تورم افزايشي مي‌شود
احمد مجتهد
كارشناس اقتصادي
اختلاف آمارهاي ارايه شده از سوي دو نهاد متولي محاسبه شاخص‌هاي اقتصادي كشور، ناشي از تفاوت شكلي ميان نمونه‌گيري اين دو است. اين مساله البته در ماه‌هاي گذشته نسبت به قبل بهبود يافته و تناقضات كمتري در ميان آمارهاي منتشره از سوي اين دو نهاد ديده مي‌شود. به طور مثال آمارهاي مربوط به تورم، هم از سوي بانك مركزي و هم مركز آمار ايران، هر چند تفاوت‌هاي گوناگوني به يكديگر دارند، حاكي از شدت گرفتن افزايش قيمت‌ها و نرخ تورم است. مركز آمار ايران در گزارشي كه از شاخص قيمت‌ها در آذرماه سال جاري منتشر كرده، ارقامي كمتر و خوش‌بينانه نسبت به گزارش بانك مركزي را اعلام كرده است. در گزارش بانك مركزي نرخ تورم آخرين ماه پاييز 6/8 درصد تعيين شد و در گزارش مركز آمار به 2/7 درصد اكتفا شد. در بحث مربوط به تورم نقطه به نقطه تفاوت بيشتر هم شده و محاسبه اين دو نهاد رسمي، 5/3 درصد با يكديگر تفاوت دارد. اختلاف آمارهاي ارايه شده از سوي اين دو دستگاه، مربوط به يكي دو سال گذشته نيست و به سال‌هاي پيش باز مي‌گردد. دليل اين تفاوت‌ها ناشي از روش‌هاي متفاوت نيست، بلكه تفاوت‌هاي شكلي در نمونه‌گيري‌ها، سال پايه و مسائلي از اين دست، عامل اصلي است كه به اين اختلاف انجاميده است. مركز آمار ايران، آمار مناطق شهري و روستايي را مي‌گيرد، در حالي كه بانك مركزي نمونه‌گيري‌هاي خود را تنها در مناطق شهري انجام مي‌دهد. از سوي ديگر سال پايه اين دو نهاد با يكديگر متفاوت است؛ هنگامي كه سال پايه جديد انتخاب مي‌شود، برخي اقلام از سبد نمونه‌گيري حذف مي‌شوند و در طرف مقابل، اقلام ديگري اضافه مي‌شوند. همچنين نمونه‌هاي آماري هم مي‌تواند به تفاوت نتيجه منجر شود. علاوه بر اينكه بانك مركزي از بخش روستايي نمونه نمي‌گيرد، در شهرها هم ممكن است مناطقي را انتخاب كند كه مركز آمار آنها را انتخاب نمي‌كند. حتي مي‌توان به روز نمونه‌گيري نيز به عنوان يك عامل تاثيرگذار ديگر هم اشاره كرد؛ اين امر هم ناشي از نقص نيست بلكه حاصل تفاوت‌هاي شكلي است و لذا آمارهاي هر دو مي‌تواند مورد قبول باشد. البته اين مساله در شرايطي كه نتايج حاصله اين دو با يكديگر متناقض مي‌شوند مشكل‌ساز خواهد شد كه خوشبختانه ظرف چند سال گذشته تناقضات اين دو كمتر هم شده است. در رابطه با بحث مشخص تورم و آينده اين نرخ، هم بانك مركزي و هم مركز آمار ايران، شيب را صعودي ديدند. البته شدت تورمي كه بانك مركزي ديده شديدتر از مركز آمار است ولي داده‌ها حاكي از اين است كه تورم در آينده نه‌چندان دور، مي‌تواند دوباره دو رقمي شود و اكنون بايد براي آن تدابيري انديشيده شود.