به‌مناسبت بيست و يكمين جشنواره مطبوعات

علی‌اصغر شعردوست /بيست و يكمين جشنواره مطبوعات به روزهاي پاياني خود نزديك مي شود. اين جشنواره كه در سال‌هاي آغازين در كنار نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران برگزار مي شد،چند سال است كه با هدف جلب مخاطبان خاص مطبوعات، به‌صورتي مستقل برگزار مي‌شود، بي‌آنكه آمارهاي دقيق كمي و ارزيابي‌هاي كيفي مبتني بر توليدكنندگان و مخاطبان مطبوعات را بررسي كارشناسانه بكنيم، با نگاهي اجمالي بر فضاي عمومي جشنواره و برنامه هاي جانبي آن مي‌شود از بلوغ نسبي در توليد محتوا و بهره‌مندي از قالب‌هاي مطلوب در عرصه مطبوعات و خبرگزاري‌ها سراغ گرفت. البته اين بلوغ ضرورت حيات اين عرصه مهم و اثرگذار است. در جهان جدید میلیو‌ن‌ها نفر در زمینه ارتباطات کار می‌کنند. سرمایه‌های گزاف چند میلیارد دلاری، آنان را در رسیدن به اهداف و تامین وسایل ضروری مدد مي‌رسانند. اما در این میان نقش مطبوعات بسیار حساس و ارزشمند است. مطبوعات در شکل دادن به افکار عمومی سهمی بسیار جدی دارند. همراهی و همگامی مطبوعات با نظام‌های سیاسی می‌تواند به قوام آنها بینجامد یا آنان را از گردونه حیات سیاسی خارج کند. برخورد فعالانه و هوشیارانه دست‌اندرکاران مطبوعات با جریان‌های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی می‌تواند سرنوشت ملت‌ها را دگرگون کند. مطبوعات با بسیج افکار عمومی می‌توانند نیروی شکست‌ناپذیر مردم را سازماندهی كنند تا به اهداف مطلوب برسند یا می‌توانند عامل تفرقه و تباهی و جنگ و کشتار باشند.

از این رو، وارد شدن در چنین فضای کاری تنها حرفه نیست. بلکه فراتر از آن نوعی رسالت است؛ گونه‌ای از رهبری افکار عمومی و جهت دادن به مجموعه درخواست‌هاست.

اساس تمدن جدید با پدیده چاپ و پیدایش عالم مطبوعات پیوند خورده است و عصر روشنگری از زمانی آغاز شد که مطبوعات پا به عرصه حیات اجتماعی نهادند و امکان دسترسی به اطلاعات را برای همگان میسر ساختند.

در ایران نیز دگردیسی و تحول در اجتماع، هنگامی رخ نمود که مطبوعات ظهور کردند؛ به هر میزان که مطبوعات از تیراژ بالاتر، غنای بیشتر و کیفیت مطلوب‌تر برخوردار شدند، به همان میزان بر جهان تاریک آن روزگاران پرتو افکندند تا در سایه تلاش‌ها و مجاهدت روشنگران، که طیف وسیعی از آنها روزنامه‌نگار بودند، جامعه پوسته فرسوده خود را شکافت و راهی به روشنی باز کرد. در فراز و فرودهایی که پس از مشروطیت تا عصر حاضر، جامعه ایران به آنها دچار آمده است، روزنامه‌نگاران و اهل مطبوعات سهمی شایسته داشته‌اند. از این روی گرچه پیشینه روزنامه‌نگاری در ایران چندان قدیم نیست اما از اصالت و فرزانگی ارزشمندی برخوردار است. پیشروان نهضت مشروطیت یا روزنامه‌نگار بودند یا به درستی به نقش مطبوعات در تنویر افکار عمومی آشنایی داشتند؛ از این رو کوشش می‌كردند تا مطبوعات را پر‌رونق نگاه دارند تا بدانجا که بعضی از مطبوعات آینه تمام‌نمای حرکت‌های اجتماعی شدند.

مطبوعات آینه تمام‌نمای جامعه‌اند؛ با داشتن مطبوعات فعال و جدی است که می‌توان اشتباهات را اصلاح کرد و ناراستی‌ها را پیراست؛ اگر مطبوعات به واسطه مضایق مبتلابه، نتوانند آنچنان که باید به وظیفه خود عمل کنند، عملا جامعه از داشتن چراغی که راه را روشن می‌کند، محروم می‌ماند و پیداست که سپردن راه بدون روشنایی چه مایه خطرناک است.