سال 2014 را بايد سال وقايع تكان‌دهنده دانست؛ رويدادهايي كه نظام بين‌المللي را در شرايط تغيير آرايش بزرگ قرار داد. از برخي از اين حوادث مانند انقلاب اوكراين به عنوان نقطه تولد جنگ سرد نوين ياد مي‌كنند و از برخي رويدادها مانند قدرت گرفتن گروه تروريستي داعش به عنوان عامل سيال شدن مرزهاي جغرافيايي
از مجموع رويدادها مي‌توان دريافت جهان در سال 2015 بايد عرصه تصميم‌گيري‌هاي بزرگ باشد. سرانجام مذاكرات هسته‌يي ايران در اين سال تعيين مي‌شود. روسيه بايد راهي به سوي غرب بيابد يا آغازگر يك دوران ركود باشد. براي امريكا نيز مجموع اين تصميم‌ها تعيين‌كننده خواهد بود كه سال 2016، سال اقبال دموكرات‌ها خواهد بود يا جمهوريخواهان
گروگانگيري در كافه لينت
هارون مونس 50 ساله صبح روز ۱۵ دسامبر ۲۰۱۴ وارد كافه شكلات لينت در مركز سيدني شد و حدود 40 نفر را گروگان گرفت كه عمليات نجات گروگان‌ها به كشته شدن فرد گروگانگير و دو گروگان انجاميد.
همزمان با گروگانگيري در سيدني اگر چه بسياري از رسانه‌هاي غربي با شيطنت از فرد گروگانگير با نام شيخ ايراني ياد كردند اما
در نهايت با واكنش ايران و به اذعان دولت استراليا و رسانه‌هاي جهاني، مسووليت كوتاهي امنيتي در گروگانگيري متوجه سيدني شد. اصل ماجرا اين بود كه هارون مونس گروگانگيري كه
19 سال پيش با حمايت دولت استراليا پناهندگي گرفته بود، با وجود درخواست‌هاي مكرر ايران از اينترپل، و ارتكاب به بيش از 40 فقره آزار جنسي و مشاركت در قتل همسر سابق خود در سيدني، آنجا آزادانه به جرايم خود ادامه مي‌داد تا آنكه با اقدام به گروگانگيري در كافه شكلات لينت، توسط پليس سيدني كشته شد. نقطه ثقل ماجراي سيدني اين بود كه هارون مونس از گروگان‌هاي خود خواسته بود كه از پنجره‌هاي كافه شكلات لينت، پرچم‌هاي سياه و سفيد شبيه پرچم گروه تروريستي داعش را نمايش دهند. تصويري كه نخستين بار از اين گروگانگيري منتشر شد، دستان دو زن جوان بود كه پرچم سياهي را از دريچه پنجره كافه به سمت بيرون نگهداشته بودند. زماني كه برخي رسانه‌هاي غربي تلاش كردند موضوع ايراني بودن گروگانگير را برجسته كنند، مقامات ايراني روشن ساختند اين فرد كه نام ايراني آن محمدحسن منطقي بود، كلاهبردار فراري‌اي بود كه پيش از حضور در استراليا به عنوان مدير يك آژانس توريستي از حدود 50 مشتري كه خواهان دريافت ويزا براي كشورهاي مختلف غربي بودند، بالغ بر 750 تا 800 ميليون ريال يعني حدود 200 هزار دلار امريكا در زمان وقت كلاهبرداري كرده بود. اين مرد بعد از مدتي به استراليا گريخته و با ادعاي دگرانديش سياسي پناهندگي سياسي گرفته بود. منطقي كه بعدا نام خود را هارون مونس تغيير داده بود، با تغيير مذهب مرتكب جرايم بسياري در استراليا شده بود اما دولت كانبرا حاضر به استرداد اين مجرم به ايران نشده بود. گفته مي‌شود اين مجرم كتاب شعري را به چاپ رسانده و دانشجوي دانشگاه امام صادق (ع) نيز بوده است. سيدمصطفي ميرلوحي، مسوول روابط‌عمومي دانشگاه امام صادق (ع) در اين باره به آنا گفته است: محمدحسن منطقي به دليل وضع نامتعارف اخلاقي و اعتقادي حدود 20 سال قبل از دانشگاه امام صادق (ع) اخراج شده بود.
چهره وحدت بخش
هر چه در گوگل جست‌وجو كنيد يك تصوير بيشتر از او نخواهيد يافت. او را بايد از مردان پركار عراق در سال 2014 دانست. آيت‌الله سيستاني كه در سالي كه گذشت دستور حذف عنوان «آيت‌الله» را از سايت رسمي خود داد، با پيام‌هاي وحدت بخش خود به همه گروه‌هاي سياسي- مذهبي عراق موجب تشويق آنها به رويكردهاي سازشكارانه شد. رويكردي كه در نهايت موجب حل اختلاف‌هاي سياسي در عراق و در نتيجه وحدت ملت اين كشور در برابر گروه تروريستي داعش شد. اين عامل وحدت بخش بودن آيت‌الله سيستاني موضوعي بود كه بسياري از مقامات بين‌المللي از جمله بان كي مون، دبيركل سازمان ملل را نيز ترغيب به ملاقات با او كرد.
