«اعتماد» بررسي كرد
پايتخت در پاك‌ترين و سردترين روزهاي سال
حميدرضا خالدي/ با احتساب سه روز «پاك» گذشته و آمار 19روز پاك، تهران در طول 10 ماهه اول سال، ركورد بي‌سابقه‌اي را در بين چهار سال گذشته تجربه كرد. اين به آن معني است كه باوجود آلودگي‌هاي شديدي كه در طول هفته‌هاي گذشته ساكنان پايتخت تجربه كرده‌اند اما از نظر تعداد روزهاي پاك امسال تعداد روزهاي بيشتري را نسبت به سال‌هاي گذشته تجربه كرده است.
البته به نظر مي‌رسد هنوز آمار دقيقي از تعداد روزهاي پاك يا ناسالم اين كلانشهر كشور در دست نيست و هر يك از مسوولان آماري متفاوت را در اين زمينه اعلام مي‌كنند. به عنوان مثال روز سه شنبه، سيدحسين هاشمي، استاندار تهران در مراسمي با اشاره به روزهاي پاك و ناسالم پايتخت، تعداد روزهاي پاك در سال 91 را يك روز ودرسال‌هاي 92 و 93 را به ترتيب سه روز و13 روز اعلام كرد.
وي همچنين در بين آمارهاي خود، اشاره‌اي هم به تعداد روزهاي سالم از سال 91 تاكنون داشت و تعداد اين روزها را به ترتيب 179 روز، 172 روز و 190 روز اعلام كرد ومدعي شد كه تعداد روزهاي سالم در سال 94 بيش از سال‌هاي گذشته بوده است. به گفته وي، در سال 91، با 97 روز هواي ناسالم براي گروه‌هاي حساس و در سال‌هاي 92، 93 و 94 تاكنون به ترتيب 104 روز، 82 روز و 78 روز روبه رو بوده است ضمن آنكه در سال 91، با 10 روز هواي ناسالم، سال 92، 9 روز هواي ناسالم و در سال‌هاي 93 و 94 تاكنون به ترتيب سه و پنج روز هواي ناسالم بوده است. با اين وجود آمار رسمي اعلام شده به نقل از سايت خبرآنلاين، با آمار استاندار تهران متفاوت است. براساس آمارهاي اين سايت كه مدعي است از مراجع رسمي دريافت شده، تهراني‌ها سال 90 در كل سال 3روز پاك تنفس كرده‌اند كه دو روز آن در تاريخ 6 و 7 آبان بوده‌اند.
همچنين به گفته همين سايت، سال 91 نيز تعداد روزهاي پاك از سه روز تجاوز نمي‌كند در حالي كه يك روز آن در تاريخ 24آبان يعني بازه زماني مشخص شده است و دو روز ديگر آن در بهمن ماه است.
گزارش مزبور مي‌افزايد: سال 92 وضعيتي بهتر از سال‌هاي قبل از خود ندارد. سال 92 كه در چند سال گذشته هميشه ركورد آلودگي‌ها را به نام خود زده بود تنها سه روز پاك نصيب تهراني‌ها كرد؛ 6 فروردين، 2خرداد و 19آذر.
اما سال 93 كه به يكباره وضعيت آلودگي هوا تغيير پيدا كرد و افزايش هواي پاك و سالم نشان مي‌داد اقدامات رفع آلودگي هوا موثر افتاده است دركل سال 16روز هواي پاك به تهراني‌ها هديه داد. اما در بازه زماني مورد مقايسه سه روز پاك از سال 94 كمتر دارد. روزهاي پاك سال 93 در تاريخ2، 11، 9، 8و12و27و28 فروردين، 26و27 مهر، 12، 13، 14 آبان، 8آذر و 2و 14 و 15 اسفند آسمان تهران آبي‌تر از سال‌هاي گذشته بوده است. در 10ماهه سال 94 نيز تهراني‌ها با ركوردي جديد 17روز هواي پاك تنفس كردند.
