گروه سياسي/ بهار ديپلماسي ايران فرا رسيده است و وقتي در سفر منتخب ملت ايران به قاره سبز رسانه‌هاي مهم‌شان در پي گفت‌وگو با حسن روحاني هستند يعني فصلي كه با توافق هسته‌اي شكوفه داد كم كم به بار خواهد نشست و ميوه خواهد داد؛ به ويژه كه بخشي از اين گفت‌وگو‌ها به قراردادها و مراودات اقتصادي ايران و اروپا مي‌پردازد. رييس‌جمهور ايران پيش از سفر به فرانسه و ايتاليا دو گفت‌وگوي مهم و مفصل با كانال 2 تلويزيون فرانسه و راديو اروپا و روزنامه پرتيراژ كوريره دلاسرا انجام داده است. اگرچه اين دست گفت‌وگو‌ها با مقامات ايران هميشه مهم بوده است اما نكته‌اي كه در اين ميان بيش از هر چيزي خودنمايي مي‌كند علاقه و توجه خبرنگاران غربي به آرايش‌هاي سياسي در داخل ايران است. به نظر مي‌رسد خبرنگاران غربي بيش از گذشته تحولات داخلي ايران را مورد توجه قرار مي‌دهند و واكنش‌ها و صحبت‌هاي روحاني را به خوبي دنبال مي‌كنند تا جايي كه از او در مورد اظهارات اخيرش در نمايشگاه مطبوعات و پاسخي كه آيت‌الله آملي لاريجاني به وي داده است سوال مي‌كنند و آن را به يك رويارويي بزرگ ميان قواي داخل ايران تشبيه مي‌كنند، تشبيهي كه البته از سوي حسن روحاني رد مي‌شود اما پاسخ او به اين سوال قابل توجه است و مي‌گويد: نه رويارويي بزرگي وجود دارد و نه مسير تحولاتي كه بايد پيش رو باشد با مشكل مواجه است. البته من به عنوان رييس‌جمهور كه مسوول اجراي قانون اساسي است، هر كجا كه ببينم اصلي از اصول قانون اساسي مورد خدشه قرار گرفته، طبق وظيفه قانوني خود، آن را بيان مي‌كنم و هشدار لازم و اخطار را مي‌دهم زيرا وظايف رييس‌جمهور در اين زمينه بالاترين وظايف است و همه ارگان‌ها و دستگاه‌ها بايد به هشدار رييس‌جمهور توجه كنند، هرچند كه با نظر رييس‌جمهور هم موافق نباشند. چون اختيار رييس‌جمهور در اينجا از قانون اساسي است. به نظر مي‌رسد سر و صداي مخالفان دولت در داخل ايران به قدري بلند است كه تمام دنيا را متوجه خود كرده است. در اين گفت‌وگو‌ها از رييس‌جمهور ايران در مورد بسياري از مسائل پاسخگوي خبرنگاران خارجي بود، از مساله حجاب اجباري براي زنان در ايران كه روحاني آن را قانون خواند و قابل احترام، تا مساله سوريه، فلسطين و مشكل تروريسم كه اين روزها خاورميانه را بيش از هر زمان ديگري گرفتار خود كرده است. به گزارش ايرنا رييس‌جمهوري در پاسخ به اين پرسش خبرنگار ايتاليايي كه «آيا طرف امريكايي در روند اجراي اين توافق رفتار خوبي داشته و تا ماه دسامبر كداميك از تحريم‌ها برداشته خواهد شد»، اظهار كرد: در اين دوره بايد اتحاديه اروپا، امريكا و ساير كشورهاي 1 + 5 اقدامات خود را انجام دهند، به‌گونه‌اي كه در روز اجرا همه تحريم‌هاي اقتصادي، مالي و بانكي رفع و برداشته شود و ايران هم به تعهداتي كه داده تا آن روز همزمان عمل مي‌كند. ما كارمان را آغاز كرده‌ايم و كار طرف مقابل هم آغاز شده و به اين ترتيب فكر مي‌كنم تا پايان سال بتوانيم به روز اجرا برسيم. خبرنگار ايتاليايي از روحاني پرسيد: «چه تحريم‌هايي را فكر مي‌كنيد كه امريكا لغو خواهد كرد و اگر كنگره امريكا تحريم‌هاي جديدي را اعمال كند آيا در واقع شما هم آن فرآيند به اصطلاح توقف تعهدات‌تان را تعليق خواهيد كرد؟» رييس‌جمهور گفت: قرار همه ما اين است كه هيچ تحريم جديدي توسط كشورهاي 1+5 وضع نشود و ما هم به تعهدات خودمان پايبند بمانيم. طبيعي است كه هر طرفي تعهداتش را نقض كند، طرف مقابل نيز ملتزم به اجراي آنها نخواهد بود و در اين فرآيند، اگر امريكا يا هر يك از كشورهاي 1+5 به تعهدات‌شان عمل نكنند ما هم ديگر متعهد نخواهيم بود.