آتشفشان دموكراسي در هنگ‌كنگ
سرانجام در اوسط دسامبر ٢٠١٤ پليس هنگ‌كنگ اردوگاه آدميرالتي را در قلب مركز تجاري هنگ‌كنگ برچيد و شمار زيادي از چادرها را كه معترضان برپا كرده بودند، نابود كرد و صدها تن از تظاهرات‌كنندگان را بازداشت كرد. در هنگام اين عمليات برخي تظاهرات‌كنندگان در حالي كه شعار مي‌دادند: «ما دوباره برمي‌گرديم» و «مبارزه تا پايان»، از درگيري با پليس خودداري كردند. اين اعتراض‌ها از سپتامبر با هدف تحت فشار قرار دادن چين براي موافقت با انتخابات آزاد در منطقه آغاز شده بود. هنگ‌كنگ يك منطقه با دو سيستم حكومتي است. جنبش جوانان هنگ‌كنگي كه عنوان اشغال مركز (Occupy Central) يافته، خواهان برگزاري انتخابات آزاد، بدون دخالت و اعمال نفوذ چين است. پكن هرچند با برپايي انتخابات سراسري هنگ‌كنگ در سال ۲۰۱۷ موافقت كرده، اما انجام آن را به تاييد صلاحيت نامزدهاي برگزيده از سوي دولت چين مشروط كرده است. هنگ‌كنگ، از سال ۱۸۴۲ تا ۱۹۹۷ مستعمره امپراتوري بريتانيا بود و در سال ۱۹۹۷ به كشور چين واگذار شد. نكته حائز اهميت اين است كه اعتراض‌هاي هنگ‌كنگ كه در برخي مواقع خشونت‌آميز هم بود با سكوت دولت‌هاي غربي مواجه شد. در اين باره دالايي لاما رهبر بوداييان تبت دولت‌هاي غربي را متهم به در نظر داشتن منافع اقتصادي خود
در برابر چين مي‌كند. در جريان اعتراض‌هاي هنگ‌كنگ، پكن بارها به دولت‌هاي غربي هشدار داد از اظهارنظر در اين‌باره خودداري كنند. با وجود اين تهديدها بريتانيا با برخي مواضع موجب خشم اژدهاي زرد شد. اگر چه اعتراض‌ها به دليل شرايط امنيتي فوق‌العاده در اين منطقه كاهش يافته اما شواهد نشان مي‌دهد هنگ‌كنگ بايد دير يا زود منتظر يك فوران ديگر باشد.
جنايات خليفه خودخوانده
داعش يا دولت خودخوانده اسلامي، يكي از نام‌هايي است كه طي يك سال گذشته بيش از هر نام ديگري شنيده شده است. اين گروه تروريستي در سال 2014 به تنهايي توانست نام خود را در صدر اخبار جهان قرار دهد و حتي گروه‌هاي تروريستي ديگر را تا جايي تحت تاثير خود قرار داد كه اغلب آنها با داعش اعلام همپيماني كردند. داعش زماني خود را از يك گروه كوچك تروريستي كوچك به ناگاه يك گروه تروريستي بسيار ثروتمند تبديل كرد كه توانست با استفاده از اختلافات سياسي در عراق، ماموران ارشد امور اداري موصل را تطميع كند و در يك عمليات شبانه دومين شهر بزرگ عراق را به تصرف خود درآورد. بعد از موصل، مقامات تكريت نيز شهر را تحويل نيروهاي داعش دادند و هزاران مامور امنيتي پا به فرار گذاشتند.
تاكتيك اين گروه تروريستي علاوه بر استفاده از فضاي سياسي متشنج عراق، ايجاد رعب و وحشت بود. در همان روزهاي اول داعش به نامي رعب آور در جهان تبديل شد. هر جا سخن از اين گروه تروريستي بود؛ صحبت از گردن زدن، غارت و دزدي و اسيرساختن و هتك حرمت زنان بود. در شرايطي كه دولت مركزي عراق هم دچار گسست شده بود، داعش با استفاده از اين تاكتيك با يك يا دو هزار نيرو به هر شهر و روستايي وارد مي‌شد، اهالي را ناگزير از بيعت با خود مي‌كرد. ابوبكر بغدادي، خليفه خودخوانده اين گروه نيز به يك معماي بزرگ براي افكار عمومي جهان تبديل شده بود. شايد اگر نوري مالكي، نخست وزير عراق كه به عامل اختلاف گروه‌هاي سياسي اين كشور تبديل شده بود، از پست نخست وزيري كنار نمي‌رفت؛ ممكن بود عراق با مشكلات بيشتري مواجه شود. اما زماني كه مالكي نخست وزيري را به حيدر عبادي تقديم كرد؛ ورق برگشت. تشكيل بسيج مردمي و اتحاد آن با ارتش عراق و به خصوص پيشمرگه‌هاي كرد عراقي ازهم‌گسيختگي امنيتي عراق را از بين برد و با حمايت ايران و ائتلاف بين‌المللي؛ عراق توانست داعش را از متصرفات اشغالي خود يكي پس از ديگري عقب براند.
داعش گروه تروريستي است كه نشان داد تا چه اندازه ابزارهاي ارتباط دسته‌جمعي و شبكه‌هاي اجتماعي عصر ارتباطات مي‌تواند در اختيار اهداف تروريستي قرار گيرد. اين گروه تروريستي با استفاده از اين ابزارها هزاران نيروي خود را از كشورهاي غربي تامين كرده است. انتشار ويديوها و تصاوير از جنايات دهشتناك اين گروه نيز عامل جذابي براي جذب افراطگرايان و خشونت طلبان شده است.
داعش در سال 2014 يكي پس از ديگري ويديوهايي از صحنه سربريدن خبرنگاران امريكايي، بريتانيايي و نظاميان سوري و لبناني را منتشر مي‌كرد. در ويديوهاي منتشر شده قربانيان با لباس‌هاي نارنجي زير شمشير جلادي سياه پوش مي‌نشستند. گفته مي‌شود علت انتخاب رنگ نارنجي براي قربانيان، همرنگ شدن آن با لباس زندانيان امريكايي به ويژه زندانيان گوانتانامو است.
جيمز فولي 41 ساله، روزنامه‌نگار امريكايي بود كه نخستين قرباني ويديوهاي رعب آور داعش شد. پس از بررسي ويديو سربريدن فولي توسط سازمان‌هاي اطلاعاتي، قاتل احتمالي او را شخصي به نام عبدالمجيد ع.، خواننده رپ است كه ۲۳ سال سن دارد و سابقا در لندن زندگي مي‌كرده است. او در يكي از ترانه‌هاي خود از قتل و انتقام حرف مي‌زند. شخصي كه فولي را سربريده، به «جان جهادگرا» معروف شده است.
استيون استلوف 31 ساله دومين خبرنگار امريكايي بود كه توسط داعش سر بريده شد.
ديويد هاينس 44 ساله بريتانيايي نيز مطابق آنچه در ويديو استلوف وعده داده شده بود سر بريده شد.
پس از هاينس، داعش مطابق تهديدهاي قبلي آلن هنينگ 47 ساله بريتانيايي را هم سربريد.
پيتر كاسيگ 26 ساله نيز قرباني امريكايي ديگر داعش بود.
