هواپيمايي كه ترامپ در خواب ديد

برجام، نخستين توافق رسمي ميان ايران با مجموعه شش كشوري بود كه امريكا را در دل خود جاي داده است. همين قرار گرفتن نام امريكا مقابل ايران در توافقي هسته‌اي كافي است تا شكسته شدن تابوي گفت‌وگوهاي ايران و امريكا پس از قريب به چهار دهه سوژه‌اي باشد براي رسانه‌هايي كه به‌دنبال جنجال‌هاي خبري هستند. هر روز يك خبر تازه از يك منبع آگاه منتشر مي‌شود و گاه يك خبر پس از چندين ماه خاك خوردن در آرشيوهاي مطبوعاتي دوباره با ادبيات ديگري توسط رسانه ديگري به سرخط اخبار تبديل مي‌شود تا بهره‌برداري سياسي جديدي از آن صورت بگيرد. در ميان موج اخبار درخصوص ايران و امريكا نيز جذابيت مساله به‌حدي است كه تكرار مكررات چندان از جذابيت ماجرا نمي‌كاهد. اين‌بار مسووليت اين داستان‌سازي جديد را روزنامه امريكايي وال‌استريت ژورنال برعهده داشت. رسانه‌اي كه معمولا خبرهايش توسط مقام‌هاي ارشد امريكايي تكذيب يا تصحيح مي‌شود. گزارش وال‌استريت‌ژورنال اين‌بار از ادبيات توصيفي كه در فيلم‌هاي هاليوودي به‌چشم مي‌خورد، برخوردار بود. هواپيماي باربري كه در گرگ و ميش يك روز زمستاني جعبه‌هاي چوبي سياه رنگ حامل پول را از خاك امريكا بار مي‌زند و ساعت‌ها بعد در سرزميني كه معلوم نيست كجاست به دستان يك مسوول ايراني مي‌سپارد. پس از اين تحويل نيز هواپيما در افق محو مي‌شود و رسالت افشاگري اين پرواز مي‌ماند بر شانه‌هاي تاريخ! گفته شد كه اين وجه در حقيقت باجي بوده است كه ايالات‌متحده براي آزادسازي شهروندان خود از زندان‌هاي ايران در حاشيه برجام با تهران توافق كرده و سپس آن 400 ميليون دلار را طبق وعده به تهران پرداخت كرده تا 4 زنداني امريكايي را صحيح و سالم تحويل بگيرد. مقام‌هاي ايران و امريكا هر دو،  بارها و بارها اين خبر را تكذيب كرده بودند اما موج خبري ‌به‌راه‌افتاده پس از انتشار گزارش وال‌استريت‌ژورنال به گونه‌اي بود كه باراك اوباما، رييس‌جمهور امريكا در آرلينگتون، مقر پنتاگون نيز بخش‌هايي از سخنان خود با خبرنگاران را به اين خبر و حاشيه‌هاي آن اختصاص داد. رييس‌جمهور امريكا در روزهايي كه جهان با بحران داعش سروكله مي‌زند براي بررسي استراتژي نظامي كشورش دربرابر تهديدات خارجي به مقر پنتاگون رفت. تجديد ديداري با فرماندهان كه به كنفرانس خبري با خبرنگاران ختم شد. باراك اوباما درخصوص چرايي پرداخت اين 400 ميليون دلار گفت: ادعاي باج دادن به ايران درست نيست و اين پول در حقيقت پول خود ايراني‌ها بوده كه در امريكا بلوكه شده بوده و دولت امريكا براي جلوگيري از پيروز شدن ايراني‌ها در دادگاه لاهه و طلب خسارت از سوي تهران، نهايتا پول را به تهران بازپس داد. دليل آنكه اين وجه را به اسكناس پرداخت كرديم نيز تحريم ايران است و اينكه ما اين تحريم‌ها را با سختگيري اجرا مي‌كنيم. ما براي آزادي گروگان، باج نمي‌دهيم. من با خانواده امريكايي‌هايي كه در جاهاي ديگر دنيا به گروگان گرفته شده‌اند ملاقات داشته‌ام و بسيار متاثر شدم ولي حتي اين خانواده‌ها هم مي‌دانند كه ما براي آزادي گروگان باج نمي‌دهيم.
رييس‌جمهور امريكا اظهارات مبني بر مخفيكاري انتقال اين پول را هم رد كرده و گفت: «ما اين پرداخت را در ماه ژانويه علني كرديم. ماه‌ها پيش خبر اين اتفاق را منتشر كرديم. هيچ مخفيكاري در ميان نبوده است.» پيش از باراك اوباما، جان كري، وزير امور خارجه كابينه وي نيز ضمن دفاع از پرداخت ۴۰۰ ميليون دلار پول نقد به ايران تاكيد كرده بود كه اين پرداخت پول در‌قبال آزادي چهار زنداني امريكايي در ايران نبوده است و انتقال اين پول به ايران مربوط به اختلاف طولاني‌مدت ميان امريكا و ايران در دادگاه لاهه درخصوص قرارداد تسليحاتي بوده است و مذاكره در‌اين‌باره جدا از مذاكرات هسته‌اي انجام شده است. كري افزود: با حل اين اختلاف از پرداخت احتمال ميلياردها دلار ضرر و زيان به ايران توسط ماليات‌دهندگان امريكايي جلوگيري شد.
داستان تخيلي دونالد ترامپ
اوباما در سخنان خود به ادعاهايي كه وي را به يك جنايت با پرداخت اين پول متهم مي‌كنند نيز پاسخ داد و گفت كه تحويل دادن پول بلوكه شده ايران به اين كشور اين اندازه كه در اخبار آمده مهم نيست و امري طبيعي بوده است. دقايقي پيش از سخنراني اوباما در جمع خبرنگاران بود كه دونالد ترامپ، نامزد جمهوريخواهان در انتخابات رياست‌جمهوري امريكا ادعا كرد كه اين وجه در حقيقت باج اوباما به ايران براي تحقق معامله تبادل زندانيان ميان دو كشور بوده است. ترامپ در سخنان خود ادعا كرده بود كه ويديويي را ديده كه هواپيماي باري منتقل‌كننده جعبه‌هاي حامل پول به ايران را نشان داده است؛ ادعايي كه از همان ابتداي مطرح شدن مورد شك و ترديد بسياري قرار گرفت.
دونالد ترامپ گزارش وال‌استريت‌ژورنال را به سوژه‌اي براي مخالفت با سياست دموكرات‌ها در‌قبال ايران بدل كرده و در جمع هواداران خود گفت: «فيلم اين انتقال وجه هم ساخته شده است. آيا اين فيلم را ديده‌ايد؟ هواپيما به زمين مي‌نشيند، هواپيماي خوبي هم بوده و پول‌هاي ما از آن خارج مي‌شود و بعد هم هواپيما بلند مي‌شود و مي‌رود.» ترامپ در ادامه سخنان خود مي‌گويد: «در تهيه اين فيلم پاي عكاس‌هاي پاپاراتزي در ميان نبوده و يك تيم فيلمبرداري حرفه‌اي بدون ترس و با تجهيزات كامل اين فيلم را تهيه كرده است.» ترامپ در ادامه داستان تخيلي خود ادعا مي‌كند كه ايراني‌ها نيز اين فيلم را به تماشاي عموم گذاشته‌اند تا به وسيله آن امريكا را تحقير كنند. در حالي كه سخنان ترامپ در خصوص فيلمي كه نشان از انتقال اين پول به ايران دارد در فضاي رسانه‌اي سر و صداي بسياري به پا كرد و همه به‌دنبال تماشاي آن بودند، تيم رسانه‌اي نامزد جمهوريخواهان متوجه گاف وي شد. بر همين اساس ترامپ روز جمعه صبح در توييتر خود تلاش كرد اين اشتباه را اصلاح كند و گفت كه هواپيمايي كه ديده در حقيقت هواپيمايي بوده كه زندانيان امريكايي را از ايران منتقل كرده و نه آن هواپيمايي كه حامل 400 ميليون دلار بوده است. بسياري از هواداران ترامپ از اين اظهارات وي كه بر پايه تخيل بوده خشمگين شده‌اند و اعتقاد دارند كه نامزد جمهوريخواهان براي در موقعيت سخت قرار دادن دموكرات‌ها در پرونده انتقال وجه به ايران بايد به دجاي داستان‌سازي، ذات اين انتقال پول را به باد انتقاد مي‌گرفت.
دونالد ترامپ از هر فرصتي در كمپين انتخاباتي خود براي مخالفت با توافق هسته‌اي ايران و 1+5 كه از ماه ژانويه وارد فاز اجرا شده، استفاده مي‌كند. وي خطاب به طرفداران خود گفت: مي‌بينيد اما نمي‌توانيد باور كنيد. دولت اوباما بسته بسته پول به ايران فرستاده است. اين پول هم در نهايت صرف حمايت ايران از جريان‌هاي تروريستي مي‌شود. چقدر بايد احمق باشيم كه مجوز انجام چنين كاري را بدهيم؟
دو مقام ارشد امريكايي در خصوص اين موضوع به سي‌ان‌ان مي‌گويند: هيچ نشانه‌اي وجود ندارد كه ايران به امريكا اولتيماتوم داده باشد كه ابتدا بايد وجه 400 ميليون دلار خود را در ازاي پرونده‌اي كه در لاهه وجود داشته، تحويل بگيرد و بعد زندانيان امريكايي را تحويل بدهد. اما به هرحال ايران و امريكا مي‌دانستند كه سه مقوله تبادل زندانيان، اجراي برجام و پرداخت پول بلوكه شده ايران همزمان صورت خواهد گرفت اما تلاشي براي ممانعت از اين همزماني و داستان‌سازي‌هاي پس از آن توسط رسانه‌ها نكردند.
برخي مقام‌ها در دولت اوباما مي‌گويند قبول دارند كه شكل و شمايل انتقال وجه و شايد زمان آن چندان مناسب نبوده است اما ديپلماسي مختصات خاص خود را دارد و قدرت مانورهاي ديپلماتيك چنداني ميان ايران و امريكا وجود ندارد. دولت امريكا مي‌گويد كه اگر اوباما اين وجه را پرداخت نمي‌كرد پرونده ايران در لاهه موفق شده و امريكايي‌ها بايد قريب به
10 ميليارد دلار غرامت پرداخت مي‌كردند.
هشدار در خصوص تغيير تاكتيك داعش
ايران تنها سوژه‌اي نبود كه باراك اوباما پس از ديدار دو ساعته با فرماندهان ارشد پنتاگون در جمع خبرنگاران از آن سخن بگويد. هويدا بود كه مبارزه با داعش و سياست‌هاي نظامي امريكا در خاورميانه اصلي‌ترين سوژه مورد بحث ميان رييس‌جمهور و كهنه كارهاي نظامي پوش در پنتاگون بوده است. اوباما در جمع خبرنگاران تاكيد كرد كه داعش در حال گسترش نفوذ و توانايي خود براي هدايت حملات بيشتر در سطح جهاني است. وي همچنين اعلام كرد كه دولت اوباما بر حجم حملات هوايي امريكا براي هدف قرار دادن داعش در سوريه و عراق و ليبي مي‌افزايد. اوباما در‌اين‌خصوص گفت: سقوط موقعيت داعش در عراق و سوريه منجر به تغيير تاكتيك اين گروه خواهد شد و در نتيجه شاهد روي‌آوري اين گروه به حملات تروريستي گسترده در همه جا از جمله امريكا خواهيم بود. در حالي كه امريكا عمدتا توجه خود را بر فعاليت‌هاي داعش در عراق و سوريه متمركز كرده است براساس آخرين گزارش‌ها داعش در حال حاضر در 18 كشور فعال است. همزمان با اظهارات اوباما در خصوص تاكتيك جديد داعش، روزنامه ديلي ميرر انگليس ويدئوي جديدي از گروه تروريستي داعش منتشر كرده كه اين گروه تروريستي در آن اروپا را به حملاتي خونين تهديد مي‌كند و مي‌گويد: «به‌دنبال به آتش كشيدن فرانسه» است. ويدئوي ضبط شده توسط داعش حامل پيام‌هاي تهديدآميز براي فرانسوا اولاند، رييس‌جمهوري فرانسه و مردم اين كشور و همچنين بلژيك و تمام فرانسوي‌زبانان است.