روابط ايران با امريكا يك مساله بسيار طولاني است
از رييس‌جمهوري سوال شد: در واقع روابط ايران و امريكا چگونه تغيير خواهد كرد؟ پس از توافق هسته‌اي ما مي‌بينيم كه تظاهرات‌‌كنندگان هنوز فرياد يا شعار مرگ بر امريكا را در نماز جمعه سر مي‌دهند... آيا شما هم امريكا را شيطان بزرگ مي‌دانيد و آيا انتظار هست كه زماني سفارت امريكا در تهران بازگشايي شود؟ رييس‌جمهوري در پاسخ، «توافق هسته اي» و «روابط با امريكا» را دو مساله جداگانه دانست و اظهار كرد: در مساله توافق هسته‌اي بنا بر اين بوده كه ادعاي نگراني كه طرف مقابل ما مي‌كرد، رفع شود و در مقابل نيز حقوق هسته‌اي ما به رسميت شناخته شده و همه تحريم‌ها لغو شود و اين معناي توافق است. روحاني افزود: اما مساله روابط جمهوري اسلامي ايران با امريكا يك مساله بسيار طولاني است كه از بعد از انقلاب اسلامي شروع شده و همچنان ادامه دارد و خود امريكايي‌ها هم به‌دنبال توافق هسته‌اي، همه تحريم‌ها را برنمي دارند بلكه فقط تحريم‌هايي را برمي‌دارند كه در ارتباط با مساله هسته‌اي است. رييس‌جمهوري در عين حال تاثير نحوه اجراي اين توافق را برساختن آينده بسيار مهم دانست و تاكيد كرد: اگر اين توافق به خوبي اجرا شود، زمينه را براي تنش كمتر بين ايران و امريكا و تجربه شرايط جديد، مهيا مي‌كند و البته اگر اين توافق منجر به شكست شود و امريكايي‌ها در مقام اجرا به خوبي به تعهدات‌شان عمل نكنند، بي‌ترديد شرايط دو كشور در همان وضعيت سابق باقي خواهد ماند. خبرنگار كوريره دلاسرا سوال كرد: شما اخيرا از برخي رسانه‌ها در ايران انتقاد كرده و گفتيد مثل پليس مخفي عمل مي‌كنند و در عين حال رييس قوه قضاييه هم واكنش نشان داد و شديدا اين انتقاد شما را رد كرد. آيا اين نشانه يك رويارويي بزرگ در مسير پيش‌رو است يا اينكه آيا اصلاحات شما در اثر اين بحث به خطر افتاده است؟رييس‌جمهوري گفت: نه رويارويي بزرگي وجود دارد و نه مسير تحولاتي كه بايد پيش رو باشد با مشكل مواجه است. البته من به عنوان رييس‌جمهور كه مسوول اجراي قانون اساسي است، هر كجا كه ببينم اصلي از اصول قانون اساسي مورد خدشه قرار گرفته، طبق وظيفه قانوني خود، آن را بيان مي‌كنم و هشدار لازم و اخطار را مي‌دهم زيرا وظايف رييس‌جمهور در اين زمينه بالاترين وظايف است و همه ارگان‌ها و دستگاه‌ها بايد به هشدار رييس‌جمهور توجه كنند هرچند كه با نظر رييس‌جمهور هم موافق نباشند. چون اختيار رييس‌جمهور در اينجا از قانون اساسي است. از رييس‌جمهوري سوال شد: در هفت ماه گذشته براي نخستين‌بار از ايران دعوت شده به تلاش‌هاي ديپلماتيك براي حل بحران سوريه بپيوندد و در كنار كشورهايي مثل روسيه، امريكا، عربستان سعودي و چند كشور ديگر كار كند. در واقع به نظر شما يك راه‌حل قابل قبول و عملي براي اين موضوع از نظر ايران چيست؟