سينماگران به بهانه بازيابي شخصيت امام خميني(ره) گرد هم آمدند
گلايه‌هاي ابراهيم حاتمي‌كيا و اميدواري احمدرضا درويش
زهره عزپور
سينماگران ايراني براي نخستين‌بار در كنار هم جمع شدند تا جشنواره‌اي سينمايي پيرامون آرمان‌ها و بيانات امام خميني(ره) برگزار كنند. چراغ اين جشنواره به دبيري محمد آفريده سوم خرداد ماه همزمان با آزادسازي خرمشهر و با اظهارات ابراهيم حاتمي كيا فيلمساز دفاع مقدس، در اصفهان روشن شد.
در مراسم افتتاحيه اين جشنواره حاتمي‌كيا در سخناني با ابراز خوشحالي از حضور در جمع فيلمسازان و زنده شدن اين جشنواره خواب‌آلوده توسط محمد آفريده گفت: «امام مسيري را روشن كرده بودند و هرچه به پايان حيات نزديك مي‌شدند صريح‌تر مي‌شدند.»
او ادامه داد: «اواخر دهه 60 به هفته فيلم ايران در وين رفته بودم و قرار بود فيلم مهاجر نمايش داده شود. در اين فيلم دو رزمنده حضور دارند كه هنگام سپردن هدايت هواپيماي بي سرنشين به يكديگر از رمز «الله اكبر» و «خميني رهبر» استفاده مي‌كردند. وقتي اين فيلم در ايران پخش شد، اتفاقي رخ نداد و ولي در خارج از كشور هنگام نمايش مرا هو كردند. در همان زمان مخملباف كنارم نشسته بود و در واكنش به عصبانيت من گفت: به اين‌ها واكنش نشان نده. در طول فيلم هر جا رزمنده مي‌گفت الله اكبر، خميني رهبر هو شدم. آنجا فهميدم اوضاع جور ديگري است و براي امام خميني بحث ديگري باز است. آنها كه سرباز خميني‌اند راه سختي پيش رو دارند. اما حالا كه مي‌بينيم اين ميزان جوان در اين حوزه كار مي‌كنند، خدا را شكر مي‌كنم.»
حاتمي كيا با يادآوري سالروز حماسه عظيم سوم خرداد عنوان كرد: «در زمان اين حماسه بزرگ، رزمندگان با سربازاني از 19 كشور جهان مي‌جنگيدند. من شخصا سوداني‌ها را در ميان اسراي عراقي ديده بودم. آن زمان سربازان خميني به اين مساله فكر نمي‌كردند كه جهان عليه آنهاست و حالا آنها بايد به جاي جنگ به فكر مصالحه باشند. حالا همين وضعيت به شكلي ديگر در جشنواره مدافعان حرم در حال زنده شدن است و من كه داور اين رويداد هستم، باز هم شاهد ايستادگي و غربت بچه‌هايي هستم كه بايد بايستند و حرف‌شان را اين بار در كشوري غريب بزنند. »
حاتمي كيا: به خاطر پرداختن به شخصيت‌امام(ره) تشويق نشدم
حاتمي‌كيا سپس با ذكر خاطره‌اي از ساخت فيلم «ازكرخه تا راين» گفت: «پس از بازتاب‌هاي مهاجر در خارج از كشور، براي از كرخه تا راين هم صحنه ارتحال امام را در فيلم گنجاندم. زماني كه مي‌خواستند فيلم را به خارج بفرستند، حالم بد شد و گفتم نفرستيد، چون ممكن است باز هم فيلم را هو كنند. در آن زمان عده‌اي به من گفتند هنر زبان غيرمستقيم‌گويي است و بهتر است وقايع حاشيه زندگي شخصيتي مانند امام را بگوييم. كم‌كم عكس و حرف خميني را از فيلم‌هاي‌مان حذف كرديم تا الان كه ديگر سينما كاملا از اين قضيه خالي شده است. البته در اين زمينه فيلمساز مقصر نيست. مسوولان مهم هستند. بايد حرف زده مي‌شد و علت‌يابي مي‌شد كه چرا امام خميني از فيلم‌ها حذف شد. بايد در آن مقطع به من مي‌فهماندند كه بايد حرف‌مان را بزنيم و نترسيم. درست مثل همان جواني كه بدون رودربايستي مي‌جنگيد. به نظرم اگر سينمايي كه مي‌خواهد از خميني حرف بزند اما به اين مسائل نپردازد، دچار مشكل مي‌شود.»
