آزمايش بمب هيدروژني «اون»

  ميثم سليماني/  كره شمالي بار ديگر جهان را لرزاند. هنوز تهديدهاي تند و تيز پيونگ يانگ درباره تبديل كردن كره جنوبي و امريكا به «دريايي از آتش» فراموش نشده كه پيام مي‌دهد «ما بمب هيدروژني آزمايش كرده‌ايم»، شوكي در نيمه شب امريكايي كه خواب را از چشمان باراك اوباما، رييس‌جمهوري امريكا ربود. پس از آنكه مراكز لرزه نگاري امريكا نيز تاييد كردند زلزله‌اي با مقياس 1/5 ريشتر را در نزديكي تاسيسات اتمي پيونگ يانگ به ثبت رسانده‌اند و اين نشان از خبري جديد در كره شمالي داشت. كيم جونگ اون، رهبر كره شمالي در آغاز سال نوي ميلادي خبر از واقعه‌اي پرهيجان و پرسروصدا داده بود كه در نهايت روز گذشته اين خبر تحقق پيدا كرد و اون نشان داد توجهي ندارد كه جهان درگير چه بحران‌هاي بزرگي است. او با تمام انتقادهاي جهاني توانسته با موفقيت بمب هيدوژني را آزمايش كند. دقايقي پس از اين زمين‌لرزه، رسانه‌هاي كره شمالي با پخش تصاويري از يك انفجار با يك قارچ سياه و سفيد رسما اعلام كردند كه دولت توانسته است با موفقيت يك بمب هيدروژني را در اعماق زمين به انفجار برساند. آنگونه كه در خصوص جزييات زمان و مكان انفجار بايد گفت اينكه اين انفجار در ساعت 10 صبح به وقت محلي در محل آزمايش‌هاي اتمي پانگي-ري در شمال شرق كره رخ داده است كه لرزش آن تا كيلومترها دورتر نيز احساس شده است. اخبار تلويزيون رسمي كره شمالي همچنين يك كپي از دستور آزمايش اين بمب را نيز كه مورخ 15 دسامبر به امضا رسيده بود نشان داد و خبرگوي تلويزيون رسمي كره شمالي پيروزمندانه و با صدايي هيجان‌انگيز اعلام كرد كه بياييد سال 2016 را آغاز كنيم؛ نخستين انفجار بمب هيدروژني ما انجام شد و اكنون تمام جهان به ما و سلاح ما نگاه مي‌كند. اين بيانيه همچنين عنوان كرد « اين اسلحه در سطح بعدي براي دفاع در برابر امريكا و ديگر دشمنان كره شمالي استفاده مي‌شود. اما اكنون هيچ تهديدي براي ما وجود ندارد. آزمايش بمب هيدروژني ما را به سطح بالاتري از انرژي هسته‌اي مي‌برد.»حتي اگر اين ادعا اثبات نشود، يك خطر بسيار بزرگ براي واشنگتن قلمداد مي‌شود و يك بحران ديپلماتيك بزرگ در جهان ايجاد خواهد كرد. كشورهاي متحد امريكا در شرق آسيا خواستار شدت عمل واشنگتن در رفع تهديد هسته‌اي كره شمالي هستند اما رقيب و همكار بزرگ ايالات متحده يعني چين از پيونگ يانگ حمايت مي‌كند. آزمايش هيدروژني كره شمالي مدت كوتاهي بعد از آن رخ مي‌دهد كه خبرهايي درباره سفر احتمالي رهبر جوان كره شمالي به پكن منتشر شد. در ماه دسامبر، كره شمالي اعلام كرده بود كه يك سلاح هيدروژني در اختيار دارد. در همين حال ارزيابي‌ها نشان مي‌دهند موشك دوربرد كره شمالي كه سال 2013 آزمايش شد از فناوري بالستيك برخوردار است اما برد آن هنوز روشن نيست. گفتني است بمب هيدروژني از طريق گرمادادن به هيدروژن و همجوشي در يك واكنش زنجيره‌اي به وجود مي‌آيد كه به مراتب قوي‌تر از يك بمب هسته‌اي استاندارد است. بمب هيدروژني نيز صدها بار قوي‌تر از بمب اتمي است كه در سال 1945 هيروشيما را ويران كرده است. پيش از اين كره شمالي بارها مدعي شده بود كه در حال ساخت بمبي بسيار قوي است اما براي نخستين بار است كه از وجود يك بمب هيدروژني سخن به ميان مي‌آورد.
جزييات انفجار يك بمب
پس از ادعاي كره شمالي مبني بر انفجار بمب هيدروژني در خصوص جزييات اين بمب اتمي آمار متفاوتي مطرح شد. خبرگزاري فرانسه طي آماري جزيياتي از اين انفجار را منتشر كرده است. ميزان لرزش زمين از ميان 270مركز لرزه‌نگاري نشان داد كه اين انفجار كمي بيش از 5 ريشتر زمين لرزه را به وجود آورده است. اين لرزش‌ها در مقايسه با آزمايش اتمي سال 2013تفاوت چنداني نداشته و در آن سال نيز آزمايش اتمي كره شمالي لرزشي با ابعاد 1/5 ريشتر را به وجود آورد. در آزمايش اتمي سال 2009كره شمالي مراكز لرزه‌شناسي، لرزه‌اي با مقياس 5/4 ريشتر را به ثبت رسانده بود و در سال 2006 مراكز مختلف لرزش1/4 ريشتري را اعلام كردند. اما يك مركز لرزه‌شناسي كره جنوبي زمين لرزه ايجاد شده از بمب هيدروژني را بر خلاف مركز لرزه‌شناسي امريكا 2/4 ريشتر اعلام كرد. همچنين ماهواره‌هاي مستقر در بالاي كره شمالي كه اين انفجار را رديابي كرده بودند از ثبت تشعشعات بمب اتمي خبر دادند. گفته مي‌شود هواپيماهاي جاسوسي امريكا نيز انفجار اين بمب را مورد بررسي قرار داده‌اند، همچنين سيگنال‌هاي فروصوت نيز پس از اين انفجار مورد رصد قرار گرفته است.