رييس‌جمهوري گفت: اين مساله كه براي نخستين‌بار كشورهاي بزرگ و كشورهاي منطقه راجع به سوريه دور هم جمع شده‌اند و اينكه امريكا، روسيه و ديگر كشورهايي مانند ايران، تركيه و عربستان كه نظرات‌شان يكي نيست در كنار هم پشت يك ميز نشسته‌اند، حادثه مهمي است و مي‌تواند علامتي باشد براي اينكه براي معضلات مهم و پيچيده منطقه بايد فقط راه‌حل جمعي و سياسي پيدا شود تا بتواند مشكلات را حل كند. روحاني در عين حال مساله سوريه را مساله‌اي بسيار پيچيده دانست و تصريح كرد: نبايد توقع داشته باشيم در يك زمان كوتاه يا چند جلسه، به راه‌حل نهايي برسيم. اما به اعتقاد من يك گشايشي آغاز شده و ما معتقديم كه مساله سوريه راه‌حل نظامي ندارد و راه‌حل سياسي خواهد داشت. بنابراين قدم اوليه‌اي كه برداشته شده قدم بسيار مهمي است.
برنامه هسته‌اي ايران هرگز از مسير صلح‌آميز منحرف نشده است
حسن روحاني در گفت‌وگو با كانال دو تلويزيون فرانسه و راديو اروپا در پاسخ اين سوال كه «آيا با آغاز نظارت‌هاي جديد در چارچوب توافق هسته‌اي، ايران تعهدات مربوط به سايت‌هاي هسته‌اي را رعايت خواهد كرد؟»، اظهار داشت: ايران سال‌هاست كه به معاهده منع گسترش تسليحات اتمي (ان پي تي) پيوسته و در چارچوب پادمان با آژانس همكاري داشته و همه گزارش‌هاي آژانس در سال‌هاي گذشته نيز نشان مي‌دهد كه همواره همكاري خوبي داشته و امروز هم ايران كاملا مصمم است كه به توافقات مطروحه در برجام پايبند باشد و به آن عمل كند، مشروط بر اينكه 1+5 نيز كاملا به تعهداتش پايبندي نشان دهد. دكتر روحاني در پاسخ اين سوال كه «در اين باره كه ايران براي هميشه از ساختن بمب اتمي صرف نظر كند، آيا اطمينان وجود دارد؟»، تصريح كرد: جمهوري اسلامي ايران هرگز به‌دنبال ساخت بمب اتمي نبوده و نيست. ما همواره به‌دنبال استفاده صلح‌آميز از فناوري هسته‌اي بوده‌ايم و اكنون نيز به دنبال استفاده صلح‌آميز از انرژي اتمي هستيم. رييس‌جمهوري افزود: هر چه زمان بگذرد، آشكارتر خواهد شد كه اين شك‌ها و ترديدها بي‌مورد، بي‌اساس و واهي بوده است چرا كه آژانس بيشترين بازرسي‌ها را در سال‌هاي اخير از ايران داشته و همواره نتيجه بازرسي‌ها اين بوده كه برنامه هسته‌اي ايران هرگز از مسير صلح‌آميز منحرف نشده است. از رييس‌جمهوري سوال شد: در سوريه جنگي نگران‌كننده است، دنيا را تقسيم كرده و شما شديدا از بشار اسد حمايت مي‌كنيد؟ آيا بشار اسد امروز يك رييس‌جمهور مشروع در سوريه است؟ روحاني گفت: فكر مي‌كنم ما بايد لحن اين سوال را تغيير دهيم، بحث فرد مطرح نيست، بحث ملت و امنيت و ثبات سوريه و بحث تروريسم، آوارگان و مسائل انساني مطرح است، اينها مسائل اصلي است. به نظر من عده‌اي هستند، قصد دارند با اين‌گونه سوالات مسير را منحرف كنند. ما بايد همه تلاش كنيم، تروريسم را از سوريه بيرون كنيم. ما بايد تلاش كنيم، ثبات و امنيت را برگردانيم، همه‌چيز به دست مردم سوريه است، تصميم‌گيري در اين باره كه چه كسي رييس باشد يا نباشد يا دولت چگونه باشد، فقط با مردم است. رييس‌جمهوري در اين باره كه «فرانسه و برخي كشورهاي اروپايي به خاطر اينكه بشار اسد غير نظاميان را بمباران مي‌كند نمي‌توانند در اين مبارزه عليه تروريست‌ها سهيم شوند»، اظهار داشت: آيا بدون استقرار يك دولت مقتدر در دمشق، امكان‌پذير است كه با تروريسم مبارزه شود؟ كدام كشور توانسته بدون يك دولت قوي با تروريست‌هاي خارجي مقابله كند. دولت دمشق بايد دولتي قوي باشد كه بتواند با تروريسم مبارزه كند.
