آييش، امجد، چرم‌شير و برهاني مرند در شب‌هاي نمايشنامه‌خواني چارسو
نادر برهاني مرند: متاسفانه جريانات منكر زودتر به بار مي‌نشينند
پيام رضايي / چهار نمايشنامه‌نويس در سه شب در پرديس سينمايي چهارسو نمايش‌هاي خود را مي‌خوانند. فرهاد آييش، نادر برهاني‌مرند، حميد امجد و محمد چرم‌شير به ترتيب در روزهاي 27، 29 و 30 آبان ماه به نمايشنامه‌خواني مي‌پردازند. نادر برهاني‌مرند، نويسنده و كارگردان كه در اين جلسات نمايشنامه‌خواني «تهران زير بال فرشتگان» را اجرا خواهد كرد در گفت‌وگو با« اعتماد» گفت: اين نمايشنامه‌خواني جشن رونمايي و امضاي اين نمايشنامه نيز خواهد بود: «يكي از كارهاي جديدي كه چاپ شده و خيلي وقت پيش آن را نوشتم «تهران زير بال فرشتگان» است و مترصد رونمايي و جشن امضا بودم. وقتي آقاي غفاري به من گفت، گفتم خوب است پس من دو فضا را يكي مي‌كنم. اما بعدا آقاي غفاري مرا متوجه اين كرد كه دوستان كارهاي جديدشان را مي‌خوانند و در نتيجه نمايشنامه تازه چاپ شده تهران زير بال فرشتگان را مي‌خوانم. در واقع جشن امضا و رونمايي همين كتاب است كه توسط انتشارات بوتيمار چاپ شده است.»به گفته اين نمايشنامه‌نويس اين اثر در سال 1380 نوشته شده و همان زمان نيز اجرا شده است: «اما تازگي‌ها شروع به انتشار كارهايم كرده‌ام و اين هم سومين كاري است كه چاپ مي‌شود و بقيه هم زير چاپ هستند.» تهران زير بال فرشتگان، «قصه خانواده‌اي است كه مادر خانواده زندگي نباتي دارد و با ماسك اكسيژن زنده است و همه علايم حياتي از بين رفته است. به پيشنهاد دكتر خانواده پدر تصميم مي‌گيرد ماسك را بردارد. به همين دليل همه اعضاي خانواده كه فرزندانش باشد را براي اين مراسم يعني مرگ مادر دعوت مي‌كند و تك‌تك اين خانواده دور هم جمع مي‌شوند. قصه هر كدام از اين بچه‌ها كل نمايش را مي‌سازد.»نمايشنامه‌خواني در جهان امري معمول و رايج است كه اغلب به عنوان معرفي اثر نمايشي پيش از اجرا صحنه‌اي اجرا مي‌شود. در ايران با وجود برپايي جلسات متعدد نمايشنامه‌خواني اما هنوز چندان كه بايد و شايد جدي گرفته نمي‌شود.
برهاني مرند معتقد است تا زماني كه اجرا و توليد نمايشنامه جدي گرفته نشود، نمي‌توان توقع جدي گرفتن نمايشنامه‌خواني را داشت: «نمايشنامه‌خواني وقتي مفهوم جدي خودش را دارد كه اساس اجرا و توليد نمايشنامه در يك سنت تئاتري پويا مفهوم جدي باشد كه در ايران متاسفانه نه اجرا جدي است نه نمايشنامه. در نتيجه به تبع اين دو شوخي بزرگ نمايشنامه‌خواني هم يك جور شوخي است.»با وجود بسياري كه معتقدند نمايشنامه‌نويسي در ايران افت كرده است، نادر برهاني‌مرند مي‌گويد: ما نمايشنامه‌نويسان خوبي داريم كه آثار خوبي هم توليد مي‌كنند: «ولي به عكس تصور رايج اين طور نيست كه نمايشنامه توليد نشود. نمايشنامه‌نويسان خوبي داريم. هرچند اقبال ديده شدن پيدا نمي‌كنند ولي همين اتفاقات ريز را بايد محترم شمرد و از هر فرصتي مثل چاپ، نمايشنامه‌خواني و اجرا، به نفع ديده شدن و شنيدن نمايشنامه‌ها كه يكي از مهم‌ترين اركان نمايشي ما است، استفاده كرد.»