابتكار دوحه براي تسويه بدهي‌هاي سوريه، پيش‌تر به دليل ابهامات ناشي از تحريم‌هاي ايالات‌متحده به حالت تعليق درآمده بود. همزمان، وب‌سايت ميدل‌ايست المانيتور در گزارشي نوشت: سوريه همچنان با پانزده ميليون دلار بدهي معوقه به بانك جهاني مواجه است و پرداخت اين بدهي پيش‌شرط دريافت هرگونه كمك مالي يا فني از اين نهاد بين‌المللي محسوب مي‌شود. در اين شرايط و درحالي كه دمشق با كمبود ارز خارجي دست و پنجه نرم مي‌كند، پيش‌تر طرح‌هايي براي تسويه اين بدهي از طريق آزادسازي دارايي‌هاي بلوكه‌شده در خارج كشور مطرح شده بود. اما اين تلاش‌ها تاكنون به نتيجه نرسيده است.در همين حال رويترز نيز با انتشار گزارشي مدعي شد سوريه قصد دارد با هدف حضور در نشست‌هاي فصلي بانك جهاني و صندوق بين‌المللي پول كه اواخر اين ماه برگزار مي‌شود، يك هيات عاليرتبه به واشنگتن بفرستد. اين سفر اولين ديدار مقامات سوري از ايالات‌متحده از زمان بركناري بشار اسد است. با اين همه هنوز مشخص نيست كه آيا هيات سوري با مقامات ايالات‌متحده ملاقات خواهد داشت يا خير، چرا كه تحريم‌هاي سخت‌گيرانه ايالات‌متحده كه در دوران حكومت بشار اسد اعمال شدند، همچنان پابرجا هستند. در همين راستا ايالات‌متحده طي ماه ژانويه، معافيتي شش‌ماهه از برخي تحريم‌ها را صادر كرد تا كمك‌هاي بشردوستانه را تشويق كند. اما ناظران مدعي‌اند اين اقدام تاثير محدودي داشته است. در همين راستا ماه گذشته نيز ايالات‌متحده فهرستي از شروط را به سوريه ارايه داد تا در ازاي آن برخي از تحريم‌ها كاهش يابد. در عين حال اما دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا همچنان تعامل كمي با مقامات جديد سوريه برقرار كرده است. به نظر مي‌رسد اين امر تاحدودي به دليل اختلاف‌نظرها در واشنگتن در مورد نحوه برخورد با سوريه است. به گفته منابع امريكايي، بخشي از اين ترديدها ناشي از روابط پيشين احمد الشرع، رييس‌جمهور موقت سوريه، با گروه‌هاي افراطي از جمله القاعده است؛ موضوعي كه باعث شده برخي مقامات كاخ سفيد، همچنان رويكردي محتاطانه و سخت‌گيرانه در قبال تحولات دمشق اتخاذ كنند. از همين رو، به باور گروهي از ناظران، هرگونه حمايت مالي از سوي رياض و كشورهاي منطقه كه در راستاي كمك به بازسازي سوريه در دستور كار قرار گيرد، همچنان در سايه سنگين تحريم‌هاي ايالات‌متحده با چالش‌هاي جدي و بن‌بست‌هاي احتمالي مواجه خواهد بود.