نگاهي به وضعيت جشنواره تئاتر فجر در گفت‌وگو با مديركل مركز هنرهاي نمايشي و دو كارگردان
سال آينده گروه‌هاي بين‌المللي اجراي عمومي خواهند داشت
پيام رضايي / اجراهاي جشنواره سه روز ديگر تمام مي‌شوند و پرونده سي‌وچهارمين جشنواره بين‌المللي تئاتر فجر بسته مي‌شود. به سنت هر سال همچنان كه جشنواره به روزهاي پاياني نزديك مي‌شود، زمزمه‌هايي درباره كيفيت آن شنيده مي‌شود. جشنواره امسال به نسبت سال‌هاي گذشته تقريبا منظم‌تر است اما از خبرها پيداست كه چندان خبري از شور و حال سال‌هاي گذشته در جشنواره نيست. ما جشنواره را باصف‌هاي طولاني و سرما و شور و حال براي گرفتن بليت به ياد داريم اما حالا اين صف‌ها و آن تجربه كنار هم بودن، نيست؛ نكته‌اي كه مهدي شفيعي، دبيركل مركز هنرهاي نمايشي در گفت‌وگو با «اعتماد» آن را به دليل تغيير در نحوه تهيه بليت مي‌داند. «بخشي از اين تغيير در حس و حال جشنواره طبيعي است. استفاده از امكانات فضاي مجازي و نحوه تهيه بليت از فضاي مجازي خود به‌خود شرايط را با گذشته متفاوت مي‌كند.»
شفيعي جشنواره امسال را با برنامه توصيف مي‌كند: «براي جشنواره امسال بر اساس تجارب گذشته برنامه‌ريزي شده بود. تلاش كرديم تا بخش‌هاي جنبي مثل سمينارها و كارگاه‌ها در حاشيه قرار نگيرند و بر همين اساس تقريبا از يك ماه پيش و با هفته تئاتر لهستان شروع شد. همه اينها براي اين بود كه از پكيج تئاتر فجر براي تئاتر ايران حداكثر بهره‌برداري را داشته باشيم. اما خب همه‌چيز در تناسب با تالارها و سالن‌ها ممكن است. هر آنچه ممكن بود در دستور كار قرار گرفت و فكر مي‌كنم اتفاق خوبي است. جشنواره
سي و چهارم تا امروز با برنامه است. درباره كيفيت آثار هم بعد از جشنواره مي‌توان قضاوت كرد.»اما بخش زيادي از جشنواره امسال و در بخش مسابقه ايران اجراهايي بودند كه در طول سال روي صحنه رفته بودند. بخش بين‌الملل جشنواره هم به جز حضور توماس اوستر ماير، در بقيه اجراها آنچنان فوق‌العاده نبود. البته هنوز همه آثار بخش بين‌الملل به صحنه نرفته‌اند. با اين‌حال و بي‌ترديد بزرگ‌ترين برگ برنده جشنواره امسال حضور كارگردان برجسته آلماني در ايران و اجراي سه روزه او خواهد بود. اجرايي كه شايد مقدمه اجراهاي عموم باشد. مهدي شفيعي در اين گفت‌وگو تلويحا خبري را اعلام مي‌كند كه مي‌تواند براي تئاتر ايران گامي رو به جلو تلقي شود: «برنامه ما براي سال آينده اين است كه انشاءالله به دنبال اجراي عموم آثار برجسته خارجي باشيم. آثاري كه هم با شرايط و فضاي كشور ما تناسب فرهنگي داشته باشند و هم آورده‌اي براي تئاتر ما داشته باشند. چه آثاري كه امسال در جشنواره هستند، چه آثار ديگر». اينكه شفيعي بر اجراي آثار برجسته تاكيد مي‌كند نكته قابل تاملي است. زيرا اهميت اجراي آثار خارجي در ايران در صورتي خواهد بود كه آثار با كيفيت و مطرحي به صحنه بروند. ظاهرا اين پيشنهاد به اوسترماير نيز شده است اما گويا برنامه اجراهاي او بسته شده و فعلا چنين امكاني ميسر نيست: «من با خود آقاي اوستر ماير هم صحبت كردم اما ظاهرا برنامه ايشان بسته شده بود. اما به هر حال اين ارتباط با گروه‌ها وجود دارد و اميدوارم شرايط فراهم شود.»