وارث امپراتوري عثماني
رجب طيب اردوغان در سال 2014 توانست از سمت نخست وزيري و با راي مردم به رياست‌جمهوري برسد و در گام بعدي قصد دارد تا با پيروزي در انتخابات پارلماني سال 2015 تركيه، نظام پارلماني اين كشور را به نظام رياستي تغيير دهد تا با استفاده از اختيارات ويژه رييس‌جمهوري سياست‌هاي خود در تركيه و منطقه را پيش ببرد. اما اتفاقي كه در اين بين بيش از هر زمان ديگري وجهه تركيه و به خصوص شخص اردوغان را زير سوال برد در بحران كوباني بود. زماني كه داعش به كوباني رسيد كه منطقه‌يي كرد نشين در مرز تركيه و سوريه است، آنكارا نه تنها در برابر پناهجويان سوري رفتاربحث برانگيزي داشت بلكه از
هر گونه كمك به ائتلاف بين‌المللي عليه داعش خودداري كرد و در عمل نيز به سركوب اعتراض كردهاي تركيه و پناهجويان كرد حاضر در اين كشور پرداخت. از همين رو بود كه تركيه با هجم عظيمي از انتقاد‌هاي بين‌المللي در بحران كوباني مواجه شد. شايد وقايع سال 2014 را مي‌توان بزرگ‌ترين ضربه به وجهه تركيه دانست كه نه تنها در عرصه خارجي موفق نبود بلكه در داخل نيز با رفتارهاي افراط‌گونه نسبت به منتقدان خود باعث شد تا ديگر تركيه به مانند چندسال گذشته‌اش به عنوان الگوي دموكراسي در جهان اسلام شناخته نشود.
روياي اوباما
باراك اوباما رييس‌جمهوري امريكا را بايد مبدع يك تحول تاريخي در سياست خارجي ايالات متحده دانست. كاخ سفيد كه پس از جنگ جهاني دوم خود را اتاق فكر جنگ معرفي كرده بود، در دوره رياست‌جمهوري اوباما به اتاق فكري براي بازكردن پنجره‌هاي گفت‌وگو و مذاكره تبديل شد. براي اين تغيير كه شايد به عبارت درست بايد تحول تاريخي ناميد، دلايلي گوناگوني مطرح مي‌شود. هنري كيسينجر، نظريه‌پرداز امريكايي كه در دهه ۱۹۷۰ رياست وزارت امور خارجه امريكا را در دست داشت و دهه‌هاست از تئوريسين‌هاي سياست خارجي واشنگتن است، مي‌گويد امريكا توان يك‌جانبه‌گرايي ندارد و بايد از تمام ظرفيت‌هاي جهاني براي حفظ خود بهره گيرد كه به باور او و برخي ديگر از نظريه‌پردازان مولفه اجراي اين طرح نيز پذيرش نقش ساير كشورها در معادلات هر منطقه است. اگر چه برخي ناظران شكست دموكرات‌ها در انتخابات مياندوره‌يي سنا و كنگره را به رويكرد سياست خارجي اوباما نسبت مي‌دهند اما اغلب كارشناسان سياست خارجي را نقطه قوت دولت اوباما دانسته و پاشنه آشيل دموكرات‌ها را سياست داخلي مي‌دانند. به همين دليل گفته مي‌شود سران كاخ سفيد به رياست‌جمهوري اوباما برآنند تا براي افزايش پايگاه مردمي دستاوردهاي رويكرد ديپلماتيك خود در جهان را به اثبات برسانند. نمود عيني اين امر را در رويكرد ادعايي اوباما مبني بر آغاز روابط ديپلماتيك با كوبا مي‌توان مشاهده كرد. به همين نسبت در حالي كه جمهوريخواهان از احتمال توافق واشنگتن و تهران بيمناكند، بسياري نيز ماه‌هاي پيشرو را بهترين فرصت براي توافق تاريخي ايران و امريكا مي‌دانند. باراك اوباما درگفت‌وگويي تلويزيوني كه اواخر دسامبر با شبكه «سي‌ان‌ان » داشت، در پاسخ به پرسشي در خصوص انتقادها از انفعال سياست خارجي امريكا در قبال ايران، سوريه و همچنين روسيه گفت: در سياست خارجي كساني هستند كه طرفدار سياستي هستند كه معتقد است ابتدا بايد شليك كرد و بعدا درباره آن فكر كرد، اما من با چنين رويكردي موافق نيستم.
سال تمديد مذاكره
تابوي مذاكره ايران و امريكا شكسته شده است. حالا در كنار هر دور مذاكره هسته‌يي ايران با گروه 1+5، يك يا چند دور مذاكره دوجانبه ايران و امريكا نيز برگزار مي‌شود. توافق ايران و امريكا كليد حل مذاكرات هسته‌يي ايران است. سال 2014 سال يك حركت آونگي ميان خوش‌بيني و بدبيني درباره توافق هسته‌يي ايران بود. تنها دو هفته تا پايان مهلت تعيين شده مذاكرات هسته‌يي ايران و كشورهاي 1+5 در 24 نوامبر باقي مانده بود، كه مذاكرات دو جانبه وزراي خارجه ايران و امريكا به مسقط كشيده شد. جايي كه گويا كاترين اشتون، مسوول وقت سياست خارجي اتحاديه اروپا تنها به عنوان شاهد حاضر بود. زماني كه شمارش معكوس براي پايان مذاكرات آغاز شد، هر لحظه انتظار يك خبر از توافق تاريخي مي‌رفت. نفس‌ها در سينه‌ها حبس شده بود اما در نهايت اعلام شد مذاكرات تمديد مي‌شود. اگرچه اين تمديد با واكنش‌هايي از سوي برخي از گروه‌ها و افراد در داخل كشور مواجه شد؛ اما
مقام معظم رهبري با حمايت خود از تمديد مذاكرات اعلام كرد كه بازنده اصلي در صورت نرسيدن به توافق امريكايي‌ها خواهند بود. پس از تمديد هفت ماهه مهلت مذاكرات هسته‌يي ميان ايران و كشورهاي گروه 1+5 تا اول جولاي سال ۲۰۱۵ ميلادي، در صفحه توييتر منتسب به مقام معظم رهبري پيامي به زبان انگليسي در اين باره منتشر شد. در اين پيام توييتري آمده بود: «در موضوع هسته‌يي ايران، زورگويان تمامي تلاش خود را براي به زانو درآوردن ايران انجام دادند اما آنها نتوانسته و نخواهند توانست اين كار را انجام دهند. » قرار شده است براي امضاي توافق جامع، تيم‌هاي كارشناسي در ماه دسامبر به گفت‌وگو ادامه دهند. محمد جواد ظريف، وزير خارجه ايران نيز پس از پايان مذاكرات در يك نشست خبري همراه با كاترين اشتون، مذاكره‌كننده ارشد گروه 1+5 با صدور بيانيه‌يي اعلام كردند كه بر اساس نظرات تازه‌يي كه در دست بررسي است آنها متقاعد شده‌اند كه دسترسي به يك توافق جامع هسته‌يي امكان پذير است. حسن روحاني، رييس‌جمهوري ايران نيز طي سخناني، مذاكرات هسته‌يي را يك «پيروزي بزرگ» براي كشورش دانست و گفت در اينكه پرونده ايران از شوراي امنيت خارج شود، هيچ ترديدي نيست و تنها بحث زمان‌بندي مطرح است كه به اقداماتي كه ايران و نيز جهان انجام مي‌دهند، مربوط است.