اين فيلمساز دفاع مقدس ادامه داد: «قدرت امام(ره) ممكن است در جشنواره‌ها ديده نشود اما در مناطق محروم حس مي‌شود. حتي در مناطق پايين شهر اسم خميني جريان‌ساز است و خودم از نزديك شاهد اين ماجرا بوده‌ام. اميدوارم اين اتفاق در جشنواره روح‌الله رخ دهد و ما ميراث‌دار جرياني باشيم كه امام ايجاد كرده كه همان شجاعت و صراحت در بيان است. جشنواره بايد اين جريان را تشويق كند.»
حاتمي‌كيا سپس با اشاره به برگزاري چندين دوره جشنواره آيينه و آفتاب و بي توجهي اين رويداد به فيلم‌هاي او گفت: «من تا به حال در اين جشنواره نبودم و اين رويداد مرا كه در چندين فيلم به امام پرداخته‌ام نديده است. منظورم اين است كه بايد نسلي را كه كار مي‌كند و وارد اين عرصه مي‌شود تشويق كنيم.»
او خاطرنشان كرد: «حجت‌الاسلام قرائتي زماني مي‌گفت هركس در فيلمش نماز بگذارد من او را تشويق مي‌كنم حالا چطور در سرزميني كه قرار است از خميني گفته شود، فيلمسازي مانند من تشويق نمي‌شود؟ سيدحسن خميني با دعوت من سر فيلم «چ» آمد اما هيچ‌وقت براي فيلم‌هاي ديگرم از سوي او تشويق نشدم و اميدوارم اين جشنواره چنين رويه‌اي را درخصوص فيلمسازان جوان به كار
نگيرد.»
«ابراهيم حاتمي‌كيا» كارگردان سينماي دفاع مقدس با گلايه از اينكه در طول سال‌هاي گذشته هيچگاه به خاطر پرداختن به امام خميني(ره) در آثارش مورد تشويق قرار نگرفته، ابراز اميدواري كرد برگزاركنندگان اين رويداد فيلمسازان جواني كه در اين حوزه فعاليت مي‌كنند را مورد حمايت و تشويق قرار دهند.
در پايان اين مراسم كه با حضور هنرمندان استان، نمايندگان رسانه‌هاي گروهي و هنرمنداني همچون: «ابوالفضل جليلي» برگزار شد، از خانواده شهيد «مجيد تيغ‌ساز» هنرمند اصفهاني با حضور حاتمي‌كيا تجليل شد. اين شهيد نقاش در 19 سالگي به شهادت رسيدند و آثار هنري مختلفي از وي به يادگار مانده است.
اما جشنواره روح‌الله در دومين روز از برگزاري ميزبان احمدرضا درويش كارگردان فيلم «رستاخيز» بود. در ابتداي اين مراسم محمد آفريده پس از نمايش كليپي از آثار محمدرضا درويش گفت: «وقتي به چهره دوستان عزيزي مانند درويش، تبريزي و حاتمي‌كيا نگاه مي‌كنم، به نظرم آنها پير عرصه فرهنگ و سينما شدند. درويش فيلمساز زمانه خودش است و در هر دوره‌اي متاثر از زمانه خودش كار كرده است. چيزي كه به هنرمند ماندگاري مي‌دهد، روح تعهد است و ايشان نيز با آثاري كه ارايه داده‌اند روح تعهد خود را آشكار كرده‌اند.»
درويش: امام خميني(ره) متعلق
به آزاديخواهان است
درادامه اين مراسم درويش با ابراز خوشحالي نسبت به حضور در شهر اصفهان و جشنواره روح‌الله، به بيان خاطره‌اي از اولين مواجهه خود با امام(ره) پرداخت و گفت: پدرم يك مغازه آرايشگاه كوچك در محله سيروس تهران داشت. هنگامي كه كلاس دوم دبستان و در مغازه پدرم بودم، ديدم كتابي به همراه يك عكس از پشت يك ساعت قديمي بزرگ افتاد و من چند لحظه كتاب را ورق زدم و ديدم كه آن عكس مربوط به حضرت امام(ره) است و هيچ‌وقت اين تصوير از ذهنم پاك نمي‌شود. پدرم گفت اين كتاب يك رساله است و با امام(ره) در همين زمان آشنا شدم.