ترديد‌ها از يك انفجار
پس از اعلام وقوع انفجار هيدروژني در گام اول كارشناسان متعددي دستيابي كره شمالي به اين بمب را مورد ترديد قرار دادند. واشنگتن رسما اعلام كرده است در چند وقت اخير ترديد‌هاي فراواني از سوي واشنگتن در خصوص فعاليت‌هاي اتمي كره شمالي وجود داشته است. اما اينكه بمب منفجر شده يك بمب هيدروژني باشد هنوز روي آن ترديد وجود دارد. اكنون اين آزمايش كره شمالي براي كشورهاي همسايه آن به خصوص كره جنوبي بسيار نگران‌كننده است.
با اين حال سازمان جاسوسي هسته‌اي و كارشناسان كره جنوبي مي‌گويند ممكن است اين انفجار به صورت يك اقدام نمايشي به عنوان آزمايش بمب هيدروژني باشد. با اين وجود مقام‌هاي چين و كره جنوبي هر دو بر اين باورند كه زلزله صبح روز گذشته ساخته دست انسان بوده و به صورت طبيعي رخ نداده است. بروس بنت، يك تحليلگر ارشد دفاعي معتقد است انفجار كره شمالي چيزي در حدود 10تا 15 كيلو تن بوده است اما وي معتقد است كه اگر كره شمالي دست به انفجار هيدروژني زده بود زمين لرزه به وجود آمده مي‌توانست در طيفي حدود 7 ريشتر باشد. او گفت شايد عنصري تلفيقي در اين بمب هيدروژني به خوبي عمل نكرده و شكافت درستي صورت نگرفته است.
واكنش‌ها به اين انفجار
پس از اين انفجار پارك گئون‌هاي، رييس‌جمهوري كره جنوبي در پاسخ به آزمايش جديد كره شمالي به نيروهاي نظامي دستور داد كه با همكاري نيروهاي ايالات متحده اقدامات دفاعي را افزايش دهند. آن گونه كه رييس‌جمهور كره جنوبي گفته است اقدام كره شمالي عملي است كه زندگي و آينده ما را تهديد مي‌كند. همچنين آزمايش كره شمالي به گونه‌اي بود كه در متحد نزديك كره شمالي يعني چين نيز احساس شد و دولت مجبور به تخليه ساكنان مرزي با كره شمالي شد. دولت چين رسما اين اقدام را محكوم كرد. طبق بيانيه‌اي كه دولت چين ارايه داده است كه اين انفجار بر خلاف مقررات جامعه بين‌المللي است و از كره شمالي خواست تا از اعمال اقدامات تنش‌آميز در شبه جزيره كره دوري كند. شينزو آبه ، نخست وزير ژاپن همچنين در واكنش به اين اقدام كره شمالي گفت كه آزمايش بمب هيدروژني براي امنيت ژاپن خطرناك است. فيليپ هاموند، وزير امورخارجه بريتانيا نيز اين اقدام كره شمالي را تحريك آميز خواند و آن را نقض قطعنامه‌هاي شوراي امنيت سازمان ملل متحد دانست و بي‌هيچ شرطي آن را محكوم كرد. كاخ سفيد طي بيانيه‌اي اعلام كرد كه نمي‌تواند آزمايش بمب هيدروژني كره شمالي را رسما تاييد كند اما ايالات متحده به هرگونه اقدام تحريك‌آميز نسبت به متحدان خود پاسخ خواهد داد. چو تائه يون، معاون شوراي امنيت ملي كره جنوبي گفت: دولت كره جنوبي اين اقدام را به‌شدت محكوم مي‌كند و ما بارها هشدارهاي جدي نسبت به اينكه كره شمالي به سمت آزمايش چهارم هسته‌اي سوق پيدا مي‌كند را به مجامع بين‌المللي داده‌ايم. همچنين دولت كره جنوبي طي بيانيه‌اي اعلام كرد كه تمام تلاش خود را به كار مي‌بنند تا توسط شوراي امنيت سازمان ملل اقدامات لازم در برابر آزمايش هسته‌اي كره شمالي انجام شود.
دفتر فرانسوا اولاند، رييس‌جمهوري فرانسه نيز طي بيانيه‌اي گفت: فرانسه اين اقدام كره شمالي را محكوم و خود را براي يك واكنش قوي در جامعه بين‌المللي آماده مي‌كند. لاسينا زربو رييس سازمان پيمان جامع منع آزمايش اتمي ( ‍CTBT) نيز طي بيانيه‌اي اعلام كرد كه سيستم‌هاي نظارت بين‌المللي ما يك رويداد غيرمعمول را به ثبت رسانده‌اند.