او معتقد است كه با اين‌همه قياس وضعيت هنرهاي نمايشي ما با آنچه در جهان وجود دارد قياس مع‌الفارقي است و مي‌گويد چنين باوري به انحطاط نمايشنامه‌نويسي در ايران يك آفت است اما در نهايت خوش‌بين است كه جريان اصيل نمايشنامه‌نويسي به مسير خود بازخواهد گشت: «متاسفانه در كشور اتفاقات كج و معوج فرهنگي زود مي‌افتد. جريانات منكر زودتر به بار مي‌نشينند. در حوزه فرهنگ خيلي چيزها بدون اينكه شناخته شوند، كنار گذاشته مي‌شوند و اين آفت يك فرهنگ رو به انحطاط است. اميدوارم يك رنسانسي اتفاق بيفتد. من البته نگران اين وضعيت نيستم چون هميشه به شهادت تاريخ نمايشنامه‌نويسي و اصالت ممكن است در برخي برهه‌ها به محاق بيفتد اما نهايتا به مسير درست برمي‌گردد.»واقعيت اين است كه در سال‌هاي اخير متون نمايشي توليد شده در ايران به نوعي از رئاليسم اجتناب كرده و به سمت نوعي از آثار پيش رفته‌اند كه به نام آثار «تجربي» ارايه مي‌شوند. اما برهاني مرند مي‌گويد كه اين جريانات را چندان جدي نمي‌گيرد: «اين جريانات كاذب را من جدي نمي‌گيرم و با احترام به روح تجربه‌گراي كساني كه با شناخت سراغ اين موضوع مي‌روند، اما خيلي از جريانات فرهنگي ما نشان از نوعي هيجان‌زدگي است. به همين دليل چند صباحي بعد از يك جريان كاذب اين تصور را ايجاد كرد كه دوران نمايشنامه‌نويسي به سر آمده است. ممكن است به تبع شرايط جديد دنبال ساختار تازه‌اي براي نمايشنامه‌نويسي خودمان باشيم اما اينكه فقط ادعا كنيم و رد كنيم نه. نبايد اين جريان را جدي گرفت. نبايد نگران شد. اگر رشدي هم داشته باشند رشد بادكنكي است و فرجامي نخواهند داشت.» با اين همه او مي‌گويد كه اين جريانات «كاذب» مي‌توانند بلوغ جريانات اصيل فرهنگي را به تعويق بيندازند: «اين جريانات تنها اثر بدي كه ممكن است داشته باشد اين است كه فقط بلوغ منطقي جريانات اصيل فرهنگي را كمي به تاخير مي‌اندازند وگرنه آن عقلانيت و خردِ جريانات اصيل كار خودش را مي‌كند.»طبق برنامه اعلام شده از سوي روابط عمومي اين جلسات نمايشنامه‌خواني در نخستين شب، فرهاد آييش به همراه مائده طهماسبي، پريسا مقتدي و عباس غفاري نمايشنامه كمدي «خداي كشتار به سبك ايراني» را در ساعت 19 مي‌خوانند. در شب دوم، محمودرضا رحيمي، الهام پاوه‌نژاد، بهرام افشاري، فريدون محرابي و... نمايشنامه «تهران زير بال فرشتگان» به نويسندگي و كارگرداني نادر برهاني مرند را در ساعت 18 خوانش خواهند كرد. در همين شب، حميد امجد نمايشنامه «مردي كه زنش را گم كرد» را در ساعت 20 مي‌خواند و در آخرين شب محمد چرم‌شير بازخواني «سه خواهر» را براي مشتاقان تئاتر در ساعت 19 قرائت خواهد كرد. همچنين نمايشنامه «چند قطعه كوتاه نمايشي» به نويسندگي و كارگرداني محمد رحمانيان و با نقش‌آفريني علي عمراني، مهتاب نصيرپور، بهرام ابراهيمي، اشكان خطيبي، سيما تيرانداز، خسرو احمدي، بهنوش طباطبايي و... از همين سلسله برنامه‌ها امروز در ساعت 17 و 19 در تماشاخانه باران اجرا مي‌شود.