اين فيلمساز در خصوص موسسه تنظيم و نشر آثار امام(ره) بيان كرد: «يكي از وظايف موسسه تنظيم و نشر آثار امام ثبت آثار مستقيم و غيرمستقيم در حوزه شخصيت ايشان است اما مشكل اينجاست كه چندان جامعه آرشيوسازي نيستيم و نمي‌توانيم به منابع گذشته دست پيدا كنيم. دنياي ديجيتال در حال حاضر كار را آسان كرده و اين حوزه نيز دچار تحول شده است و حتما در موسسه به آن توجه مي‌شود.»
درويش افزود: «در خصوص شخصيت امام(ره) نكته‌اي وجود دارد و آن اينكه ما خاطرات را بيشتر از كساني كه با ايشان مرتبط بودند ثبت مي‌كنيم اما دامنه ثبت خاطره در مورد ايشان به نظرم خيلي محدود است و بايد در اين خصوص تجديد نظر كنيم. به نظرم به تعداد تمام كساني كه به صورت خودجوش هنگام ورود امام(ره) حضور داشتند و از شخصيت ايشان تاثير گرفتند، خاطره وجود دارد. اين درباره خاطرات جنگ نيز وجود دارد و بيشتر مربوط به خاطرات رسمي است اما لايه‌هاي اجتماعي آن كمتر مشخص شده است.»
كارگردان فيلم«دوئل» خاطرنشان كرد: «تاكيدم روي نگاه به شخصيت امام(ره) از ديد مردم است. اصلي‌ترين وجه شخصيت امام(ره) تاثيرگذاري روي توده مردم است. در بخش‌هايي امام را درك كردم كه از نظر ظاهري و جغرافيايي از من دور بود اما نزديك‌ترين وجه شخصيتي را نسبت به من داشت.»
وي با بيان خاطراتي از جنگ و عشق يك مكانيك نسبت به امام(ره) گفت: «يك مكانيك كارش را در يك منطقه رها و به جبهه مي‌رفت و تانك‌ها را تعمير مي‌كرد. علت اين كار را از او پرسيدم و گفت اين پيرمرد (امام(ره)) من را حيران و عاشق خود كرد. در اين شرايط كه خاطره جنگ خريد و فروش مي‌شود، خيلي سخت است كه فردي با خلوص را ببينيم كه ديدگاهش نسبت به امام(ره) پر از عشق امام باشد. اين فرد نمونه‌اي از خداوندي شدن و رشحاتي از حضرت امام(ره) است.»
درويش اذعان كرد: «امام(ره) متعلق به يك موسسه نيست بلكه متعلق به آزاديخواهان و مستضعفان است. همه كساني كه در برابر دشمن تا دندان مسلح ايستادند براي برپايي عدالت رفته بودند. امام(ره) متعلق به تمام لايه‌هاي اجتماعي است و در ارتباط با مقوله سينما مسوولان فرهنگي كشور را روي اين موضوع متمركز مي‌كنم كه امروز بيش از هر زماني نيازمند توجه به بيانات ايشان هستيم. ايشان در سخنراني خود فرمودند كه سينما يكي از مظاهر تمدن بشري است و نبايد متاثر از افكار سياسي، انديشه امام گونه را محصور كنيم.»
وي در پايان صحبت‌هاي خود بيان كرد: «افتخار مي‌كنم در دوره‌اي زندگي مي‌كنم كه در يكي از مهم‌ترين برهه‌هاي زندگي توانستم شخصيت امام(ره) را درك كنم و مطمئنم ايشان به همه ما آبرو داده و توكل به خدا و اعتقاد به باورها را در ما ايجاد كرده است. اميدوارم اين جشنواره منبع خير و بركت باشد.»
نخستين جشنواره فيلم روح‌الله به دبيري محمد آفريده تا پنجم خرداد در اصفهان برپاست. همچنين فيلم‌هاي جشنواره همزمان در 13 شهر كشور به نمايش درمي‌آيند.