هلند و اقتصاد مقاومتي

اقتصاد مقاومتي (Resilient Economy) آنگونه كه مقام معظم رهبري در ديدار با جمعي از مردم اصفهان با ايشان مطرح فرمودند «يعني اقتصادي كه از درون مي‌جوشد و احتياج ما را به ديگران كم مي‌كند و استحكام كشور را در مقابل تكانه‌هاي خارجي افزايش مي‌دهد، اين معناي اقتصاد مقاومتي است 1.» اين تعريف از اقتصاد مقاومتي دقيقا همان مفهوم اين نوع اقتصاد در ساير كشورهاي جهان است و اقتصادي است كه كشورهاي مختلف آن را تجربه كرده يا براي آن به دليل شرايط به‌شدت متغير بين‌المللي برنامه‌ريزي كرده‌اند. معظم له در فرمايشات اخير خود اشاره داشتند «اقتصاد مقاومتي يك انديشه تجربه شده در دنيا است و فقط اختصاص به ما ندارد 2». نكته قابل توجه در اين رابطه آن است كه برخي در غرب و به ويژه امريكا تلاش دارند موضوع اقتصاد مقاومتي در ايران را فقط به زمان تحريم و دورزدن تحريم‌ها مرتبط سازند و آن را خاص ايران يا غزه معرفي كنند. بررسي تجربه ساير كشورها در اقتصاد مقاومتي و تلاش براي بي‌نيازي به خارج براساس توانمندي‌هاي ملي و متنوع‌سازي شركاي اقتصادي، مي‌تواند كشورمان را در زمينه برنامه‌ريزي در حوزه اقتصاد مقاومتي ياري رساند. اين امر انگيزه‌اي شد تا تجربه هلند در اقتصاد مقاومتي با خوانندگان محترم به اشتراك گذارده شود.
تكانه‌ها و تحولات در روابط بين‌المللي از جمله برگزيت و برنامه انگلستان براي خروج از اتحاديه اروپا و پيروزي ترامپ در انتخابات رياست‌جمهوري امريكا اين سوال جدي را مطرح كرده است كه در شرايطي كه انگليس به عنوان سومين شريك تجاري هلند در اروپا راه خود را جدا كرده و امريكاي ترامپ به عنوان نخستين محل سرمايه‌گذاري هلند در خارج شعار «اول امريكا» را سر داده است، آيا هلند مي‌تواند در اقتصاد تنها به متحدين سنتي خود پايبند بماند؟ از ديگر سو در بحث تامين انرژي، وابستگي به انرژي (از جمله گاز) ديگر كشورها آسيب‌پذيري را افزايش و باعث ايجاد نگراني شده است. براين اساس براي جلوگيري از تاثير تكانه‌هاي سياسي خارجي بر اقتصاد اين كشور، مقامات و سياستمداران هلندي ظرف ماه‌هاي اخير تلاش براي مستحكم كردن اين كشور از طريق افزايش انسجام داخلي و اقتصادي، با طرح و برنامه‌ريزي در خصوص ايجاد جامعه مقاوم و اقتصاد مقاومتي آغاز كرده‌اند. با تقويت اين نگاه در هلند و اجماع ملي در خصوص لزوم به كارگيري اقتصاد مقاومتي، اين موضوع در دستور كار دولت هلند قرار گرفته و دولت هلند به سمت تنوع بخشي شركاي اقتصادي و تجاري خود حركت كرده و به جاي تعامل اقتصادي صرف با كشورهاي اروپايي، خيز بلندي را براي گسترش مناسبات اقتصادي با كشورهاي جنوب شرق آسيا و ايران برداشته و شاهد سفرهاي بسيار و مكرر پادشاه، نخست وزير، وزير امور خارجه و وزراي تجارت خارجي و اقتصاد هلند به كشورهاي مختلف آسيايي و جمهوري اسلامي ايران بوده‌ايم.
