درجه مرگ بر شانه سربازان
فرزانه قبادي
صبح چهارشنبه خبرگزاري‌ها نوشتند در پي سقوط اتوبوس در دره‌اي در جاده ني‌ريز 19 نفر از سرنشينان كشته و 33 نفر زخمي شدند. در خبرهاي اوليه كه در رسانه‌ها منتشر شد خبري از هويت مسافران اتوبوس‌ها نبود، اما حوالي ظهر خبرهاي تكميلي ورق را برگرداند، شبكه‌هاي مجازي قبل از رسانه‌هاي رسمي اين خبر را منتشر كردند كه مسافران اتوبوس مذكور سربازان پادگان 05 كرمان بودند. اسامي كشته‌شدگان اعلام شد و مشخص شد 19 سرباز وظيفه پادگان 05 كرمان در حادثه ني‌ريز كشته شدند. فضاي مجازي از همان ساعات اوليه اعلام خبر پر شد از عصبانيت و انتقاد به اينكه چرا با اتوبوسي كه نقص فني داشته اين سربازان را جابه‌جا كرده‌اند و چرا بيشتر از ظرفيت ماشين مسافر سوار كرده‌اند و موارد ديگر اما اين موج عصبانيت كم‌كم تبديل به همدلي و همدردي با خانواده‌هاي جان‌باختگان شد. عده‌اي در مقابل سازمان نظام وظيفه شيراز به احترام سربازان حادثه ني‌ريز دور هم جمع شدند و يادبودي براي اين سربازان برگزار كردند. مردم ني‌ريز هم با حضور در محل حادثه به ياد سربازان كشته شده در سانحه رانندگي در محل حادثه شمع روشن كردند و تمام اين خبرها در كمترين زمان ممكن به سرعت در فضاي مجازي منتشر شد. در بحبوحه پيام‌ها و تصاوير، تصوير سلفي دسته‌جمعي كه تعدادي سرباز در فضاي پادگان از خود گرفته بودند هزاران بار به اشكال مختلف بازنشر شد با اين كپشن كه: «اين تصوير آخرين سلفي سربازاني است كه در حادثه ني‌ريز كشته شده‌اند.» روز گذشته هم تصويري از داخل اتوبوسي كه روز چهارشنبه در ني‌ريز دچار حادثه شد منتشر شد، آخرين تصوير از سربازاني كه حالا عده‌اي‌شان با اوضاع وخيم در بيمارستان بستري هستند و عده‌اي‌شان هم به مرخصي ابدي رفته‌اند. در كنار تمام اين واكنش‌ها، دنياي مجازي هم در روزهاي پس از حادثه پر بود از واكنش و همدردي مردم، كساني كه تصوير پروفايل‌شان را تغيير دادند و نوشتند: «به احترام سربازهاي كشته شده آواتارم رو سه روز تغيير ميدم. گاهي فقط هشتگ‌ها صدا ندارند.» يا با انتشار تصاوير و جملاتي ابراز همدردي مي‌كردند.
يزدان در توييتر نوشته بود: «يه سرباز فقط توي دو روز خيلي خوشحاله، يكي پايان آموزشي، يكي هم پايان خدمت، سربازاي ۰۵ تو يكي از اين بهترين روزاشون كشته شدن» در بين توييت‌هايي كه كاربران توييتر در اين شبكه منتشر مي‌كردند، گويي كساني كه تجربه خدمت سربازي را داشتند بيشتر و بهتر شرايط كشته‌شدگان دره ني‌ريز را درك مي‌كردند، «سرباز» بودن اين افراد باعث شد تا موجي كه در حاشيه اين حادثه ايجاد شد، گسترده‌تر و غم‌انگيزتر باشد. كشته شدن سربازان تحصيلكرده‌اي كه سه ماه آموزشي‌شان را در پادگان 05 كرمان گذرانده بودند و مي‌رفتند تا مرحله جديدي از خدمت سربازي‌شان را آغاز كنند، يك تراژدي تلخ بود كه هنوز هم كاربران مجازستان در حال بازخواني‌اش هستند. توييت‌ها همه با هشتگ #سرباز_تسليت منتشر مي‌شد و بسياري از كاربران حتي به مرور خاطرات سربازي‌شان مي‌پرداختند و عده‌اي هم از احولات مادران اين سربازها مي‌نوشتند. هدي نوشته بود: «دستور داده‌اند براي رسيدگي به وضعيت سربازها و كاهش آلام بازماندگان، آلام يك مادر مگر كاهش پيدا مي‌كند، مادري كه براي پسرش نقشه‌ها كشيده بود» و عليرضا در توييتش در كنار تصوير مادري كه فرزندش را با لباس سربازي راهي مي‌كند، شعري نوشته با اين محتوا: «آمار كشته‌هاي جنگ هميشه غلط بوده است، هر گلوله دو نفر را از پا درمي‌آورد، سرباز و زني كه در سينه‌اش مي‌تپد...» جواد كاظميان هم شعري را در توييتر منتشر كرده است: «با اشك براي آخرين‌بار بايست، در حسرت برگشتن و ديدار بايست، از صندلي‌ات بلند شو دره رسيد، مرگ آمده سرباز خبردار بايست» و اشعار ديگري كه با همين مضامين در شبكه‌هاي اجتماعي منتشر مي‌شد.