توجه كنيد اين وجه، پول ايران بود

شبكه خبري سي‌ان‌ان پس از سخنان باراك اوباما در پنتاگون درخصوص جزييات انتقال 400 ميليون دلار به ايران با فريد زكريا، تحليلگر ارشد سياست خارجي امريكا گفت‌وگويي داشت. در اين گفت‌وگو زكريا سخنان خود را اين گونه آغاز مي‌كند: نخستين نكته‌اي كه بايد به آن توجه داشت اين است كه اين وجه پول ايران بوده است كه در امريكا بلوكه شده بود. پولي كه ايران در زمان شاه در ازاي خريد تسليحات به امريكا داده بود اما پس از انقلاب ايران، دو كشور رابطه ديپلماتيك با هم را قطع مي‌كنند و در نتيجه اين پول نزد امريكايي‌ها باقي مي‌ماند. بنابراين اين پولي است كه متعلق به ايران بوده است.  
زكريا در ادامه افزود: مساله دوم اين است كه اوباما سه مذاكره با ايران را به شكل همزمان پيش مي‌برد: توافق هسته‌اي، تبادل زندانيان و تعيين تكليف براي اين پول. دولت اوباما مي‌گويد كه اين سه مساله كاملا جدا و منفك از هم بوده است اما من مي‌گويم كه به هيچ‌وجه اين‌طور نبوده و هرسه مساله موازي با هم اما در ارتباط با يكديگر پيش رفته است. قطعا اگر ايران در يكي از اين موارد آنچه را مي‌خواست به دست نمي‌آورد در مورد ديگر مذاكره نمي‌كرد و همين مساله در خصوص امريكا هم مصداق دارد. اگر ايراني‌ها با محدود كردن فعاليت‌هاي هسته‌اي خود موافقت نمي‌كردند ما هم پول بلوكه شده انها را پس نمي‌داديم. بنابراين ارتباطي ميان اين سه مورد وجود داشته است اما اين ارتباط در چارچوب يك مذاكره كاملا پيچيده صورت گرفته است. ما به دنبال اين بوديم كه برنامه هسته‌اي آنها را محدود كنيم و ايران هم به دنبال برداشته شدن تحريم‌هايش بود اما حاشيه‌هاي ديگري هم وجود داشته است.
زكريا در ادامه اين مصاحبه به ادعاي ترامپ در خصوص مشاهده فيلمي كه وجه نقد را به ايران منتقل كرده اشاره مي‌كند و مي‌گويد: او براي چندمين بار يك ادعاي نادرست را مطرح كرده و سپس در توييتر آن را رد كرده است. اين براي چندمين بار است كه وي دست به چنين كاري زده و من از اين تعجب مي‌كنم كه چرا ما هنوز از اين اقدام‌هاي ترامپ شگفت زده مي‌شويم؟ او در تمام زندگي‌اش اين كار را كرده و ادعاهايي مطرح كرده كه همگي اشتباه بوده است. اگر او رييس‌جمهور شود ما تا چه اندازه مي‌توانيم وقت بگذاريم و ادعاهاي او را تاييد يا تكذيب كنيم ؟