همسايگان را دريابيم
هادي حق‌شناس ٭
كشور ايران در منطقه‌اي قرار دارد كه مي‌تواند با توجه به توان اقتصادي كشور، جايگاه مطلوب‌تري از امروز داشته باشد. اين مهم اگر مورد توجه قرار بگيرد در شرايط كنوني مي‌تواند معضلات ركود اقتصادي فعلي را كاهش دهد و ما را در شرايطي قرار دهد كه از طريق تجارت خارجي به بهبود وضعيت اقتصادي خود دست بزنيم. نبايد فراموش كرد كه اكثر كشورهاي همجوار با ايران، از نظر توسعه اقتصادي عمدتا از كشور ما عقب‌تر هستند و همين امر فضا را به مراتب مهياتر كرده تا با همكاري گسترده‌تر اقتصادي با كشورهاي مجاور، گام‌هاي مهمي براي رشد و توسعه اقتصادي كشور خود‌برداريم.
روابط تجاري با كشورهاي همسايه از چند جهت بسيار پر اهميت است. اولا از منظر سياسي هر قدر كشورها روابط اقتصادي يا منابع اقتصادي بيشتري با هم داشته باشند، يك نوع امنيت و ثبات سياسي بين اين دو برقرار مي‌شود. فقط در حد يك جمله مي‌توان گفت علت اينكه اروپاي واحد و يورو شكل گرفت به اين دليل بود كه كشورهاي اروپايي مانند جنگ‌هاي اول و دوم چهاني با يكديگر منازعات سياسي و جنگ نداشته باشند. لذا روابط اقتصادي پر‌حجم با كشورهاي همسايه يك نوع روابط سياسي به دنبال خود خواهد داشت كه ديگر شامل منازعات سياسي يا جنگ نخواهيم بود.
از منظري ديگر روابط تجاري با همسايه‌ها هزينه مبادله كالا را كاهش مي‌دهد. طبعا صادرات كشور به نقاط دور دست در جهان همراه با هزينه‌هاي
حمل و نقل خواهد بود و مهم‌تر از اين هزينه‌ها اين است كه احتمال دارد كالاهاي ايراني با فرهنگ مصرف آن كشورها نيز تطابق نداشته باشد. عمده كشورهايي كه امروز در همسايگي ايران هستند، صرفا همسايه نيستند، بلكه اشتراكات ديني، فرهنگي و تاريخي فراواني با ايران دارند يعني از كاهش هزينه مبادله كالا اگر بگذريم، پذيرش كالا و خدمات ايراني به دلايلي كه ذكر شد در اين كشورها آسان‌تر است. بنابراين گسترش روابط تجاري با كشورهاي همسايه هم از منظر سياسي، هم فرهنگي و هم اقتصادي و هم اجتماعي به نفع جمهوري اسلامي ايران است. اگر بخواهيم اين روابط تجاري را از منظر طرح‌هاي توسعه كشورها بررسي كنيم باز اثبات‌كننده دلايل قبلي مبني بر گسترش روابط تجاري است چرا كه به لحاظ سطح توسعه يافتگي كشورها، همسايه‌هاي ايران اگر كمتر از ايران نباشند، بيش از ايران نيز نيستند. مضاف بر اينكه در برخي عرصه‌ها مثل سد‌سازي، پل‌سازي، سيلو‌سازي و تجهيزات برقي و حتي برخي صنايع با تكنولوژي بالا و همچنين در خصوص مصالح و لوازم ساختماني، ما به راحتي مي‌توانيم به كشورهاي همسايه كالا و خدمات صادر كنيم. يعني اين ظرفيت عرضه وجود دارد و در كشورهاي همسايه تقاضا نيز وجود دارد. نكته كليدي تدبيري است كه بايد دولت به كار بگيرد كه اگر چنين شود همه سود مي‌برند. در اين جا ذكر يك نكته ضروري است و آن اينكه چند كريدور حمل و نقل بين‌المللي اعم از زميني، دريايي، هوايي و ريلي از ايران عبور مي‌كند. ما تاكنون از اين ظرفيت‌ها استفاده نكرديم. شرايط پسا‌برجام اين امكان را براي ما ايجاد كرده است كه از اين فرصت تاريخي حداكثر بهره را ببريم. ٭ كارشناس اقتصادي