حساب كاربري منصور صفري هم مقصد بسياري از توييتري‌ها بود، دوستانش وقتي نام او را در ميان كشته‌شدگان حادثه سقوط اتوبوس ديدند، با اعلام اين خبر در توييتر كاربران بسياري را به صفحه شخصي اين مهندس جوان كشاندند، كسي كه حاضران در كنفرانس UX شيراز به خوبي او را كه يكي از بنيانگذاران اين كنفرانس بود مي‌شناختند، حالا شانه‌هاي پدرش را براي تسكين اين داغ در دست مي‌گيرند و از مراسم تلخي مي‌نويسند كه در آن حاضر شده‌اند.
اما چهره‌هاي مختلف هنري، فرهنگي و ورزشي و سياسي هم هرچند ديرتر از مردم و كاربران دنياي مجازي اما بالاخره با پيام‌هاي تسليت‌شان در اين جريان با مردم همراه شدند. چهره‌هاي سياسي هر كدام به طور جداگانه در پيامي با بازماندگان اين حادثه همدردي كردند، پيام‌هايي كه از جانب حسن روحاني، جواد ظريف، علي لاريجاني، سيد حسن خميني و حسين جابري‌انصاري منتشر شده بود در شبكه‌هاي مختلف مجازي دست به دست مي‌شدند. حسن روحاني پنجشنبه‌شب در حساب اينستاگرام خود ضمن تسليت اين حادثه نوشت: «اين حادثه بار ديگر ضرورت توجه به ايمني حوزه حمل و نقل را به عنوان اولويتي ملي خاطرنشان ساخت. ضروري است همه دستگاه‌هاي دولتي مرتبط به ويژه وزارت بهداشت و وزارت دفاع امكانات خود را براي رسيدگي به وضعيت حادثه ديدگان و كاهش آلام خانواده‌هاي اين عزيزان به كار گيرند.»
گري لوييس، نماينده مقيم سازمان ملل در ايران در حساب توييتر خود نوشت: «خانواده سازمان ملل در ايران را در غم خود به مناسبت كشته شدن سربازان ايراني شريك بدانيد». علي كريمي، علي دايي و فرهاد مجيدي در اينستاگرام با انتشار تصاويري در حساب‌هاي كاربري خود با بازماندگان اين حادثه همدردي كردند. اشكان خطيبي در اينستاگرام با انتشار تصوير مادري كه فرزند سربازش را در آغوش گرفته اين حادثه را به مادران داغ‌دار اين سربازها تسليت گفت. پولاد كيميايي كه تجربه بازي در فيلم «سربازهاي جمعه» را در كارنامه كاري‌اش دارد هم با انتشار تصويري كه در شبكه‌هاي مجازي به عنوان آخرين سلفي سربازان 05 كرمان منتشر شده بود، نوشت: «آنها بالاترين درجه مردانگي و رفاقت را بر شانه دارند، آنها براي من در اين روزها همان سربازهاي جمعه هستند، مطمئن هستم خدا خودش آنها را رحمت كرد.» فاطمه معتمدآريا بازيگر فيلم «گيلانه» هم در پيام كوتاهي اين ضايعه را به مردم تسليت گفت: «معكوس شمردند جواني‌شان را. هيهات از اين عاقبت تكراري... تسليت بر همه ايران» عادل فردوسي‌پور هم روز چهارشنبه وقتي ديدار پرتغال- مجارستان را در شبكه سوم سيما گزارش مي‌كرد، از مردم خواست تا فاتحه‌اي براي سربازان شهيدي كه در سانحه رانندگي كشته شدند، قرائت كنند.