اولويت اول در سوريه بيرون راندن تروريسم است
دكتر روحاني در جواب اين سوال كه آيا اين دولت قوي بايد تحت رياست بشار اسد باشد؟، گفت: ما در سوريه ابتدا بايد تروريسم را بيرون برانيم، اين اولويت اول است. همان‌طور كه گفتم در سوريه بحث اين يا آن نيست، بحث الف يا ب نيست، در سوريه بحث تروريسم و ناامني است. بايد امنيت به وجود بيايد، بايد مردم به خانه‌هاي‌شان برگردند، آن مردم سوريه هستند كه تصميم خواهند گرفت، چه كسي بماند و دولت چگونه باشد؟ خبرنگار فرانسوي پرسيد: «فرانسوا اولاند رييس‌جمهوري فرانسه نمي‌خواهد كه بشار در انتخابات رياست‌جمهوري شركت كند، آيا ايشان در انتخابات آينده سوريه براي شما يك نامزد قابل قبول هستند؟» رييس‌جمهوري گفت: ما كه حق نداريم نسبت به آينده ملتي مستقل دخالت كنيم و بگوييم چه كسي كانديد بشود، يا چه كسي كانديدا نشود و روند چگونه باشد؟ همه اين امور برعهده فقط مردم سوريه است. ما نيز بايد به مردم سوريه كمك كنيم، ما بايد به شكل‌گيري گفت‌وگوي سوري- سوري كمك كنيم تا طرفين در آن كشور با هم صحبت كنند. ما بايد براي از بين بردن تروريست‌ها كمك كنيم، اما تعيين اينكه چه كسي و چه كاره خواهد شد، با مردم سوريه است و هيچ‌كس حق تصميم‌گيري و دخالت در اموري را ندارد كه اين برعهده مردم سوريه است. دكتر روحاني افزود: وظيفه مبارزه با تروريسم نيز در گام اول برعهده دولت سوريه است و بايد همگان به آن در اين مبارزه كمك كنند. از روحاني سوال شد: «امروز در ايران شعار مرگ بر امريكا را مي‌شنويم، آيا از نظر شما امريكا همچنان شيطان بزرگ است يا توافق هسته‌اي اين شرايط را تغيير داده است؟»روحاني گفت: اخيرا هم رهبر معظم انقلاب اين نكته را به خوبي اعلام كردند كه مردم اگر مرگ بر امريكا مي‌گويند مقصود نه مردم امريكاست و نه فرد خاصي، مقصود از مرگ بر امريكا، مخالفت مردم ما با سياست‌هاي امريكاست. شما مي‌دانيد كه مردم ايران، سوابق خوشي از مداخله امريكا در منطقه و در ايران نداشتند و بنابراين با آن سياست‌ها مخالف هستند و شعار مردم مخالفت صريح با ادامه سياست‌هاي مداخله جويانه امريكاست. رييس‌جمهوري در جواب اين پرسش كه: «آيا شما نگران نيستيد كه جانشين اوباما بدتر از آن باشد و بيشتر با توافق هسته‌اي مخالف باشد؟» افزود: خيلي زود است كه راجع به اين مساله قضاوت كرد. وقتي مبارزات انتخاباتي در امريكا به صورت علني آغاز شود و كانديداهاي اصلي و احزاب روشن شوند، آن زمان مي‌توان قضاوت كرد كه آينده چه خواهد بود. آنچه ما به آن معتقديم اين است كه تعهدات دولت امريكا در برجام و در توافق هسته‌اي با ايران توافق يك دولت است و توافق يك دولت در معاهدات و مسائل بين‌المللي و از جمله برجام است كه مورد تاكيد و مصوبه شوراي امنيت سازمان ملل قرار گرفته، بنابراين اين توافق فراي دولت‌هاست. هر دولتي در امريكا روي كار بيايد، متعهد به همه اين تعهدات است.
