كتابخانه
فراز و فرودهاي يك كارآفرين
زندگي و فعاليت تجار و صنعتگران ايراني همواره در هاله‌اي از ابهام بوده است. شايد همين امر است كه آنان را آماج حملات و انتقادات روشنفكران قرار داده، به ويژه در زمان‌هايي كه رشد اقتصاد سريع بود و آنها از اين امر منفعت بيشتري مي‌بردند و پيشرفت مي‌كردند. دهه چهل و پنجاه نيز از مهم‌ترين دوره‌هاي رشد اقتصادي و تحول اجتماعي در ايران است. در اين دو دهه، با وجود تمام انتقادات برخي روشنفكران و نويسندگان به رشد زندگي مصرفي، سليقه و رفتار مردم در بسياري از ابعاد تغيير كرد و گسترش جامعه مصرفي ويژگي بارز اجتماعي و اقتصادي اين دوره شد. رشد طبقه متوسط و افزايش خريد مصرف‌كنندگان علت اصلي اين امر بود. رشد توليد، فروش و توزيع كالا و خدمات به همراه تاسيس نظام مدرن تبليغ باعث شد كالاها و خدمات زيادي با سرعت در سراسر كشور گسترش يابد. در كنار اين نظام مدرن، توسعه صنايع جديد نيز محرك بزرگي در گسترش اين نظام فروش بود. از كار‌آفريناني كه پيشتاز تاسيس توسعه اين شيوه مدرن توليد، توزيع، فروش و تبليغ بود، علي خسرو شاهي، بنيان گذار گروه صنعتي مينو است. شركت مينو نامي آشنا در خاطره چشايي ايرانيان است. تقريبا اكثر ايرانيان از سالمندان تا جوانان محصولات مينو را مي‌شناسند و ذائقه آنها محصولات مينو را تجربه كرده است. زندگي تجار و صاحبان صنايع اينچنيني همواره پر از ابهام و سرشار از قضاوت‌هاي ارزشي و ايدئولوژيك بوده است. كتاب حاضر كوششي است تا برخي از اين زوايا را از درون شرح‌حال و فعاليت‌هاي تجاري و صنعتي علي خسروشاهي ـ از بنيان‌گذاران شبكه توزيع، فروش و بازاريابي مدرن در صنعت بيسكويت و شكلات‌سازي ـ روشن كند. وي در خانواده‌اي تجارت‌پيشه در تبريز به‌دنيا آمد و با گسترش فعاليت‌هاي توزيع و فروش به توليدات صنعتي روي آورد و بنيان‌گذار گروه صنعتي مينو بود كه در خاطره چشايي مردم نقش بسته است. با اين حال، كمتر كسي است كه از فرازوفرود اين فعاليت‌ها اطلاع داشته باشد. مطالعه اين شرح‌حال نه‌تنها مي‌تواند تا حدي معماي توسعه‌نيافتگي ايران را از پسِ پرده وضعيت زندگي كارآفرينان و صنعتگران ازجمله علي خسروشاهي نشان دهد، بلكه اهميت تحقيقات تاريخي را جايگزين برخي كوته‌بيني‌ها به كنش‌هاي اقتصادي آنها مي‌كند. به‌علاوه، مطالعه اين شرح‌حال به يافتن الگويي بومي براي مديريت اقتصاد در بخش خصوصي و كارآفريني نيز كمك مي‌كند. همچنين، كتاب پيامدهاي اقتصادي، اجتماعي و سياسي فعاليت‌هاي صنعتي در ايران معاصر را نيز به تصوير كشيده است.