در اين رابطه برت كوئندرز، وزير امور خارجه هلند، طي يك سخنراني در خصوص چالش‌هاي هلند در سياست خارجي كه در تاريخ 27 آبان‌ماه سال جاري در دانشگاه لايدن هلند ايراد شد، زماني كه از راه‌حل‌ها در مورد مقابله با اين چالش‌ها سخن مي‌گفت بر ضروت ايجاد يك جامعه و اقتصاد مقاوم در برابر اين چالش‌ها سخن گفت. وزير امور خارجه هلند در اين سخنراني تاكيد كرد: «من مايلم مطلبي را بيان كنم كه ممكن است حضار از اينكه يك وزير امور خارجه اين مطلب را بيان كند تعجب كنند چون كه در مورد جامعه خودمان است.» وي افزود: مقاوم‌سازي و منعطف ساختن جامعه هلند در قبال شكنندگي‌ها يك فاكتور مهم در سياست خارجي است. يك جامعه قوي در داخل كشور، يك جامعه مقاوم و غيرشكننده تخته پرشي براي يك سياست خارجي فعال و متكي به خود است. كشورهاي خارجي ميزان مقاومت را مي‌بينند و در مورد آن قضاوت مي‌كنند و هرچه ما قوي‌تر باشيم كمتر در مقابل تهديدات آسيب‌پذيرمي شويم. وي افزود: اين دليل ديگري براي حركت به سمت اصلاحات ساختاري در هلند است. اصلاحاتي كه كشور ما را قوي‌تر مي‌كند. بر اين اساس ما بايد به سمت ايجاد انرژي‌هاي بادوام وتجديدپذير رفته و در زمينه زيرساخت‌هاي مدرن و جديد سرمايه‌گذاري كنيم. اين اقدامات نه فقط براي اقتصاد و محيط زيست خوب است، بلكه وابستگي ما را در زمينه انرژي... كاهش مي‌دهد. علاوه براين دو تن از اعضاي حزب حاكم ليبرال در هلند طي مقاله مشتركي بر لزوم اتخاذ سياست اقتصاد مقاومتي و عدم اتكا به يك يا دو شريك تجاري در سال 2017 تاكيد كرده‌اند. در اقدامي ديگر هنگ كامپ، وزير اقتصاد در اقدامي كه در هلند به عنوان ميراث سياسي هنگ كامپ (به عنوان پرسابقه‌ترين وزير كابينه هلند) نام گرفته، «برنامه جامع انرژي هلند» تا سال 2050 را تدوين و ارايه كرده است. در اين برنامه جامع انرژي، مصرف گاز در اماكن مسكوني هلند پايان يافته و گرمايش خانگي از طريق لوله‌هاي آب گرم سراسري كه گرمايش آن از انرژي زايد كارخانه‌ها تامين مي‌شود، خواهد بود. در اين برنامه جامع پيش‌بيني شده است كه در يك پروسه زماني، اتومبيل‌هاي با سوخت فسيلي (بنزين و گازوييل) حذف و اتومبيل‌هاي برقي جايگزين آن خواهد شد. هلند در جهت استفاده از توانمندي‌هاي داخلي براي توليد برق ارزان به سمت ايجاد نيروگاه‌هاي بادي و خورشيدي حركت كرده و حتي شركت شل (شركت هلندي – انگليسي) كه سال‌ها در زمينه نفت و گاز فعاليت كرده قرار است در قالب يك كنسرسيوم در خصوص انرژي بادي كه هلند به دليل نزديكي به دريا در آن داراي مزيت نسبي است، سرمايه‌گذاري كند. آنچه گذشت نشان مي‌دهد هلند در شرايطي درجهت تقويت خود ومقاوم‌سازي اقتصاد ملي حركت كرده كه اين كشور يكي از ثروتمند‌ترين كشورهاي اروپايي بوده و به لحاظ سياسي يكي از موسسين اتحاديه اروپا و از كشورهاي اصلي اين اتحاديه به شمار مي‌رود، بااين حال نخبگان هلند نسخه تقويت دروني و اقتصاد مقاومتي را براي اين كشوردر جهت مقابله با چالش‌هاي سياست خارجي تجويز كرده‌اند.
1- فرمايشات مقام معظم رهبري در ديدار جمعي از مردم اصفهان با ايشان- 26/8/95
2- فرمايشات مقام معظم رهبري در ديدار نخبگان و دانشجويان بسيجي با ايشان- 13/10/95