پايان جنگ سرد در خليج خوك‌ها
ماشين‌هاي كلاسيك هاوانا عروس كاراييب پرچم امريكا را در كنار پرچم كوبا به فرمان خود زدند، كوبايي‌ها در صفحه‌هاي شخصي خود از پيشكش كردن سيگار برگ كوبايي به باراك اوباما رييس‌جمهوري امريكا نوشتند و كارتونيست‌ها يك سيگار برگ را در دست اوباما و يك مك دونالد را در دست رائول كاسترو رييس دولت كوبا كشيدند. موضوع اين بود كه روساي دو دولت امريكا و كوباما اعلام كردند كه سياستي را در پيش گرفته‌اند كه ملت‌ها خواهان آن هستند؛ يعني تلاش براي آغاز مناسبات سياسي و لغو تحريم‌ها و افزايش مجوزهاي تردد و سرمايه‌گذاري در دو كشور براي شهروندان همديگر... اين براي مردم امريكا و كوبا به معناي پايان شش دهه سياست‌هاي خصومت آميز ناموفق بود.
به گزارش رسانه‌هاي كوبايي پس از اعلام خبر ياد شده مردم در خيابان‌هاي هاوانا، پايتخت كوبا، با شادي به خيابان‌هاي سرازير شده و به رقص و پايكوبي پرداختند. اگر چه اين سياست در امريكا با مقاومت رقباي سياسي باراك اوباما، رييس‌جمهور امريكا مواجه شد. روساي جمهور امريكا و كوبا نيمه دسامبر 2014 در نطقي تلويزيوني اين خبر غافلگير‌كننده را ساعتي بعد از انتشار خبر آزادي آلن گروس، گروگان امريكايي از كوبا اعلام كردند. كوبا از سال 1959 زير تحريم شديد امريكا بوده و البته هنوز قرار دارد. رييس‌جمهور امريكا اعلام كرده قانون‌هاي مورد نياز براي لغو برخي تحريم‌ها و باز شدن فضاي مبادلات دوجانبه را مورد بررسي قرار مي‌دهد. بر اساس گزارش‌ها از سال 1959 تاكنون هيچ كشتي‌اي حق ورود به كوبا را نداشته است. هر چند روسيه، چين و ونزوئلا با استفاده از امتيازهاي دريايي موفق به ورود به كوبا مي‌شدند. از همان سال‌ها تا چند سال پيش هيچ ماشيني نيز وارد كوبا نشده است. به همين دليل تصاوير منتشر شده از هاوانا نشان مي‌دهد اين كشور مانند موزه‌هاي كلاسيك متحرك مملو از ماشين‌هاي قديمي است؛ ماشين‌هاي قديمي‌اي كه هنوز بسيار تميز بوده و مي‌توانند كار كنند. به همين نسبت معماري قديمي كوبا نيز جذابيت‌هاي خاص خود را داراست. اما حالا مردم كوبا انتظار دارند با آغاز مناسبات سياسي اقتصادي با امريكا فضاي اجتماعي-اقتصادي اين كشور نيز تغيير شكل دهد. باراك اوباما، رييس‌جمهوري امريكا در نطق تاريخي 15 دسامبر خود وعده است، طي ماه‌هاي آينده سفارت امريكا در هاوانا بازگشايي خواهد شد. تغييراتي به زودي براي اصلاح قوانين وزارتخانه‌هاي خزانه‌داري و تجارت اجرا خواهند شد؛ تغييراتي كه به ادعاي مقامات امريكايي قرار است نقش مردم كوبا را در اين وزارتخانه‌ها و امور مرتبط با آنها افزايش دهد. گفته مي‌شود اين تغييرات باعث ايجاد خوداشتغالي و ايجاد مالكيت شخصي و تقويت جامعه مدني مستقل در كوبا خواهد شد. از جمله موادي كه در پي اجراي اين قوانين جديد، فروش و صادرات آن به كوبا افزايش خواهد يافت مواد ساختماني و تجهيزات كشاورزي خواهد بود.
چهارمين نامه اوباما به رهبري ايران
در آستانه پايان مهلت اوليه براي توافق در 24 نوامبر 2014، وال استريت ژورنال كه از محافل خبري و تحليلي نزديك به حزب رقيب دولت حاكم در امريكاست، از نامه باراك اوباما، رييس‌جمهوري امريكا به مقام معظم رهبري خبر داد. اين خبر كه از سوي محافل تحليلي حزب دموكرات امريكا نيز به عنوان تلاش براي برهم زدن توافق هسته‌يي ايران ياد شد، با بازتاب جهاني زيادي مواجه شد. بسياري آن را پيشنهاد همكاري منطقه‌يي ايران با امريكا در برابر توافق هسته‌يي دانستند. مخالفان كاخ سفيد در رسانه‌هاي خود نوشتند اوباما در اين نامه گفته است كه ائتلاف بين‌الملي و حملات هوايي در سوريه تنها براي مبارزه عليه داعش است و امريكا برنامه‌يي براي براندازي دولت اسد ندارد. نيويورك تايمز نيز نوشت: اوباما در نامه خود به رهبر عالي ايران تاكيد كرده است كه امريكا و ايران منافع مشتركي در مبارزه با داعش دارند. بر اساس اين گزارش وي نوشته بود: ما تنها براي مبارزه با داعش آنجا هستيم، و شما بايد به ما اجازه آن را بدهيد، {اين اقدام} به ايران نيز كمك خواهد كرد. وال استريت اشاره كرده بود اين حداقل چهارمين نامه‌يي است كه اوباما پس از عهده‌دار شدن پست رياست‌جمهوري امريكا در 2009 به آيت‌الله خامنه‌اي ارسال كرده است. علي شمخاني، نماينده مقام معظم رهبري و دبير شوراي عالي امنيت ملي، نامه باراك اوباما، رييس‌جمهور امريكا خطاب به آيت‌الله سيدعلي خامنه‌اي رهبر معظم انقلاب اسلامي را تاييد كرد. شمخاني با انتقاد از رويكردهاي دوگانه هيات حاكمه امريكا كه در مكاتبات محرمانه و مواضع اعلامي داراي تناقض‌هاي آشكار است، اين روش را صرفا اقدامي با هدف تاثير‌گذاري بر فضاي داخلي اين كشور عنوان كرد و افزود: «مواضع صريح، شفاف و قاطع جمهوري اسلامي در موضوع هسته‌يي مجددا به رييس‌جمهور ايالات متحده امريكا يادآوري و بر عدم پذيرش برنامه غني‌سازي نمايشي از سوي جمهوري اسلامي ايران تاكيد شده است.»
