وزير بهداشت از بالا بودن آمار افسردگي در كشور گفت
12 درصد مردم كشور افسردگي دارند
شهروندان ايراني هفته‌اي با اخبار تلخ را پشت سر گذاشتند. يك هفته؛ شش مورد خودكشي كه فقط يكي از آنها ناموفق بود. در پايان اين هفته، وزير بهداشت با تشكيل جلسه‌اي فوري براي بررسي پيشگيري از اقدامات پرخطر در رفتارهاي اجتماعي با محوريت خودكشي و دعوت از سياستگذاران و كارشناسان مسوول خواستار ريشه‌يابي علت بالا رفتن آمار خودكشي طي ماه‌هاي گذشته شد. در حالي كه قرار است گزارش اين جلسه را به هيات دولت ارايه دهد. گزارشي كه احتمالا وظايف انجام نشده در حوزه اشتغالزايي، ايجاد تسهيلات براي ازدواج گروه سني مشمول و نشاط‌آفريني در جامعه را پررنگ‌تر خواهد كرد، چرا كه بنا بر اعلام حاضران در اين جلسه، تجرد و بيكاري به عنوان عوامل موثر در ارتكاب به خودكشي نقش داشته و افسردگي هم احتمال خودكشي را تا شش برابر افزايش مي‌دهد.
در حالي كه بنا بر برآوردهاي رسمي پزشكي قانوني كشور، سازمان بهزيستي و وزارت بهداشت و با استناد به آمار خودكشي در ايران، نرخ خودكشي در كشور حدود
6 در 100 هزار نفر است، برآورد غيررسمي حكايت از آن دارد كه روزانه، حداقل 13 نفر، داوطلبانه نقطه پاياني بر زندگي خود مي‌گذارند و اين در حالي است كه بنا بر اعلام وزير بهداشت، آمار افسردگي در ايران، بيش از 12 درصد است، يعني بيش از 9 ميليون نفر از جمعيت كشور، به دليل افسردگي در معرض ارتكاب به خودكشي قرار دارند. آمارهايي كه روز گذشته در جمع مسوولان و كارشناسان حوزه سلامت جسمي و رواني شهروندان ايراني منتشر شد، تابعي است از هشدار نتيجه پايش سلامت روان كه طي سال‌هاي 89 و 90 در جمعيت 15 تا 64 ساله كشور انجام شد و اين نتايج، اعلام مي‌كرد كه 6/23 درصد از جمعيت مورد بررسي به يكي از اختلالات رواني مبتلا هستند و شيوع افسردگي در زنان، 5/16 درصد اما در مردان 7/10 درصد گزارش شده بود كه مسوولان بهداشت روان وزارت بهداشت هم بر مبناي همين پايش اعلام كردند كه تمام مبتلايان اختلالات روان در ايران نيازمند مداخله و درمان هستند. در حالي كه در عمل، حداكثر 20 درصد اين افراد، حداقل درمان‌هاي لازم را دريافت مي‌كنند.
در عين حال دو سال قبل و در روز جهاني پيشگيري از خودكشي – 10 سپتامبر – هم كارشناسان دولتي و غيردولتي گرد هم آمدند تا ضمن بررسي صعود نرخ خودكشي‌هاي موفق در ايران، راهكاري براي كنترل و كاهش اين صعود پيدا كنند. در اين جلسه، مسوولان انجمن علمي پيشگيري از خودكشي اعلام كردند كه سالانه بيش از 45 هزار نفر در ايران دست به خودكشي مي‌زنند كه كمتر از 10 درصد اين افراد، در اقدام خود موفق مي‌شوند و باقي، در حالي نجات مي‌يابند كه بيش از ساير آحاد جامعه مستعد اقدام دوباره براي خودكشي هستند و شانس اقدام دوباره به خودكشي در اين افراد، 20 برابر بيشتر از سايرين است.
نشستي در بالاترين رده توليت سلامت براي نخستين‌بار
سيد حسن قاضي‌زاده هاشمي؛ وزير بهداشت در جلسه روز گذشته اشاره‌اي داشت به ريشه‌هاي خودكشي در كشور و در حالي كه وضعيت شيوع بيماري‌هاي اعصاب و روان در شهروندان ايراني را جدي عنوان كرد و ميزان اين شيوع را در برخي استان‌ها شديدتر هم دانست با هشدار نسبت به بالارفتن نرخ شيوع افسردگي در كشور، در اشاره به ضروريات كاهش و كنترل اختلالات روان، ايجاد نشاط در جامعه را مورد تاكيد قرار داد و گفت: «زماني كه صحبت از نشاط اجتماعي مي‌شود برخي فكر مي‌كنند منظور برگزاري كنسرت است و مساله به سمت و سوي سياسي پيش مي‌رود ولي آمار افسردگي در كشور بالا است و بيش از 12 درصد از مردم دچار افسردگي بوده و نياز به درمان دارند. كشور ما آنقدر سياست‌زده بوده كه گاهي از مسائل اصلي غافل هستيم. رسانه‌ها بايد كمك كنند تا اپيدمي خودكشي از طريق خودكشي تقليدي روي ندهد. اين موضوع وظيفه حرفه‌اي بوده كه همه ملزم به رعايت آن هستند.»