ما در قانون اساسي حقوق زيادي براي مردم داريم
خبرنگار فرانسوي پرسيد: ما مي‌دانيم كه شما براي عمل به قولي كه براي آزادي بيان داديد، تلاش مي‌كنيد؛ يك كاريكاتوريست و سه نفر از روزنامه‌نگاران در زندان هستند كه اخيرا دستگير شده‌اند. آيا در اين جهت مي‌خواهيد اقدامي كنيد؟روحاني اظهار كرد: يكي از وظايف و مسووليت‌هاي رييس‌جمهوري، اجراي قانون اساسي است. در قانون اساسي ما، حقوق فراواني براي مردم، تحت عنوان حقوق ملت آمده است و من همواره تلاش خواهم كرد تا اصول قانون اساسي در كشور اجرا و پياده شود و اگر نقصي را ببينم تذكر لازم را به دستگاه مربوطه خواهم داد. از رييس‌جمهوري سوال شد: در مورد اقتصاد، به زودي شاهد رفع تحريم‌ها به تدريج خواهيم بود و خبر خوبي است و ايران منابع جديدي به دست مي‌آورد. چه كساني از آن بهره‌مند خواهند شد؟ چون ايران از تحريم‌ها بسيار رنج برده است و چه كساني از اين تحول بهره خواهند برد؟ رييس‌جمهوري گفت: همه از اين تحول بهره‌مند خواهند شد. اساسا ما از اول هم تحريم را راه نادرستي مي‌دانستيم و الان هم نادرست مي‌دانيم. هر چه سريعتر بايد تحريم‌ها برداشته شود. با برداشته شدن تحريم، تجار، بخش خصوصي و بخش دولتي ما با دولت‌هاي خارجي و با بخش خصوصي خارجي راحت‌تر تعامل خواهند داشت. به‌ويژه در عرصه‌هاي سرمايه‌گذاري و ورود تكنولوژي‌هاي نو و مشاركت براي دستيابي به بازارهاي منطقه. ما از همه سرمايه‌گذاران، در سراسر دنيا براي حضور در ايران و استفاده از شرايط خوبي كه وجود دارد، استقبال مي‌كنيم. بنابراين پاسخ سوال شما اين است كه رفع تحريم به نفع ما و اتحاديه اروپا، كشورهاي همسايه و به نفع صلح و ثبات در منطقه و جهان خواهد بود. خبرنگار فرانسوي از روحاني پرسيد: آيا قراردادهايي در هنگام ديدار شما از صنايع هوايي، اتومبيل‌سازي، كشاورزي و صنعت فرانسه امضا خواهد شد؟ آيا سرمايه‌گذاران و توليد‌كنندگان فرانسوي جايگاه خوبي در آينده ايران خواهند داشت؟رييس‌جمهوري تاكيد كرد: قبل از سفر من در بخش حمل و نقل از جمله هواپيما، بخش كشاورزي و در بخش‌هاي صنعتي از جمله خودروسازي، بحث و مذاكره شده است. در سفر من تفاهمنامه‌هايي به امضا خواهد رسيد كه پايه‌اي براي همكاري‌هاي اقتصادي خواهد بود. روحاني در اين باره كه «چه نوع قراردادهايي مثلا شما ايرباس خواهيد خريد؟ اينها هواپيماهاي؟ خوبي هستند»، گفت: همين الان هم در كشور ما هواپيماهايي كه پرواز مي‌كنند معمولا ايرباس و بويينگ هستند، البته از شركت‌هاي ديگر هم هستند، اما معمولا از اين دو شركت هستند و قاعدتا اگر شرايط مناسبي باشد، خريداران ما انتخاب خواهند كرد. يكي از آنها مي‌تواند ايرباس باشد.
