ادبيات معاصر در دانشگاه
دليل ضعف چيست؟
نشست بررسي ادبيات معاصر در دانشگاهها با حضور محمد بقايي و حسن ميرعابديني عصر جمعهاي كه گذشت در سالن دانشگاه آزاد اسلامي در نمايشگاه كتاب شهر آفتاب برگزار شد. محمد بقايي ابتدا در پاسخ به اين سوال كه چرا ادبيات معاصر در دانشگاههاي ما ضعيف عمل كرده است گفت: «ما ابتدا بايد اصطلاحاتي كه در اين حوزه به كار ميبريم را به لحاظ معنايي و از نظر مفهوم مورد تامل قرار دهيم. ادبيات تنها شامل نظم و نثر نيست. بلكه هرچه به صورت مكتوب از سوي اهالي انديشه ارايه ميشود ادبيات هست. حال ميخواهد شعر و نثر باشد يا تاريخ و جامعهشناسي. ما اگر بخواهيم ادبيات فارسي را تحت تعريف دربياوريم بايد بگوييم ادبيات ايران از كاسههاي زرتشت آغاز ميشود اما امروزه ادبيات را شامل نظم و نثر ميدانند.» در ادامه حسن ميرعابديني در مورد مفهوم ادبيات معاصر ايران گفت: «وقتي ميگوييم ادبيات معاصر ايران منظور زمان ورود جلوههاي تجدد به جامعه ايراني است. دوره معاصر دورهاي است كه جامعه ايراني در اثر مواجهه با تجدد غربي به سوي مدرن شدن ميرود. يعني آن شكستگي در جامعه به فكر و انديشهها راه پيدا ميكند و نويسندگان فكر ميكنند براي نوشتن در دوره معاصر به شكلها و فرمهاي جديدي نياز دارند و به همين دليل زبان ادبي تغيير ميكند و كساني مثل دهخدا بر زبان متمركز ميشوند. آن زبان اديبانه گذشته شكسته ميشود و به تعبير باختيني كلمه از طريق دو عنصر طنز و شيوه محاوره مردم زباني جديد به وجود ميآورند كه در شعر و نمايشنامه و مقالههاي ما به كار گرفته ميشود. ميرعابديني همچنين به كارنابلدي بعضي استادان در تدريس ادبيات معاصر اشاره كرد و گفت: «در دانشنامهها و دائرهالمعارفها زماني به اشخاص ميپردازند كه از دنيا رفته باشند. به گمان ما ادبيات معاصر بايد به دانشگاه راه پيدا كند اما آثاري كه حداقل يك يا دو دهه از آن گذشته باشد و در حوزه نقد بيرون دانشگاهي درباره آن صحبت شده باشد سپس وارد دانشگاهها شود.» محمد بقايي در پايان سخنانش گفت: كساني كه در حوزه ادبيات معاصر ما متخصص هستند حاضر نيستند با دانشگاه تعامل كنند و ميگويند يا ما بايد آنچه لازم است بگوييم وگرنه نميگوييم! ما كساني را داريم كه در اين حوزه صحبت كنند. ادبيات معاصر ما بيشتر نقدپذير است. ادبيات ما در دو حوزه بسيار ضعيف است، يكي نقد ادبي و ديگري ادبيات تطبيقي. از زمان مرحوم قزويني تا الان ما تنها چهار كتاب نقد ادبي داريم، لذا ما به كساني احتياج داريم كه ادبيات معاصرمان را نقد كند.»