پرمشغله‌ترين وزير خارجه
جان كري، شصت و هشتمين وزير امور خارجه ايالات متحده را بايد پركارترين وزير خارجه جهان ناميد. كري 71 ساله دو سال است آنقدر كه در سفر بين قاره‌يي است فرصت حضور در خانه و دفتر كار خود را ندارد. در تعريف او شايد بتوان گفت كه ديپلماسي در خون اوست. عملكرد جان كري نشان مي‌دهد او ديپلماسي را تا زماني كه نتيجه‌يي حاصل نشود رها نمي‌كند. تلاش‌هاي او در سرتاسر جهان، به گونه‌يي شده است كه به راحتي نمي‌توان نقش وي را در تحولات يك سال گذشته جهان بي‌تاثير ديد. او هر اندازه كه ديپلماسي زمان ببرد استقامت مي‌كند، او در برابر موانع با صبر و استقامت عمل مي‌كند، نمونه آن را مي‌توان در مذاكرات صلح ميان اسراييل و فلسطين، مذاكرات ايران و 1+5، در بحران اوكراين، بحران سوريه و تنش‌هاي امريكا با روسيه ديد. اگرچه جان كري در سال 2004 نتوانست به عنوان نامزد دموكرات‌ها در رقابت رياست‌جمهوري ايالات متحده به كاخ سفيد راه يابد اما اكنون اميد باراك اوباما، رييس‌جمهوري امريكا در عرصه سياست خارجي است. اگر ديدارهاي او با محمدجواد ظريف، وزير خارجه ايران نتيجه ببخشد اميد اوباما براي تحويل كاخ سفيد به يك دموكرات ديگر پس از انتخابات رياست‌جمهوري 2016 افزايش مي‌يابد.
پوتين ، مرد خونسرد كرملين
ولاديمير پوتين، رييس‌جمهوري روسيه از آن نام‌هايي است كه در سال 2014 به مانند سال‌هاي قبل بيشتر در صدر اخبار جهان قرار گرفت. پوتين كه از سوي محافل خبري غرب، مغز متفكر تجزيه اوكراين شناخته مي‌شود، در سال 2014 نيز عنوان قدرتمندترين سياستمدار جهان را به خود اختصاص داد، هر چند اين عنوان موجب خشم دشمنان و مخالفان او شد. همانگونه كه مارين لوپن سياستمدار فرانسوي مي‌گويد ولاديمير پوتين مرد خونسردي است و اين خونسردي‌اش اغوا‌كننده است اما بسياري بر اين باورند كه با ادامه اين روند پوتين بايد منتظر سقوط محبوبيت خود نزد افكار عمومي روسيه نيز باشد. باراك اوباما رييس‌جمهوري امريكا كه به ضعف در برابر رييس‌جمهوري روسيه متهم مي‌شود، در مصاحبه با «سي‌ان‌ان» مي‌گويد: ببينيد پيشتر در خصوص قدرت ولاديمير پوتين و اينكه استاد شطرنج سياسي است، داستان‌ها تعريف مي‌شد كه چگونه آقاي اوباما و ديگران را بازي مي‌دهد. امروز او شاهد سقوط و فروپاشي واحد پول ملي كشورش است، يك بحران بزرگ اقتصادي كه پيامدهاي بزرگ اقتصادي خواهد داشت. به همين نسبت شخص پوتين نيز كه از سوي بسياري از روس‌ها به ملي‌گرايي مشهور است نيز با صراحت اعتراف مي‌كند تحريم‌هايي كه متوجه روسيه شده شرايط را بغرنج كرده و سال آينده دشوار خواهد بود و چالش‌هاي زيادي خواهد داشت اما رييس‌جمهوري روسيه تاكيد دارد همه اين مشكلات حل خواهد شد ولي براي اين كار متحد بودن جامعه لازم است. پوتين كه در سال 2014 زبان به سخن گفتن از عشق گشود، در آستانه سال نو ميلادي نيز با دفاع از سياست خود در كريمه، هموطنان خود را به عشق به وطن با كار به خاطر ميهن، خدمت براي كشور و دفاع از منافع آن دعوت كرد.
پروازهاي ناتمام
سال 2014 براي مالزي، سال پروازهاي ناتمام و سقوط خبرساز هواپيماها بود...
