با آغاز تلاش‌هاي روساي دو قوه براي بازنگري در ردصلاحيتهاي گسترده، شكل گرفت
وقت رايزني
مي‌توان گفت با شوراي نگهبان آنچنان رويارويي قانوني نمي‌تواند داشته باشد. اما اگر رايزني‌هاي غير رسمي در كار باشد كمي شرايط متفاوت‌تر است. رايزني‌هايي كه حالا كمي علني شده است، از يك سال پيش از سوي مرد شماره يك حسن روحاني در عرصه سياست داخلي آغاز شده است. ماه‌هاست كه عبدالرضا رحماني فضلي، وزير كشور با شوراي نگهبان مشغول رايزني و مذاكره در اين مورد بوده است. بنا به آنچه رحماني فضلي چهار ماه پيش اعلام كرده بود جلسات مستمري با آيت‌الله احمد جنتي، دبير شوراي نگهبان در اين مورد داشته است. با اين حال خروجي بررسي صلاحيت‌ها از هيات‌هاي نظارت حتي مجموعه وزارت كشور را هم شوكه كرد و به بيان ديگر انتظار اين حجم ردصلاحيت را پس از آن حجم رايزني و جلسه نداشتند. تا اينجاي كار رايزني‌هاي يك ساله مجموعه وزارت كشور با شوراي نگهبان نتيجه بخش نبوده است. دو روز پيش اما استاندار تهران كه از جلسه مشترك با وزير كشور بازمي‌گشت، گفت كه قرار شده است طي 20 روز آينده كه فرصت بررسي اعتراض‌هاست در اين مورد رايزني‌ها و تعامل‌هاي لازم صورت بگيرد. اين فصل دوم رايزني‌ها از وزارت كشور خواهد بود. حال مشخص نيست حسن روحاني كه اطمينان استفاده از اختياراتش را داده مي‌خواهد دقيقا چگونه رايزني كند؟ مي‌خواهد به همين رايزني‌هاي مجموعه وزارت كشور بسنده كند يا آنكه خود شخصا وارد عمل شود. حسن روحاني يك‌بار پيش از اين نيز به عملكرد شوراي نگهبان اعتراض تلويحي كرده بود. آنجا كه «مجلس اول» را به عنوان مجلسي كه بدون نظارت استصوابي شوراي نگهبان تشكيل شده بود يك مجلس مطلوب دانست. اظهارنظري كه گفته به مذاق شوراي نگهبان خوش نيامد و اين‌بار مشخص نيست اگر خود وارد ميدان مذاكره با شوراي نگهبان شود چقدر با اقبال مواجه مي‌شود؟ چقدر شوراي نگهبان مذاكره با رييس‌جمهور را مي‌پذيرد و اين مذاكره‌ها و رايزني‌ها چقدر نتيجه بخش خواهد بود. حسن روحاني گفته بود كه بايد در مورد‌صلاحيت‌ها هم «مدل برجام» را در داخل كشور اجرايي كند، يعني اميدش به «رايزني» است و با توجه به آنكه مي‌گويد از اخبار بررسي صلاحيت‌ها خوشحال نيست احتمال ورود شخصي‌اش براي مذاكره رودررو با آيت‌الله جنتي بالاست. اما معاون حقوقي رييس‌جمهور هم ديروز خبرهاي موثق‌تري در مورد نوع ورود رييس‌جمهور به اين وضعيت دارد. الهام امين‌زاده در اين مورد گفت: «رييس‌جمهور با شوراي نگهبان در ارتباط با ردصلاحيتهاي داوطلبان دهمين دوره مجلس مذاكره مي‌كند تا اگر اشتباهي اتفاق افتاده از ردصلاحيت شده‌ها اعاده حيثيت كند.» به گزارش ايسنا، الهام امين‌زاده در ارتباط با اظهارنظر رييس‌جمهور مبني بر پيگيري ردصلاحيتهاي داوطلبان دهمين دوره مجلس شوراي اسلامي اظهار كرد: بيشتر