تهديد توافق آنكارا با اروپا
با وداع داووداوغلو
اروپا هنوز از شوك جابه‌جايي‌هاي سياسي در تركيه درنيامده است. در شرايطي كه تحليل‌ها حاكي از اين است كه براي امريكا وداع احمد داووداغلو از قدرت چندان تفاوتي در مواجه با تركيه ايجاد نمي‌كند اما قاره سبزنشين‌ها نگاه ديگر و دغدغه ديگري نسبت به اتفاقات رخ داده در تركيه دارند. معمار سياست خارجي تركيه در حالي از رياست حزب عدالت و توسعه استعفا مي‌دهد كه سرنوشت سياسي و اقتصادي اروپا بيش از هر زمان ديگري به تركيه و سياست‌هاي اين كشور گره خورده است. روزنامه امريكايي نيويورك‌تايمز در تازه‌ترين تحليل خود در اين خصوص مي‌نويسد: گرايش‌هاي استبدادي «رجب طيب اردوغان» مي‌تواند خطر لغو توافق آنكارا با اروپا در زمينه لغو رواديد شهروندان تركيه را به همراه داشته باشد. سياست‌هاي رجب طيب اردوغان»، رييس‌جمهوري تركيه و كناره‌گيري «احمد داووداوغلو» نخست‌وزير اين كشور در هفته جاري موجب شده است كه رهبران اروپا در خصوص اتكا به اردوغان و همچنين قابليت اجراي توافق با تركيه در خصوص جلوگيري از ورود سيل عظيم پناهجويان به اروپا دچار ترديد شوند. فاصله گرفتن تركيه از ارزش‌هاي دموكراتيك به همراه افزايش ناسازگاري اردوغان، موجب شده است موانعي در مسير توافقاتي به وجود آيد كه به شهروندان تركيه اجازه مي‌دهد بدون رواديد به اروپا سفر كنند. همگي اين اقدامات حتي اين خطر را به همراه دارد كه توافقات تركيه با اروپا در اين زمينه به طور كل ملغي شود. شكاف بين طرفين و افزايش فشارها در خصوص اين توافق در هفته جاري بعد از آن به وضوح مشخص شد كه كميسيون اروپا از تركيه خواست تا استفاده از قوانين مبارزه با تروريسم را كاهش دهد و اين قوانين را همراستا با استانداردهاي اتحاديه اروپا كند. اين يكي از بيش از 70 شرطي بود كه اتحاديه اروپا براي لغو رواديد شهروندان تركيه معين كرده بود. تركيه قوانين بسيار گسترده‌اي در ارتباط با تروريسم دارد و اروپا نگران است كه اردوغان از اين قوانين براي سركوب بيشتر مخالفان خود استفاده كند. در واقع اردوغان اخيرا اعلام كرده است كه دولت بايد تعريف تروريست را گسترده كند تا شامل خبرنگاران و دانشگاهياني نيز شود كه از نظر دولت و مقامات از گروه‌هاي تروريستي حمايت مي‌كنند. روز جمعه هفته گذشته، اردوغان با شرط اتحاديه اروپا مخالفت كرد و گفت كه تركيه «قانون مبارزه با تروريسم را صرفا به خاطر توافق رواديد» كه به 75 ميليون شهروند تركيه اجازه دسترسي ساده‌تر به اروپا براي مدت سه ماه يك‌بار را مي‌دهد، تغيير نمي‌دهد. نيويورك‌تايمز با اشاره به اين توافق نوشت كه اين داستان يادآور هزينه سياسي حفظ توافقي است كه به اتحاديه اروپا كمك مي‌كند از ورود سيل مهاجران به اروپا از طريق تركيه جلوگيري كند. نيويورك‌تايمز سپس گزارش كرد، با اين حال، دوام و قابليت اجراي اين توافق در هفته جاري با بركناري داووداوغلو زير سوال رفت. دو هفته پيش داووداوغلو تنها رهبر تركيه‌اي بود كه مقامات اتحاديه اروپا را در حين بازديد از «غازي عينتاب» در مرز تركيه و سوريه همراهي كرد تا بررسي كنند كه اين توافق چگونه كار مي‌كند.
