نه «مجلس» به «استيضاح»
ناصر قوامي
از زمان روي كار آمدن دولت يازدهم، تذكر، سوال و استيضاح تعاملات دو قوه مقننه و مجريه را تحت‌الشعاع قرار داده است. نمايندگان مجلس شوراي اسلامي كه از چيدمان سياسي برابري با دولت يازدهم برخوردار نبودند، روش‌هاي مخالفت خود را در ابزاري قانوني به‌كار گرفتند. ابزارهايي كه بهترين پاسخ در برابر ايراداتي بود كه بر شيوه رفتار نمايندگان با دولتمردان وارد مي‌شد. ركورد تعداد سوالات و تذكرات و همچنين استيضاحي كه در همان چندماهه ابتدايي روي كار آمدن دولت روي داد، هرچند در رقم بالايي به ثبت رسيد اما در چند ماهه اخير تغيير چنداني به خود نديد. نمونه آن استيضاح‌هايي است كه يا به صحن علني مجلس نمي‌رسد يا با آراي بالايي به ابقاي وزيران استيضاح شده مي‌انجامد. اما اين اقدامات نه از اين منظر كه تغييرات شگرفي در تعامل بين دولت و مجلس روي داده بلكه به اين معناست كه مجلس ديگر نمي‌تواند به استيضاح «آري» بگويد. اين عدم توانايي مجلس را بايد در دو نكته مهم جست‌وجو كرد. نكاتي كه با نزديك‌تر شدن به زمان انتخابات بيش از همه خود را نمايان ساخته و ترمز محكمي بر خواسته‌هاي نمايندگان مي‌كشد. استيضاح، راي نمي‌آورد چون نمايندگان وارد گفت‌وگو و به نوعي معامله با وزراي در معرض استيضاح مي‌شوند. گفت‌وگوهايي بر محوريت خواسته‌هايي كه هريك از آنان در حوزه انتخابيه خود به دنبال آن هستند و با آمدن وزير به مجلس، راه تعاملات را براي حل‌و‌فصل آنها در پيش مي‌گيرند. دليل ديگري را كه مي‌توان از علل اصلي به نتيجه نرسيدن استيضاح در اين زمان دانست، «انتخابات» است. به اين معني كه خيلي از نمايندگان نمي‌خواهند خود را درگير مسائلي كنند كه نارضايتي راي‌دهندگان را در پي داشته باشد. بنابراين تمام سعي خود را دارند تا خود را در محبوبيتي كه دولت در ميان مردم به دست آورده است، جاي دهند. نمايندگان به خوبي مي‌دانند بر شمار مردماني كه با راي به تغيير، حسن روحاني را روي كار آورده‌اند پس از موفقيت هسته‌اي افزوده شده است و چه فرصتي بهتر از اينكه خود را همگام با دولت يازدهم نشان دهند. اما در اين ميان نمي‌توان تجربه عملكرد مجلس در برابر استيضاح وزير علوم دولت يازدهم را به فراموشي سپرد. استيضاح مرد تواناي كابينه يازدهم، تاثيرات خوبي بر افكار عمومي نداشت و بسياري مردم از تصميم نمايندگان خود كه همگان نظر بر سياسي بودن تصميمات آنها داشتند، احساس رضايت نكردند. اما بايد دانست تمامي اين دلايل هرچند اثرات خوبي در ثبات كابينه يازدهم و از همه مهم‌تر تعامل بين دو قوه دارد، اقدامات كوتاه‌مدتي است. چه‌بسا همين افراد در دهمين دوره مجلس هم بر صندلي نمايندگي تكيه زنند و رفتاري را در برابر دولت اتخاذ كنند كه در
چند ماهه اول آغاز به كار دولت داشته‌اند.