معماي پرواز ۳۷۰ هواپيمايي مالزي
(ام‌اچ ۳۷۰) شايد يك روز به سناريوي فيلم‌هاي جهاني تبديل شود. اما قطعه‌هاي اين پازل در سال ٢٠١٤ لاينحل ماند. هر چند بستگان 239 مسافر ناپديد شده در سوگ عزيزان خود نشستند. هيچ كس نمي‌داند اطلاعاتي كه مقامات مالزي از سرنوشت اين هواپيما دادند چقدر درست بود. پرواز ۳۷۰ هواپيمايي مالزي (ام‌اچ ۳۷۰) پرواز يك هواپيماي بويينگ ۷۷۷ متعلق به شركت هواپيمايي مالزي بود كه در هشتم مارس ۲۰۱۴ از كوالالامپور، پايتخت مالزي، با ۲۳۹ مسافر تبعه ۱۴ كشور گوناگون عازم پكن بود اما به دليل نامعلومي پس از تغيير مسير تماس آن با رادار قطع و ناپديد شد. عملياتي بين‌المللي براي پيدا كردن اين هواپيما توسط بيش از ۲۶ كشور به جريان افتاد و گفته شد بزرگ‌ترين عمليات جست‌وجو در تاريخ بوده است. اين عمليات از خليج تايلند و درياي جنوبي چين آغاز شد و پس از آن به تنگه مالاكا و درياي آندامان گسترش يافت و در نهايت بازرس‌ها متوجه شدند كه هواپيما پس از ناپديد شدن به سمت غرب و شبه‌جزيره مالايا حركت كرده و سپس در يك مسير به سمت شمال يا جنوب به مدت هفت ساعت پرواز كرده و راهي اقيانوس هند شده است. بسياري از خبرسازان رسانه‌يي كمك خلبان و خلبان را مظنون اقدام به يك خودكشي دسته جمعي يا سهل‌انگاري مرگبار معرفي كردند. گفته مي‌شود آخرين كلماتي كه برج مراقبت از كمك‌خلبان، عبدالحميد شنيده است، اين بود: «بسيار خب، شب بخير»...
اما اين همه ماجرا نبود. هنوز خاطره تلخ ناپديد شدن در آب‌هاي شرقي كره زمين از اذهان پاك نشده بود كه پرواز «ام اچ 17» مالزي با ۲۹۸ مسافر به هلند در آسمان اوكراين مورد هدف قرار گرفت. دولت اوكراين جدايي طلبان شرق را متهم به شليك يك موشك زمين به هواي «بوك» به اين هواپيما كرد، كه 193 مسافر آن هلندي بودند و از جمله آنها تعدادي از متخصصان برجسته بيماري ايدز بودند كه قرار بود در يك همايش بين‌المللي در استراليا شركت كنند و تصميم داشتند از طريق مالزي، عازم محل برگزاري همايش شوند.
گذار دموكراتيك
اگرچه افغانستان در پايان سال 2014 هنوز كابينه خود را نشناخته است، اما كابل خوش اقبال است كه در يك انتقال دموكراتيك، تكليف ارگ رياست‌جمهوري روشن شده است. با شكاف اجتماعي كه بين طرفداران دو نامزد برجسته اين انتخابات يعني اشرف غني احمد زي و عبدالله عبدالله ايجاد شده بود، ممكن بود انتخابات رياست‌جمهوري افغانستان در سال 2014 براي اين كشور به معناي سقط دموكراسي متولد نشده باشد. اما با ميانجيگري امريكا دو نامزد توافق كردند با تقسيم قدرت، فصل نوين در دموكراسي افغانستان را از بين نبرند. اكنون احمد زي رييس‌جمهور افغانستان است و عبدالله عبدالله رييس اجرايي.
ترس از استقلال
راي اسكاتلند به ماندن در پادشاهي بريتانيا جان ديويد كامرون، نخست وزير بريتانيا را نجات داد. همه‌پرسي استقلال اسكاتلند در ١٨ سپتامبر آنقدر حساس بود كه نفس‌ها را در لندن به شماره انداخت و كامرون با اشك و تمنا گفت اگر اسكاتلند از بريتانيا جدا شود من زنده نمي‌مانم... و سر انجام اين همه خواهش پاسخ داد و بيش از ۵۵ درصد ساكنان واجد شرايط راي در اين شبه جزيره راي به ماندن در پادشاهي بريتانيا دادند. آلكس سالموند، رهبر طرفداران جدايي اسكاتلند از بريتانيا، شكست در همه‌پرسي را پذيرفت. وي در يك نشست خبري اعلام كرد كه به نظر مي‌رسد «اكثريت شهروندان اسكاتلند مايل به استقلال» نيستند. وي افزود كه اين همه‌پرسي نشان داد كه مردم اسكاتلند به هر حال خواهان تغيير هستند. ديويد كامرون، نخست‌وزير بريتانيا به اليستر دارلينگ، رهبر مخالفان جدايي اسكاتلند از بريتانيا تبريك گفت. كامرون در خبر كوتاهي در توييتر خود نوشت كه با دارلينگ تماس تلفني داشته و موفقيت در همه‌پرسي را به وي تبريك گفته است. همه‌پرسي در اسكاتلند نه تنها در بريتانيا، بلكه در كل اروپا با علاقه زيادي دنبال مي‌شد. جدايي اسكاتلند از بريتانيا مي‌توانست پيامدهاي مختلفي را براي اتحاديه اروپا در پي داشته باشد. چنانچه پس از طرح استقلال اسكاتلند، در اسپانيا كاتالونيا هم خواستار برگزاري رفراندوم استقلال شد. اما با وجود مخالفت دولت اسپانيا، جدايي‌طلبان كاتالونيا در اوايل نوامبر يك همه پرسي نمادين برگزار كردند. بيش از ۸۰ درصد از دو ميليون نفري كه در رفراندوم نهم نوامبر شركت كردند راي به جدايي كاتالونيا از اسپانيا دادند. جمعيت منطقه خودمختار كاتالونيا حدود 5/7 ميليون نفر است. پس از آن دادستان كل اسپانيا اعلام كرد آرتور مس، رهبر خودمختار كاتالونيا را بدليل برگزاري رفراندوم نمادين جدايي، تحت پيگرد قانوني قرار مي‌دهد.
كي‌يف ، خاستگاه جنگ سرد نوين
اوكراين در سال 2014 يك نقطه عطف در نظام بين‌الملل را رقم زد؛ نظامي كه به باور بسياري از متخصصان بين‌الملل در حال گذار از يك نظام يك قطبي به يك نظام يك-چند قطبي بود، به يك‌باره شاهد برافراشتن ديوار برلين ديگر شد. تحولات نوامبر 2013 اوكراين كه در 23 فوريه 2014 به فرار ويكتور يانوكوويچ، رييس‌جمهوري اوكراين از كاخ رياست‌جمهوري كي يف انجاميد، بهانه لازم را به روسيه داد تا با لشكركشي به كريمه، هديه داده شده به اوكراين را به عنوان غرامت غرب‌گرايي جديد اوكراين از آن بازپس گيرد. اكنون بحران در اوكراين تبديل به يك بحران انساني شده است. خشونت در شرق اوكراين به‌شدت افزايش يافته است. قرار است مذاكرات مينسك بلاروس كه به آتش‌بس شكننده در دونتسك و لوهانسك دو ايالت جدايي‌طلب اوكراين منجر شده، ادامه يابد. در حالي كه طرف‌هاي اين مناقشه از لزوم مذاكره مي‌گويند، امريكا و اتحاديه اروپا مي‌گويند احتمالا اين مذاكرات نتيجه‌يي در بر نخواهد داشت و روسيه هم كه بهترين راه‌حل يعني فدرالي شدن اوكراين را پيشنهاد داده است، اصراري به پذيرفته شدن اين طرح از سوي غرب ندارد چون در اطراف كرملين هلهله شادي احياي اتحادجماهير شوروي برپاست. به همين دلايل اين نگراني وجود دارد، شايد در موضوع اوكراين نيز مانند برخي بحران‌هاي منطقه‌يي اخير، بازيگران موثر به ويژه قدرت‌ها يعني روسيه، امريكا و اتحاديه اروپا به دنبال مديريت عدم توافق تا آينده‌يي نامعلوم باشند. اين نكته‌يي است كه با گذشت حدود 10 ماه از بحران اوكراين اثبات شده است. هزاران نفر در شرق اوكراين جان باخته‌اند. ميليون‌ها نفر در شرايط بغرنج انساني در اين منطقه به سر مي‌برند كه اكنون در محاصره ارتش اوكراين است، اما قدرت‌هاي مداخله‌گر در اين بحران در هتل‌هاي شيك به چانه‌زني درباره منافع خود در اوكراين مي‌پردازند.
با اين حال با وجود موانع ياد شده، تحليلگران بر اين باورند كه با توجه به وابستگي اروپا به گاز روسيه كه از مسير اوكراين منتقل مي‌شود و در شرايطي كه اين تنش‌ها در آستانه فصل سرد زمستان است، اين اميد وجود دارد كه طرفين تحت فشار بيشتر براي حل اختلافات در اوكراين قرار گيرند. پادشاه شكلات پترو پروشنكو كه از مه 2014 به عنوان رييس‌جمهور جديد اوكراين آغاز به كار كرده و ائتلاف غربگراي او نيز در انتخابات پارلماني اكثريت را از آن خود كرده، وعده داده است كه با حل بحران اوكراين، كريمه را نيز به قلمرو اين كشور بازمي‌گرداند و مانع جدايي دو منطقه جدايي‌طلب ديگر هم خواهد شد.
انقلاب ۲۰۱۴ اوكراين عنواني است كه غربي‌ها براي مجموعه حوادث اوكراين از نوامبر 2013 تا فوريه ۲۰۱۴ مي‌دهند. اما روسيه اين مجموعه حوادث را كودتا مي‌نامد. حوادثي كه با تظاهرات در ميدان اروپا در كي‌يف پايتخت اوكراين آغاز شد و در پايان آن پس از آنكه ويكتور يانوكوويچ رييس‌جمهور با امضاي توافق‌نامه‌يي با مخالفان با انتخابات زودهنگام موافقت كرد، با نقض توافقنامه از سوي معترضان، وي از كي‌يف گريخت. بعد از آن يانوكوويچ با راي مجلس از سمت رياست‌جمهوري عزل شد و چند روز بعد دولت جديد به رياست آرسني ياتسنيوك بر سر كار آمد. بعد از آن بلافاصله روسيه تصميم به اشغال كريمه گرفت. سير حوادث درمنطقه كريمه به اين صورت بود كه نيروهاي ناوگان درياي سياه روسيه مستقر در بندر سواستوپل پس از رو ي كارآمدن دولت جديد در كي‌يف ماموريت يافتند تمام منطقه استراتژيك كريمه را تحت كنترل درآورده و تمامي مراكز نظامي اوكراين را كه حدود 180 مركز بوده، محاصره كنند. در اين شرايط روسيه ابتكار عمل را در كريمه به دست گرفته و 40 هزار نيروي اوكرايني مستقر در اين منطقه اجازه براي هيچ اقدامي نيافته و حتي وزير دفاع اوكراين كه براي نظارت بر وضعيت امنيتي منطقه به سيمفروپل سفر كرده بود بدون گرفتن هيچ نتيجه‌يي مجبور به بازگشت به اوكراين شد.
در پاسخ به اين اقدامات بلوك ناتو نيز بخش قابل توجهي از واحدهاي نظامي كشورهاي عضو را در منطقه بالتيك و كشورهاي استوني، ليتواني و لتوني و نيز لهستان مستقر كرد.
كابوس روبل
بحران اوكراين در طول سال 2014 تمام مسائل ديگر روسيه را تحت‌الشعاع قرار داده و بالطبع در محور سياست داخلي و خارجي اين كشور قرار گرفت. شواهد نشان مي‌دهد تحريم‌هاي غربي در كنار كاهش بهاي نفت در بازارهاي جهاني به اقتصاد روسيه ضربه زده و مقامات روس اذعان دارند كه اقتصاد اين كشور در ماه‌هاي اخير ده‌ها ميليارد دلار از دست داده است.
كاهش ارزش روبل مراودات بين‌المللي با روسيه را نيز متاثر كرده، به گونه‌يي كه شركت اپل فروش آنلاين محصولات خود در اين كشور را متوقف و قيمت اپليكيشن‌هاي خود را براي آنها به‌شدت افزايش داده است. يا اينكه برخي كشورها از جمله بلاروس تجارت با روسيه با روبل را متوقف كرده و استفاده از دلار به عنوان پول واسطه را در برنامه‌هاي تجاري خود با اين كشور قرار داده‌اند. سقوط ارزش روبل در سال 2014 موجب شد تا مردم روسيه براي خريد هرچه سريع‌تر كالاهاي وارداتي قبل از موج افزايش قيمت‌ها به بازار هجوم آورند. به دنبال تشديد بحران اقتصادي در روسيه و كاهش ارزش پول ملي اين كشور، قيمت روبل در ايران نيز در دسامبر تا 50 درصد كاهش يافته است.
پاپ ديپلمات
شايد وي را بتوان يكي از محبوب‌ترين پاپ‌هاي تاريخ نام برد. او دومين سال حضورش در واتيكان به عنوان رهبر كاتوليك‌هاي جهان تجربه مي‌كند. پاپ فرانسيس كه نام اصلي‌اش خورخه ماريو برگوليو است در 17 دسامبر 1936 در بئونس آيرس، آرژانتين به دنيا آمده است. در بدو ورودش به واتيكان با چالش‌هاي فراواني روبه‌رو بود. از جمله بحث آزار جنسي كودكان توسط كشيش‌هاي كليسا كه براي كاتوليك‌ها به رسوايي بزرگي تبديل شده بود و محبوبيت كليساي واتيكان را كاهش داده و پاپ بنديكت شانزدهم را ناگزير از انصراف از مقام پاپي كرده بود. اما حالا پاپ فرانسيس با پذيرفتن تمام اين اتهام‌هاي واتيكان، خود را رهبر خستگي ناپذير كاتوليك‌ها در امر اصلاحات نشان مي‌دهد. او در اين دوسال با ارتباط مستقيم با فقرا و مريض‌ها، با سفرهاي متعدد به كشورهاي مختلف، حتي با شستن پاي برخي توبه كار، خود را فردي مردمي، به دور از آداب و تشريفات معمول براي يك پاپ نشان داده است. رهبر كنوني كاتوليك‌هاي جهان كه سال گذشته به عنوان شخصيت سال مجله تايم برگزيده شد، همچنان با جديت هرچه تمام‌تر مساله كودك‌آزاري در كليساي كاتوليك را دنبال مي‌كند و تاكنون عاملان آن را از كليسا اخراج كرده است. وي همچنين سعي مي‌كند در مسائل بين‌المللي نيز خود را درگير كند. سال گذشته در مساله داعش نيز با علماي اسلامي مكاتبه داشت كه از جمله آنها را مي‌توان مكاتبه وي با آيت‌الله مكارم شيرازي در خصوص با افراط‌گرايي نام برد. از پاپ فرانسيس به عنوان ميانجي ميان امريكا و كوبا ياد مي‌شود. او همچنان تاكيد دارد خواستار اصلاحات در بارگاه واتيكان است.
اميد شي جين پينگ
هنوز حزب كمونيست چين بزرگ‌ترين و فراگيرترين حزب جهان است كه براي مخالفان پكن، حزبي مخوف محسوب مي‌شود اما شي جين‌پينگ، 61 ساله اصرار دارد مي‌تواند مرد اصلاحات چين باشد. او كه از سال 2012 به عنوان عالي‌رتبه‌ترين مقام چين برگزيده شده، تلاش مي‌كند خود را رهبري روشنفكر از خانواده‌يي انقلابي معرفي كند كه درصدد است فساد اقتصادي در بالاترين سطح قدرت را نيز ريشه‌كن كند. پيش از شي جين پينگ مي‌توان گفت رهبران حزب كمونيست و به‌خصوص رييس‌جمهوري اين كشور ارتباط چنداني با مردم عادي اين كشور نداشتند اما او براي جلب محبوبيت مردم به رستوران‌هاي ارزان‌قيمت نيز مي‌رود تا از آنها غذا بخرد. او تلاش مي‌كند تا آبروي از دست رفته حزب را بازيابي كند.
حكم اعدام براي شيخ نمر
دادگاهي در عربستان سعودي در يك حكم جنجالي نمر باقر نمر روحاني شيعه و فعال حقوق بشر عربستاني را محكوم به اعدام كرد. شيخ نمر از سال 2012 در پي اعتراضات شيعيان عربستان در بازداشت به سر مي‌برد. اين حكم با اعتراض شيعيان عربستان و كشورهاي منطقه از جمله ايران و عراق روبه‌رو شد. معترضان در عربستان با اعلام حمايت از شيخ نمر، شعارهايي در سرنگوني خاندان حاكم بر عربستان سر دادند. شيخ نمر متولد 1379 هجري قمري مصادف با 1968 ميلادي است. وي همواره در خطابه‌هايش كاخ سعودي را به اعمال سياست‌هاي تبعيض‌آميز طايفه‌يي سازمان‌يافته و منظم به‌ويژه در مناطق شرقي عربستان و به‌خصوص در دو منطقه احساء و قطيف متهم مي‌كرد.
سال مرگبار روزنامه نگاران
روزنامه‌نگاران قربانيان بزرگ جنگ‌ها و بحران‌ها هستند. در سال 2014 حداقل 128 روزنامه‌نگار از 32 كشور كشته شدند. اين يعني در اين سال تنها يك روزنامه‌نگار كمتر از سال 2013 كشته شد. 16روزنامه‌نگار در غزه كشته شدند. 13 روزنامه‌نگار در سوريه، 12 نفر در پاكستان و 9 روزنامه‌نگار در اوكراين كشته شدند. عراق و اوكراين به عنوان خطرناك‌ترين مكان براي روزنامه‌نگاران و خبرنگاران معرفي شده است. سرنا سحيم (شيم) خبرنگار لبناني الاصل پرس تيوي در تصادفي در مرزهاي تركيه جان باخت. اما منابع ايراني اين تصادف را مشكوك دانسته و از آن به عنوان حادثه‌يي ساختگي براي قتل اين خبرنگار ياد كردند. سرنا خبرنگاري بود كه در زمان مرگ براي گزارش پيشروي داعش تا مرزهاي تركيه به منطقه رفته بود.
چهره برتر خوانندگان تايم
نارندرا مودي، پسر يك فروشنده چاي فقير، به عنوان رهبر حزب بهاراتيا جاناتا (بي جي پي) نخست وزير هند شد. مودي سياستمدار ۶۲ ساله قبل از آن ۱۱ سال فرمانداري ايالت غربي گجرات را بر عهده داشت. مخالفان او مي‌گويند، مودي داراي مواضعي سخت‌گيرانه در برابر مسلمانان است. آنها مودي را متهم مي‌كنند كه در خشونت‌هاي مذهبي سال ۲۰۰۲ عليه مسلمانان اقدامي نكرد و از سر عمد بر عوامل قتل عامي كه در آن سال به راه افتاد چشم پوشيد. اما نارندرا مودي در شش ماهي كه از آغاز نخست وزيري او مي‌گذرد، در بسياري از موارد تحليلگران را غافلگير و متعجب كرده و جسارتي نشان داده كه سال‌هاي متمادي در سطوح بالاي سياست هند ديده نمي‌شد. نارندرا مودي چهره برتر خوانندگان مجله تايم در سال 2014 معرفي شد.