پيگيري رييس‌جمهور در ارتباط با احقاق حقوق ردصلاحيت شده‌ها با مذاكره صورت خواهد گرفت. وي ادامه داد: رييس‌جمهور با شوراي نگهبان مذاكره خواهد كرد تا اگر اشتباهي اتفاق افتاده از ردصلاحيت شده‌ها اعاده حيثيت كند. راه ديگر كه حق قانوني ردصلاحيت شده‌هاست مربوط به اعتراض به رد‌صلاحيت‌شان است. آنها 20 روز فرصت دارند تا به راي شوراي نگهبان اعتراض كنند. تاكيد رييس‌جمهور بر پيگيري احقاق حقوق رد‌صلاحيت‌شده‌ها با پيگيري بيشتر و مذاكره صورت خواهد گرفت. » حال بايد ديد رايزني‌هاي دولت چه نتيجه‌اي خواهد داشت؟
رايزن دوم؛ علي لاريجاني
ديروز اما يك وعده ديگر هم براي رايزني آمد. وعده از سوي فردي داده شد كه اخبار اوليه بررسي صلاحيت‌ها نشان مي‌دهد يارانش در حوزه‌هاي انتخابيه كم ردصلاحيت نشده‌اند. علي لاريجاني حالا درست با شرايطي مواجه است كه در انتخابات پيشين مجلس هم مواجه بود. حالا اما شرايط به مراتب بدتر است. لاريجاني كه آن مرتبه نماينده‌اش را به ائتلاف اصولگرايان فرستاده بود با چند معضل مواجه شد، اول آنكه ياران درجه يكش ردصلاحيت شدند و بعد آنكه هيچ كدام از آنان بعد از حل مشكل صلاحيت‌ها در ليست اصولگرايان نبودند، ناچارا هم فهرست جداگانه‌اي ارايه دادند تا شرايط كمي تغيير كند. اين‌بار اما لاريجاني به ائتلاف اصولگرايان اصلا وارد نشد. توجيهش اين بود كه رييس قوه مقننه است و نبايد در چنين ساختاري عضو باشد. خبر رايزني‌هاي علي لاريجاني را روز گذشته محمدرضا تابش داد و گفت: رييس مجلس شوراي اسلامي از اعضاي شوراي نگهبان درخواست خواهد كرد تا كارگروهي براي استماع نمايندگان معترض تشكيل شود. به گزارش ايرنا، اين نماينده اصلاح‌طلب مجلس تاكيد كرد: « ما امروز با رييس مجلس در اين زمينه صحبت كرديم و تشكيل اين كارگروه منوط به مذاكره رسمي رييس مجلس با شوراي نگهبان است. آقاي لاريجاني قول اين رايزني را داد و گفت در حال صحبت درباره اين موضوع است. وي خاطرنشان كرد: اگر اين اتفاق بيفتد مكانيزمي مشخص مي‌شود كه تا حرف معترضان به شوراي نگهبان برسد و اين نهاد مي‌تواند دلايل آنها را بشنود. وي اظهار اميدواري كرد: در اين فرصت 20 روزه اجازه داده شود مكانيزمي فراهم و اعتراض نمايندگان ردصلاحيت شده در شوراي نگهبان رسيدگي شود. نماينده مردم اردكان در مجلس ادامه داد: رييس‌جمهوري نيز وظيفه مشابه شوراي نگهبان را برعهده دارد چراكه مسوول نظارت بر اجراي قانون اساسي است، از اين رو موضوع را پيگيري مي‌كند. » وعده‌اي كه علي لاريجاني براي رايزني داده اما از دو جنبه قابل بررسي است. اول اينكه علي لاريجاني به عنوان رييس مجلس با حجم بالايي از نمايندگان ردصلاحيت شده روبه‌رو است. مشكلي كه لاريجاني در مجلس پيشين هم در انتخابات مجلس نهم با آن روبه‌رو بود، براي آنها رايزني كرد و بسياري از اين چهره‌ها حتي