او از كليت نظم جشنواره راضي است. با اين‌حال مي‌گويد هنوز هم به‌شدت با كمبود صندلي و فضا مواجه هستيم. شفيعي وجود يكي از حاشيه‌هاي جشنواره تئاتر فجر امسال يعني «بليت‌هاي تقلبي» را هم ناشي از همين كمبود فضا و البته استقبال مخاطبان از جشنواره و تئاتر مي‌داند: « هنوز هم به شدت با كمبود صندلي مواجه هستيم. همين كه ما با پديده بليت‌هاي تقلبي مواجه هستيم نشان مي‌دهد بيش از ظرفيت مخاطب داريم.» در روزهاي گذشته وجود بليت‌هاي تقبلي براي صندلي‌هاي ويژه برخي اجراها مشكلاتي را ايجاد كرده و باعث شده بود تا برخي با وجود در دست داشتن بليت صندلي نداشته باشند. مديركل مركز هنرهاي نمايشي درباره دلايل و چگونگي مي‌گويد: «موضوع بليت تقلبي اين است كه برخي از سهميه‌هايي كه در اختيار برخي قرار گرفته بود، كپي شده بود و باعث شده بود كه بعضي از دوستان با مشكل جا براي نشستن مواجه شده بودند كه بلافاصله روابط عمومي ورود كرد و مشكل حل شد. اما همه اينها نشان مي‌دهد مخاطب ما بسيار پيگير ديدن تئاتر است و ظرفيت صندلي‌هاي ما كم است و به نظرم همين كه بليت اين شرايط را پيدا مي‌كند نشانه همين است.» امسال تهيه بليت براي اصحاب رسانه نيز به شكل اينترنتي و با استفاده از كدهايي بود كه در اختيار آنها قرار مي‌گرفت. بايد وارد سايت مي‌شدند و بليت‌هاي‌شان را انتخاب مي‌كردند. اين شيوه البته نقدهايي را هم در پي‌داشت. اما شفيعي نظر ديگري دارد: « بهره‌گيري از فضاي مجازي براي تهيه بليت امكان خوبي است كه همه مي‌توانند به آن دسترسي داشته باشند. اما واقعيت اين است كه ظرفيت سالن‌ها به نسبت تقاضا ظرفيت بسيار محدودي است. رسانه‌ها، هنرمندان شاخص و ديگران هم انتظاراتي دارند. امسال براي رسانه‌ها كدي قرار داده بودند كه مي‌توانستند با آن بليت‌شان را بدون پرداخت هزينه تهيه كنند. اما بايد وارد سايت مي‌شدند. دوستان برخي گلايه داشتند. خب تا اين فرهنگ جا بيفتد زمان مي‌برد. متاسفانه همه انتظار داريم به تئاتر دعوت شويم. حداقل اين است كه بايد از كد استفاده كنيم و بليت را بخريم.»مهدي شفيعي حرف‌هايي هم با مخاطبان تئاتر دارد: «تئاتر امروز يكي از ضرورت‌هاي جامعه ما است. خصوصا تئاتر امروز براي قشر كودك و نوجوان بسيار كاربردي است. خانواده‌ها به دنبال يك فضاي آموزشي براي كودكان‌شان هستند. چه فضا و ظرفيتي بهتر از تئاتر. اما متاسفانه با توجه به شرايطي كه تئاتر در آموزش و پرورش و ديگر نهادها دارد، از اين ظرفيت استفاده‌اي نمي‌شود. به عبارت ديگر در اين نهادها تئاتر چندان جايگاهي ندارد. اميدوارم جايگاه اين هنر را درك كنيم و حداكثر بهره‌برداري را از آن داشته باشيم. فضاي خوبي براي ديدن تئاتر ايجاد شده. اميدوارم تئاتر ببينيم و از تئاتر حمايت كنيم.»
دو تن از كارگردانان تئاتر هم كه در جشنواره حضور دارند نظرشان را درباره سي و چهارمين جشنواره تئاتر فجر با «اعتماد» در ميان گذاشتند: