اردوغان و روزهاي پس‌از كودتا
حتي ناچار شد برخلاف جريان عمومي خطرمهم داعش را كمتر از ديگران مورد توجه قرار دهد. اما اين فقط يكي از مشكلات است. دعواي چند‌ساله با تل‌آويو بر سر حمله به كشتي كمك‌رساني تركيه به غزه مشكل ديگري است كه علاوه بر فشارهاي سياسي از نظر اقتصادي آثار منفي قابل توجهي براي تركيه داشت.
ساقط كردن جنگنده روسي توسط تركيه در جريانات سوريه خود به تنهايي لطمات اقتصادي زيادي به تركيه زد. آثار مخرب و پرهزينه هجوم ميليوني پناهجويان درمانده سوري مشكل ديگري در كنار مشكلات ذكر شده بالاست. مشكلات تركيه البته محدود به اينها نيست. اين فهرست بيش از اينهاست و پرداختن به آنها مجال بيشتري مي‌طلبد.
به‌طور خلاصه مجموعه‌اي از مسائل و مشكلات كه به برخي اشاره شد مدت‌هاست كه رشد چشمگيراقتصادي تركيه را از شتاب انداخته است. به زبان ديگر اصلي‌ترين اهرم حزب عدالت و تركيه در ادامه حكومت كه موفقيت اقتصادي بود دچار ضعف شده است.اما در سوي ديگر نيز مخالفان سياسي اردوغان در تلاش براي كنار راندن حزب عدالت و توسعه در چارچوب قانون شكست خورده‌اند. در انتخابات آخر حزب عدالت توانست نيمي از آراي مردم را به دست آوردومخالفين نتوانستند به شكل دموكراتيك اردوغان را كنار بزنند. دولت اردوغان داراي مخالفين متعددي است. احزاب مخالف، سكولارها، بخشي از ارتش و پ ك ك از جمله مخالفين داخلي هستند. اما در ميان مخالفان داخلي و خارجي اردوغان از يك جهت نظاميان با ديگران تفاوت دارند. آنها در گذشته تجربه كرده‌اند وتوانسته‌اند به كمك سلاح حكومت تعيين كنند و نه از طريق صندوق‌هاي راي. به نظر مي‌رسد وقتي براي چند نوبت در سيزده سال گذشته به روش‌هاي دموكراتيك نتوانستند حكومت عدالت و توسعه را كنار بزنند شايد مناسب باشد كه به راه‌هاي غير دموكراتيك بپردازند. تصور مي‌رود ايده كودتاي اخير در تركيه به ترتيبي كه ذكر شد شكل گرفته باشد. ذكر اين مطلب ضروري است كه در طول ساليان گذشته ارتش تركيه هم از درون خود و هم توسط دولت عدالت و توسعه تحولاتي داشته است. اين ارتش با ارتش زمان كودتاي كنعان اورن در 1358 تفاوت دارد. بخش بزرگ نظاميان تركيه متوجه هستند كه دنيا تغيير كرده است. حالا ديگر دنيا دموكراسي را به عنوان بهترين شكل موجود حكومت پذيرفته است. دوران حكومت‌هاي كودتايي به‌سر آمده و حتي حاميان غربي به ندرت مي‌توانند از كودتاگران حمايت كنند و حمايت ازكودتاي السيسي در مصر را نبايد به همه نظاميان دنيا تعميم داد. هرچند كه مورد مصربراي نظاميان ديگر كشورها بدآموزي خود را داشته و چه بسا كودتاگران ترك را به اين اشتباه محاسبه كشانده باشد.
اما به پس از كودتا بايد پرداخت. بي‌ترديد قضيه اخير فرصت مناسبي را براي دولت اردوغان فراهم كرده است كه از فضاي احساسي وهيجاني ايجاد شده در جهت كنار گذاشتن مخالفان در ارتش و قوه قضاِييه بهره ببرد. اخبار اوليه نيز حكايت از آن دارد كه اين جريان بايد آغاز شده باشد. حركت دولت در اين مسير در گذشته بسيار بااحتياط بود تا بهانه‌اي به دست مخالفان از جمله ارتش ندهد. البته اميد است كه حركت‌هاي احساسي و افراط در اين امر موجب بروز نارضايتي نشود. نبايد فراموش كرد كه احزاب مخالف در تركيه رفتار دولت وحزب حاكم را رصد مي‌كنند. هرچند آنها از دولت در مقابل كودتا حمايت كرده‌اند؛ اما مترصد آن خواهند بود كه البته با حفظ قوانين بازي درجهت تضعيف دولت حاضر از هرگونه فرصتي استفاده كنند.