يك روز پيش از انتخابات تاييد صلاحيت شدند. رايزني آن دفعه‌اي لاريجاني اما به نظر مي‌رسيد با نهادي بالاتر از شوراي نگهبان باشد. اين‌بار هم ممكن است لاريجاني تجربه موفقي را كه در مورد نمايندگان ردصلاحيت شده داشت مجددا تكرار كند اما در مورد ساير كانديداهايي كه نزديك به او هستند و از فيلتر شوراي نگهبان نتوانسته‌اند بگذرند كمي شرايط سخت‌تر است. مشخص نيست علي لاريجاني در اين زمينه چقدر نياز به ورود ببيند و چقدر بليت‌هايش را در عرصه ساير كانديداها كه شايد اصلاح‌طلبان هم شامل آن شوند خرج كند. در شرايط فعلي لاريجاني به دليل سياست‌هاي يك سال اخيرش شرايط متفاوتي را تجربه مي‌كند اما همين سياست‌ها نشان داده است كه اول محاسبه و بعد ورود پيدا مي‌كند و حالا هم بايد ديد لاريجاني چقدر براي ورود كردن احساس نياز مي‌كند. تركيب فعلي تاييد صلاحيت شده اما به نفع چند نفر نيست كه بي‌شك يكي از آنها علي لاريجاني است. نبودن چهره‌هاي اصولگراي نزديك به او و اصلاح‌طلبان لغزش صندلي زير پاي او را خيلي تندتر خواهد كرد و بدون شك لاريجاني با محاسبه همين موارد رايزني‌هاي بيشتري خواهد كرد. رايزني‌هايي كه شايد بتوان گفت با توجه به تفاوتي كه در نوع آنها وجود دارد تاثير بيشتري نسبت به دولت هم خواهد داشت.
جنس متفاوت رايزني‌ها
علي لاريجاني و حسن روحاني هرچند در طول اين دو سال و نيم نشان داده‌اند قرابت فكري و كاري زيادي دارند اما روش متفاوتي هم دارند و اين روش متفاوت در اين رايزني‌ها و چانه‌زني‌ها بدون شك به چشم خواهد آمد. رايزني علي لاريجاني حالا از سوي نهادي صورت مي‌گيرد كه نقشي در برگزاري انتخابات ندارد، هرچند ممكن است بازماندن برخي چهره‌ها از رقابت در اين انتخابات كمي موقعيت علي لاريجاني را در مجلس بعدي با مشكل مواجه كند اما در برگزاري انتخابات نقش اصلي را ندارد. حسن روحاني اما برگزار‌كننده انتخابات است و به گفته خودش وظيفه‌اش شبيه به شوراي نگهبان است و همين باعث مي‌شود كمي شرايط متفاوت‌تر شود. واكنش‌ها به رايزني حسن روحاني با شوراي نگهبان ممكن است كمي حساسيت برانگيز شود، هرچقدر هم كه روحاني به دنبال احقاق حقوق شهروندان باشد. از سوي ديگر علي لاريجاني مي‌تواند با برخي نهادهاي بالاتر هم در اين مورد رايزني كند، اما در نهايت در روزهايي كه مي‌رود تا به انتخابات نزديك شود بايد انتظار اين مورد را داشت كه رايزنان فصل انتخابات نتايج متفاوتي از رايزني‌هاي خود بگيرند. در اين ميان بايد به يك نكته ديگر هم توجه كرد. تجربه همكاري مشترك علي لاريجاني و حسن روحاني در ماجراي بررسي و تصويب برجام نشان مي‌دهد كه آنها مي‌توانند اين تجربه همكاري يا شايد حتي تقسيم كار را در ماجراي رايزني در مورد ردصلاحيت شده‌ها تكرار كنند. حال بايد ديد تصميم روساي دو قوه در مورد اين موضوع چه خواهد بود؟