مهمترين قطعنامه‌هاي شوراي امنيت عليه كره شمالي
نخستين قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل در سال 2016 به نام كره شمالي رقم خواهد خود. اين نهاد تا پيش از اين، در چند قطعنامه، 825 (1993)، 1540 (2004)، 1695 (2006)، 1718 (2006)، 1874 (2009)، 1928 (2010)، 1985 (2011)، 2050 (2012)، 2087 (2013)، 2094 (2013)، 2141 (2014) و 2207 (2015) با محكوم كردن آزمايش‌هاي اتمي كره شمالي «با شديدترين لحن»، از كره شمالي درخواست‌هاي زير را داشته است: 1- از انجام آزمايش‌هاي هسته‌اي بيشتر يا هرگونه موشك بالستيك خودداري ورزد.   2- كليه فعاليت‌هاي مرتبط با برنامه موشكي بالستيك و اتمي خود را به حالت تعليق درآورد.   3- در نزديك‌ترين زمان ممكن به كنوانسيون منع جامع آزمايش‌هاي هسته‌اي بپيوندد و تعهدات خود وفق معاهده منع اشاعه و موافقتنامه پادمان آژانس بين‌المللي انرژي اتمي را اجرا كند.   4- كليه اقدامات شفاف‌ساز را فراتر از الزامات پادمان از جمله دسترسي به افراد، اسناد، تجهيزات و امكانات مورد نياز در اختيار آژانس بين‌المللي انرژي اتمي قرار دهد.

آزمايش‌هاي اتمي كره شمالي
نهم اكتبر ۲۰۰۶ | پيونگ يانگ در نخستين آزمايش يك وسيله پلوتونيومي منفجر كرد. اين آزمايش در پي آنگي-يوك انجام شد. مقام‌هاي اطلاعاتي امريكا آن را قوي ارزيابي نكردند و اعلام كردند شدت آن كمتر از يك كيلو تن بوده است. اين مقدار كمتر از يك دهم بمبي بود كه بر هيروشيما افكنده شد.

۲۵ مه ۲۰۰۹ | كره شمالي از يك آزمايش اتمي زيرزميني ديگر كه قوي‌تر از اولي ارزيابي شد، خبر داد. وزارت دفاع روسيه تخمين زد كه انفجاري حداكثر ۲۰ كيلوتني روي داده است كه در مقياس بمب‌هايي بود كه امريكا در ۱۹۴۵ بر هيروشيما و ناكازاكي افكنده بود.

۱۲ فوريه ۲۰۱۳ | كره جنوبي در اين روز از ثبت لرزه‌هاي با ريشتر بالا در اطراف مركز آزمايش اتمي پانگي-ري خبر داد و بعدا كره شمالي تاييد كرد كه با موفقيت يك وسيله اتمي را آزمايش كرده است. در اين زمان امريكايي‌ها ابراز نگراني كردند كه هدف نهايي كره شمالي ساختن بمبي قابل نصب بر موشك‌هاي دوربرد است.

بمب‌هاي هيدروژني صدها بار قوي‌تر از بمب اتم
بمب هيدروژني مي‌تواند صدها بار قوي‌تر از سلاح اتمي باشد كه در سال 1945 توسط امريكا در هيروشيما انداخته شد. دماي مركز انفجار بمب هيدروژني مي‌تواند به دماي ميليون‌ها درجه سانتيگراد برسد كه هر ماده‌اي در اطراف آن را به گاز تبديل مي‌كند. اين بمب مي‌تواند در ابعاد كوچك و حتي در كلاهك موشك‌هاي بالستيك استفاده شود. اين بمب در يك فرآيند شبيه به خورشيد مي‌شود و تركيبي از همجوشي هسته‌اي و شكافت هسته‌اي به وجود مي‌آيد. در نتيجه بمب‌هاي هيدروژني آزاد شده انرژي فراتر از ذرات راديو اكتيوي از خود خارج مي‌كند. مقياس هر يك كيلو بمب اتم مي‌تواند معادل هزارتن تي ان تي باشد. گفتني است نخستين بمب هيدروژني توسط امريكا و در سال 1952 آزمايش شد.