سيد كاظم ملكوتي، رييس انجمن علمي پيشگيري از خودكشي كه دو سال قبل هم آمار تكان‌دهنده‌اي از مطالعات خود درباره موارد خودكشي در استان‌هاي كشور ارايه داده بود در نشست روز گذشته حضور داشت و تاكيد كرد كه: «طبق تحقيقات انجام شده، افسردگي، احتمال وقوع خودكشي را در كشور 6 برابر كرده و اعتياد و الكل نيز به 3 برابر شدن احتمال بروز اين معضل اجتماعي منجر مي‌شود. فقر و بيكاري و استعمال سيگار هم احتمال خودكشي را دوبرابر كرده، لذا براي پيشگيري از اين معضل اجتماعي، بايد به عوامل ايجادكننده آن و رفع اين معضلات توجه كرد. در حال حاضر افسردگي در جامعه از 5 درصد به 11 درصد افزايش يافته و اگر امروز اقدامات لازم را انجام ندهيم، در سال‌هاي آينده با افزايش خودكشي مواجه خواهيم بود.»
اما بررسي‌هاي وزارت بهداشت از جزييات خودكشي‌هاي موفق و ناموفق چه نشان مي‌دهد؟ احمد حاجبي، رييس اداره سلامت روان و اعتياد وزارت بهداشت در تشريح نتايج بررسي‌هاي اين اداره گفت: «بيشترين آمار خودكشي از طريق مسموميت صورت گرفته و از وزارت جهاد كشاورزي تقاضا داريم سموم شيميايي را رقيق و مواد تهوع‌آور به آن اضافه كنند. خودكشي در زنان شايع‌تر از مردان بوده، ولي موارد فوت ناشي از آن در مردان بيشتر از زنان است. بيشترين آمار خودكشي مربوط به افراد بيكار، دانش‌آموزان، دانشجويان، مشاغل آزاد، كارگران، كارمندان، كشاورزان و دامداران است. بر اساس آخرين آمارها 30 درصد از خودكشيها مربوط به مناطق روستايي و 70 درصد مربوط به شهري است. همچنين بيشترين آمار خودكشي از لحاظ سطح تحصيلات مربوط به افراد ديپلمه و كمترين آمار در سطح تحصيلات فوق‌ليسانس و بالاتر است. خودكشي در افراد مجرد بيشتر است، ولي در سال‌هاي اخير در افراد متاهل نسبت به گذشته بيشتر شده است، همچنين بيماران افسرده و افرادي كه داراي اختلالات روان‌پزشكي و افكار خودكشي هم بوده، يا تاريخچه خانوادگي خودكشي دارند از گروه‌هاي پرخطر به شمار مي‌روند. در حال حاضر تمام بيمارستان‌ها موظفند هر كسي را كه با اقدام خودكشي به آنجا ارجاع دهند قبل از ترخيص توسط روان‌شناس يا روان‌پزشك ويزيت كنند. شايع‌ترين سن خودكشي 15 تا 24 سال بوده و تا سال 91، حدود 80 درصد خودكشيها در شهرها و 20 درصد در روستاها بود اما از سال 92 به بعد 30 درصد خودكشيها در روستاها رخ داده است.»
احمد جليلي، رييس انجمن روانشناسي ايران هم از ديگر حاضران در اين جلسه بود كه خواستار دقت رسانه‌ها در انتشار اخبار مربوط به خودكشي شد با اين توجيه كه بي‌توجهي به اين مساله سبب بروز خودكشي‌هاي تقليدي در اجتماع مي‌شود و خودكشي را يكي از اسفناك‌ترين مسائل پيش روي افراد و جامعه برشمرد و تاكيد كرد: «خودكشي هم خود يك معضل اجتماعي مهم است و هم نشانه وجود آسيب‌هاي اجتماعي متعدد و شديد در يك جامعه است. خبر خودكشي مانند خبر تصادفات جاده‌اي يا سقوط هواپيما نيست و بايد ملاحظات زيادي در انتشار آن صورت گيرد. در اين باره هم سال‌ها قبل دستورالعملي توسط اداره سلامت روان وزارت بهداشت منتشر شد كه لازم است اكنون نيز اين دستورالعمل مد نظر قرار گيرد. بر اساس اين دستورالعمل اخبار خودكشي را هيچگاه نبايد با تيتر درشت منتشر كرد و عكسي نيز از صحنه خودكشي نبايد در رسانه‌ها چاپ شود به ويژه اگر خودكشي مربوط به افراد معروف باشد. در صورتي كه خودكشي در سطح وسيعي منتشر شود، تعداد زيادي خودكشي به همان شكل منتشر شده نيز رخ خواهد داد.»
در حالي كه يكي از وظايف سازمان بهزيستي كشور، مداخله در كنترل و كاهش آسيب‌هاي اجتماعي است، انوشيروان محسني بندپي، رييس سازمان بهزيستي كشور هم در جلسه روز گذشته حضور داشت و ضمن آنكه خواستار اقدام مشترك وزارت بهداشت و شوراي عالي سلامت و امنيت غذايي براي جمع‌آوري قرص برنج از بازار و تغيير تركيبات آن براي تاثير‌گذاري در كاهش آمار خودكشي با قرص‌ها و سموم شيميايي شد، سازمان متبوع خود را، خط مقدم برخورد با خودكشي معرفي كرد و خبر داد كه اورژانس اجتماعي سال گذشته با مداخله به موقع 4500 نفر را از مرگ نجات داده و افزود: «اضطراب، افسردگي و استرس از جمله عوامل اقدام به خودكشي است و لازم است براي كنترل اين عوامل در كشور برنامه اقدام و عمل داشته باشيم. ما براي رسيدگي به اين مسائل خط اورژانس اجتماعي 123 را براي مداخله در بحران‌هاي اجتماعي فعال كرده‌ايم و خط 1480 بهزيستي نيز براي ارايه خدمات و حمايت‌هاي اجتماعي فعال است.»