تا سه نشه بازي نشه
جالب اينجاست كه آمار شركت كنترل كيفيت هوا، كمي با اين آماراختلاف دارد. ليلا نظري، سخنگوي اين شركت در گفت‌وگو با «اعتماد» تعداد روزهاي «پاك» سال 93 را 13 روز و تعداد روزهاي پاك سال جاري را تا ديروز، 19 روز اعلام مي‌كند. وي همچنين با ذكر اينكه روز دوشنبه و سه شنبه شاخص آلودگي هوا به 40 رسيده بود، گفت: تا جايي كه مي‌دانم به لطف بارندگي‌هاي اخير، اين روزها، «پاك‌ترين» روزهاي سال بوده است. اين آمارها و ركورد روزهاي پاك درسال 94 درحالي مطرح مي‌شود كه بسياري از مسوولان مدعي‌اند كه بهبود كيفيت بنزين باعث افزايش تعداد روزهاي «پاك» سال بوده است. همچنان كه استاندارتهران با انتقاد از جنجال‌هايي كه در مورد آلودگي تهران به پا شده، مدعي شد كه عده‌اي وضعيت آب و هواي تهران را سياسي مي‌كنند. وي با ذكر اينكه در دوسال اخيروضعيت هواي تهران بهبود پيدا كرده است، دليل آن را، بهبود وضعيت سوخت بنزين دانسته گفت: به جز افزايش كيفيت بنزين تغييرات ديگري در بخش‌هايي همچون بهبود شرايط اتوبوس‌ها، خودروهاي فرسوده و جمع‌آوري موتوسيكلت‌ها نداشته‌ايم.
صحبت‌هاي استاندار مبني بر سياسي‌كاري در صورتي مطرح شده كه بيشترين علت آلودگي هوا از سوي رييس سازمان حفاظت از محيط زيست و مسوولان ذيربط كم‌كاري دولت‌هاي قبل در اجرا نشدن برنامه‌هاي جامع آلودگي هوا و بنزين‌هاي پتروشيمي عنوان مي‌شود و بيشترين تقصيرها بر گردن ديگران انداخته مي‌شود و سياسي كاري بازهم يكي ازبهانه‌هاي متوليان امر است. گرچه اين ادعا– يعني بهبود كيفيت بنزين - مخالفيني هم دارد. به عنوان مثال حجت‌الاسلام مهدي موسوي نژاد، عضو كميسيون انرژي مجلس، ادعاهاي طرح شده مبني بر بنزين‌هاي پتروشيمي و يورو 4 بودن بنزين‌هاي وارداتي را خلاف واقع دانسته و گفت: يورو 4 بودن بنزين‌هاي وارداتي هنوز مشخص نيست. دربررسي‌هاي چراغ خاموش ما از طريق مختلف به اسنادي رسيديم كه نشان مي‌دهد اين بنزين‌ها حتي يورو 2 هم نيستند. در هر صورت، اين تنها اقدام دولت براي كاهش آلودگي هوا نبوده و نيست. دولت يازدهم براي حل اين مشكل برنامه‌هايي را نيزبراي سال‌هاي آتي در دستور كار قرار داده است. هيات دولت با هدف كاهش آلاينده‌ها، حدود مجاز خروجي واحدهاي صنعتي را كه 20 سال پيش به تصويب رسيده بود، بازنگري كرد. براساس اين بازنگري، براي نخستين‌بار اندازه‌گيري فلزات سنگين، اكسيدهاي ازت، فوران دي اكسيد‌ها، ناكس و به‌طور كلي منابع جديد آلايندگي همچون آلايندگي ناشي از فعاليت زباله سوزها در هواي كشور و هواي خروجي از دودكش صنايع تست و كنترل شود. اقدامي كه معصومه ابتكار مدعي است، با انجام آن، شاهد كاهش محسوس آلايندگي ناشي از صنايع در هواي پايتخت خواهيم بود.
در بودجه سال 95 و برنامه ششم توسعه نيز توجه ويژه‌اي به حل مشكل آلودگي هوا شده است به طوري كه در اين برنامه فصل مجزايي براي مديريت فرابخشي محيط زيست در نظر گرفته شده است. به هر تقدير با وجود تمام تناقض‌هايي كه در آمار ارايه شده وجود دارد يك چيز در همه آنها مسلم است. اينكه امسال، نسبت به چند سال اخير تهران «پاك»ترين روزهاي خود را داشته است. اما اينكه اين ركورد خوب به لطف بارندگي‌هاي اخير بوده يا اقدامات انجام شده، نكته‌اي است كه بايد از سوي محققين مورد ارزيابي قرار گيرد. گرچه معصومه ابتكار، رييس سازمان حفاظت محيط زيست معتقد است اين برنامه‌ها بدون هيچ كم توجهي و مماشات توسط سازمان حفاظت محيط زيست دنبال مي‌شود؛ چراكه رييس‌جمهور و دولت بر روي اين موضوع تاكيد بسياري دارند، اما در حقيقت هنوز هم بايد به اين سوال پاسخ داده شود كه آيا بايد همچنان چشم انتظار باران و نزولات آسماني باشيم يا با اقداماتي علمي و اساسي، فكري براي حل اين مشكل و معظل و چالش جدي پايتخت كنيم؟