سيستان باستان روي سفالينه شهرسوخته
ايسنا | «سيستان باستان و درياچه‌هاي آن از پنج هزار سال پيش روي ظرفي سفالي در شهرسوخته به تصوير كشيده شده است» اگرچه به نظر مي‌رسد ايده به تصوير كشيدن بناها، برخي نقوش يا محوطه‌هاي مهم و تاريخي روي برخي محصولات در سراسر كشور اقدامي تازه و بكر است و در برخي موارد خلاقيت را به دنبال دارد، مانند اسكناس‌هاي در دست مردم يا تمبر و حتي بسته‌بندي برخي محصولات و سوغاتي‌ها، اما اينكه ناگهان سندي كشف شود كه نشان دهد چنين اقدامي را سال‌ها كه نه، بلكه سده‌ها دورتر از بروز خلاقيت‌هاي كنوني مردم ايران زمين به خصوص در بخش‌هاي جنوبي كشور در ذهن‌شان پرورش داده بودند، فرهنگ غني اين منطقه را نشان مي‌دهد. سيدمنصور سيدسجادي، سرپرست تيم كاوش محوطه جهاني «شهر سوخته» در اين زمينه اظهار مي‌كند: معمولا نقوش روي سفال‌ها و ظروف به نوعي بازگوكننده محيط طبيعي يك شهر يا روستا در دنياي باستان است، كساني كه روي سفال‌ها نقاشي مي‌كردند بازتابي از طبيعت منطقه را نشان مي‌دادند. او با بيان اين مثال كه روي سفال‌هاي به دست آمده از كاوش در مناطق مختلف نقوش كوهستان، قوچ، بز كوهي، پرندگان آبزي يا طبيعت وجود دارند كه نشان از وجود آب و هواي مختلف در هر منطقه است، ادامه مي‌دهد: شهر سوخته و ظروف به دست آمده در اين محوطه نيز از اين قضيه مستثني نيستند، هرچند نقوش موجود در شهر سوخته، بيشتر نقوس هندسي است و تعداد نقوش طبيعي مانند جانوران و گياهان نسبت به نقوش هندسي كمتر است، اما گاهي اوقات در ميان اين نقوش طبيعي، يك سلسله نقوشي پيدا مي‌شود كه قابل تفسير و تاويل هستند. وي با اشاره به مطالعاتي كه روي تعدادي از نقوش بشقاب‌هاي سفالي شهر سوخته انجام شد سه شاخصه ويژه جغرافيايي طبيعت سيستان در روي برخي سفال‌ها ديده شده است، اين سه شاخصه را شامل دشت (دلتا)، رودخانه و درياچه و يك جزيره (كوه خواجه) مي‌داند كه يكي از آنها نقش جالبي دارد. در واقع از آنچه روي اين بشقاب سفالي است، تفسير مي‌شود كه در روي اين بشقاب هر سه اين پديده‌ها به وضوح نشان داده شده‌اند. نقشه موجود متعلق به شش رودخانه‌اي است كه از اطراف به درياچه هامون مي‌ريزند و متعلق به سيستان در زمان باستان است كه به خوبي محل جزيره حتي ماهيان در آن ديده مي‌شوند.
اين باستان شناس اظهار مي‌كند: با توجه به اينكه سيستان يك دشت رسوبي و باتلاقي است و درياچه هامون و جزيره كوه خواجه و دشت و باتلاق در آن وجود دارد، همچنين به گفته نويسنده ناشناس «تاريخ سيستان»؛ «سيستان داراي 6 رودخانه «هيرمند»، «خاش‌رود»، «هاروت‌رود»، «رُخدرود»، «فراه رود»، «خشك‌رود» است.» هر سه اين شاخصه‌ها در داخل يك بشقاب به تصوير كشيده شده است.