به عنوان يك حقوقدان معتقدم به قانون كشور بايد كاملا احترام گذاشته شود
دكتر روحاني همچنين درباره حجاب كه موضوع پرسش خبرنگار فرانسوي بود، گفت: در ايران قوانيني وجود دارد و بايد به قانون احترام گذاشته شود. در هر كشوري نيز يك سلسله مقرراتي براي حضور در جامعه وجود دارد، از نظر لباس مقرراتي وجود دارد، چه براي مردها و چه براي خانم‌ها. من به عنوان يك حقوقدان معتقدم كه به قانون كشور بايد كاملا احترام گذاشته شود. قانون كشور توسط نمايندگان مردم در مجلس تصويب مي‌شود، بنابراين اين نمايندگان خود مردم هستند كه قانون را تصويب مي‌كنند. دكتر روحاني در جواب اين پرسش كه «تصور مي‌كنم شما توقع داريد تحولات به ويژه در خصوص حقوق زنان در ايران سريعتر انجام شود. آيا اين‌طور نيست؟»، اظهار كرد: ممكن است، نظرات من با گروه‌هاي ديگر عين هم نباشد، دليلش نيز اين است كه به هر حال ما در يك انتخابات بزرگ در دو سال پيش شركت كرده‌ايم و هر كدام از كانديداها، نظرات‌شان را اعلام كردند. من هم نظراتم را به مردم اعلام كردم و آنها بر مبناي آن برنامه و نظرات راي دادند. به مردم قول دادم كه منشور حقوق شهروندي را تدوين و براي اجراي آن پافشاري خواهم كرد. آن منشور دارد آماده مي‌شود كه در ماه‌هاي آينده اعلام شود و ان‌شاء‌الله اميدواريم با اعلام آن منشور و اجراي آن شاهد يك تحول مثبت باشيم.
برش1
در مساله توافق هسته‌اي بنا بر اين بوده كه ادعاي نگراني كه طرف مقابل ما مي‌كرد، رفع شود و در مقابل نيز حقوق هسته‌اي ما به رسميت شناخته شده و همه تحريم‌ها لغو شود و اين معناي توافق است. روحاني افزود: اما مساله روابط جمهوري اسلامي ايران با امريكا يك مساله بسيار طولاني است كه از بعد از انقلاب اسلامي شروع شده و همچنان ادامه دارد و خود امريكايي‌ها هم به‌دنبال توافق هسته‌اي، همه تحريم‌ها را برنمي دارند بلكه فقط تحريم‌هايي را برمي‌دارند كه در ارتباط با مساله هسته‌اي است. رييس‌جمهوري در عين حال تاثير نحوه اجراي اين توافق را برساختن آينده بسيار مهم دانست و تاكيد كرد: اگر اين توافق به خوبي اجرا شود، زمينه را براي تنش كمتر بين ايران و امريكا و تجربه شرايط جديد، مهيا مي‌كند.
برش2
در مورد اقتصاد، به زودي شاهد رفع تحريم‌ها به تدريج خواهيم بود و خبر خوبي است و ايران منابع جديدي به دست مي‌آورد. چه كساني از آن بهره‌مند خواهند شد؟ چون ايران از تحريم‌ها بسيار رنج برده است و چه كساني از اين تحول بهره خواهند برد؟ رييس‌جمهوري گفت: همه از اين تحول بهره‌مند خواهند شد. اساسا ما از اول هم تحريم را راه نادرستي مي‌دانستيم و الان هم نادرست مي‌دانيم. هر چه سريعتر بايد تحريم‌ها برداشته شود. با برداشته شدن تحريم، تجار، بخش خصوصي و بخش دولتي ما با دولت‌هاي خارجي و با بخش خصوصي خارجي راحت‌تر تعامل خواهند داشت . به‌ويژه در عرصه‌هاي سرمايه‌گذاري و ورود تكنولوژي‌هاي نو و مشاركت براي دستيابي به بازارهاي منطقه.