ترجمه دوباره از سنجش خرد ناب
«نقد عقل محض» عنوان كتابي است كه با ترجمه بهروز نظري توسط انتشارات «ققنوس» روانه بازار نشر شده است. اين كتاب كانت، نخستين بار در سال ۱۳۶۱ با عنوان «سنجش خرد ناب» توسط ميرشمس‌الدين اديب‌سلطاني ترجمه و توسط انتشارات اميركبير منتشر شد. اين ترجمه اگرچه به زعم صاحب‌نظران از دقت فلسفي نسبتا بالايي برخوردار بود اما از نظر رواني متن داراي اشكالات زيادي بود كه البته اين اشكال تا حد زيادي به وسواس و تعهد مترجم نسبت به متون فلسفي باز مي‌گشت. اما در ترجمه‌اي كه توسط نشر ققنوس اخيرا منتشر شده است، مترجم كوشيده تا ضمن حفظ حساسيت‌هاي لازم نسبت به مفاهيم و متن فلسفي ايمانوئل كانت در اين كتاب در حد امكان از دشواري‌ها و سخت فهمي‌هاي آن براي خواننده فارسي زبان بكاهد. مترجم در اين مساله به قدري موفق عمل كرده كه محمدمهدي اردبيلي ويراستار آن - كه خود پيش از اين نقدي بر ترجمه ميرشمس‌الدين اديب‌سلطاني نوشته بود- نحوه و نوع جمله‌بندي‌هاي اين ترجمه را «حقيقتا كاري شگرف و ستايش‌برانگيز» توصيف كرده است. به گفته او بهروز نظري در اين اثر ترجمه خود كوشيده است تا براي انتقال معنا، تا آنجا كه ممكن است از امكانات ساختاري زبان فارسي بهره‌برداري كند. البته وي همچنان وجود بخش‌هاي دشواري در اين متن را انكار نمي‌كند كه البته بخشي از اين دشواري بي‌ترديد به خود متن كانت و فاصله چارچوب‌هاي فكري ما با او (به ويژه رويكرد ايده‌آليستي كانت در مقابل سنت رئاليستي ما) مربوط مي‌شود. مترجم از طرفي تلاش كرده به صورت آگاهانه در سنت زبان فارسي زنده و معاصر قرار گيرد و با بهره‌گيري از سنت استادان نثر فارسي سره معاصر در حد توان خود در راه اين بزرگان قدم بردارد. گفتني است اردبيلي ويراستار اين كتاب نيز كوشيده كل متن را كلمه به كلمه با ترجمه انگليسي «پل گاير» مطابقت دهد و ويرايش‌هاي بسياري در سه سطح محتوا، معادل‌گزيني و نحو فارسي بر متن اعمال كند. صرف نظر از تمام مباحث درخصوص متن اصلي آلماني و ترجمه‌هاي متعدد انگليسي، ويراستار حتي در موارد اختلاف‌برانگيز نيز بر ترجمه «گاير» تكيه كرده است. چشمگير بودن اصلاحات در ويراست فعلي، هم از حيث كمي و هم از حيث كيفي، حتي با مقايسه‌اي گذرا با ويراست قبلي همين ترجمه به خوبي آشكار مي‌شود. البته ويراستار از آنجا كه ويراستار اثر است نه مترجم آن، كوشيده است تا حتي‌الامكان از دخالت‌هاي سليقه‌اي در متن اجتناب كند و عمدتا از معادل‌ها يا واژه‌هاي مترجم بهره ببرد، مگر در مواقعي كه آنها را اشتباه يا گمراه‌كننده يافته است.
انديشه ميرزا يوسف‌خان مستشارالدوله
انديشه قانون‌خواهي شايد يكي از اصلي‌ترين جريان‌هاي فكري ايران در تاريخ معاصر است. توجه ايرانيان به اين مهم بين دوره اول و دوم جنگ‌هاي ايران و روس آغاز شد و سامان انديشه و سياست ايراني را در هم ريخت. شاهزاده عباس ميرزا وليعهد پادشاه قاجار در پي شكست سپاهش از روسيه به فراست دريافته بود كه مساله چيزي فراتر از عوامل نظامي است اگرچه نگاه او بيش از همه به ارتش بود دامنه انديشه‌اش بيش از چيزي بود كه بتوان آن را به ارتش و دستگاه نظام محدود كرد. از آن روزگار ايرانيان روشن‌بين دريافته بودند كه با تكيه صرف بر وضعيت تمدني و نيروهاي سياسي و فكري‌شان نمي‌توانند موجوديتي داشته باشند و به دنبال راهي براي خروج از وضعيت نابسامان خويش بودند؛ راهي كه آن را در قانون‌خواهي جست‌وجو كردند. ميرزا يوسف خان مستشارالدوله با نگارش رساله «يك كلمه»، نخستين طرح قانون اساسي و تدوين عدالتخانه در عرصه عملي و نظري قانون‌خواهي در ايران نقش بسيار اساسي ايفا كرد. كتاب تجدد و قانون‌گرايي به تازگي روانه بازار نشر شده به زندگي و آثار ميرزا يوسف‌خان مستشارالدوله پرداخته است.
كارنامه سياسي امام علي(ع)
«كارنامه سياسي امام علي(ع) در نهج البلاغه» و «خلافت و امامت در نهج البلاغه» عناوين دو كتابي است كه به نويسندگي ابراهيم منهاج دشتي به تازگي توسط نشر نگاه معاصر منتشر و به بازار كتاب راه‌يافته است. نويسنده در كارنامه سياسي امام علي(ع) در نهج‌البلاغه به فرازهايي از زندگي سياسي امام علي(ع) بر اساس مستندات آن در نهج‌البلاغه پرداخته است.