همزمان روزنامه «فرانكفورت آلگمايته» با اشاره به بركناري داووداوغلو نوشته است كه «اين بدان مفهوم است كه موفقيت اين توافق در حال حاضر در مقابل هوي و هوس اردوغان شكننده‌تر مي‌شود. رهبران اروپا بايد براي روابط سخت با آنكارا در آينده، آماده باشند». طبق اين گزارش، «كارل بيلت» وزير خارجه سابق سوئد ظاهرا در خصوص آينده توافق اروپا با آنكارا در زمينه مهاجران در شرايطي كه داووداوغلو استعفا كرده است، بدبين است. نيويورك‌تايمز نوشت كه اردوغان از اين توافق براي افزايش نفوذ خود استفاده كرده است و هم‌اكنون با اين شرايط كه داووداوغلو در حال ترك پست است، «آنگلا مركل» صدراعظم آلمان و باقي اروپا اميدوارند كه جانشين وي همكاري خوبي با اروپا داشته باشد. بسياري از تحليلگران، استعفاي داووداوغلو را نشانه خوبي نمي‌دانند و البته در بين شروط متعددي كه اروپا براي تركيه قرار داده تا رواديد شهروندان تركيه را لغو كند، الزام آنكارا به اصلاح قوانين و تلاش براي متوازن كردن مبارزه عليه تروريسم با احترام به حقوق بشر است كه دولت اردوغان موظف است قبل از اجرايي شدن اين توافق چنين اقداماتي را انجام دهد.
ديوانگي است كه باور كنيم كار با اردوغان ممكن است
با گذشت چندروز از اعلام جدايي سياسي داووداوغلو از اردوغان، اظهارنظرها در اين خصوص هم هر روز سير منفي‌تري به خود مي‌گيرد. به گزارش فارسيكي از نمايندگان پارلمان آلمان همراستا با شماري از سياستمداران اين كشور در انتقاد از سياست‌هاي رييس‌جمهور تركيه گفت كه ديوانگي است كه تصور شود مي‌توان با وي وارد معامله شد. همزمان با كش و قوس تصميم‌گيري درباره لغو رواديد تركيه، انتقادها در ائتلاف حاكم از عملكرد «آنگلا مركل» صدراعظم آلمان در زمينه توافق اتحاديه اروپا با تركيه افزايش يافته است. «يوناس كارز» در اين مورد به روزنامه آلماني «ولت‌م‌زونتاگ» گفت: «مركل به معامله نيم‌بند با تركيه نياز دارد. اردوغان هر كاري كه بخواهد انجام مي‌دهد. اردوغان فقط مركل را (در اين زمينه) تهديد نكرده است، او در ديگر موارد از جمله قضيه «بومرمان» - كمديني كه برنامه‌اي طنز درباره اردوغان اجرا كرده بود- هم اين را نشان داده است.» «نوربرت روتگن» رييس شوراي خارجي پارلمان آلمان هم در اين مورد گفت: «ما ديگر نبايد در اين مورد كه تركيه نقش كليدي در حل بحران پناهجويان ايفا مي‌كند، صحبت كنيم، چرا كه توافق با «احمد داوود اوغلو» نخست‌وزير مستعفي تركيه راهكاري براي حل اين مساله است و اين راه‌حل تا زماني كارايي دارد كه تركيه پس از داووداوغلو هم به آن پايبند باشد.» «گردا هاسلفلد» از نمايندگان سوسيال‌مسيحي هم گفت: «تحولات در تركيه به سمتي نمي‌رود كه اعتماد را تقويت كند. معيارهاي لغو ويزا نه قابل مذاكره و نه قابل تفسير هستند. از اين رو كميسيون اروپايي نبايد در اين زمينه به زانو درآيد اكنون از ديدگاه امنيتي نبايد مسائل مهم ناديده گرفته شوند.»