عمليات منطقه غربي موصل آغاز شد
حمله به سرزمين ناشناخته
ميثم سليماني
حدود سه سال از اشغال موصل توسط داعش مي‌گذرد و نيروهاي عراقي قدم به قدم تا بيرون راندن كامل داعش از عراق پيش مي‌روند. آزادسازي موصل كه از حدود پنج ماه پيش كليد خورد از محورهاي شرقي نيروهاي عراقي كار خود را آغاز كردند. نيروهاي پيشمرگه از شرق و شمال شرق و نيروهاي ارتش نيز از جنوب و جنوب شرق و نيروهاي حشد الشعبي و داوطلب مردمي از غرب موصل عمليات خود را آغاز كردند. اما با توجه به اينكه رود دجله به صورت كامل از وسط موصل مي‌گذرد، اين شهر را به دو منطقه شرقي و غربي تقسيم كرده كه دسترسي به آن بطور كامل ميسر نيست. پنج پل اين دو منطقه را به يكديگر وصل مي‌كند كه يا توسط داعش كه به دنبال ايجاد مانع براي نيروهاي عراقي بود، منفجر شد يا نيروهاي ائتلاف با جنگنده‌هاي خود براي جلوگيري و قطع كردن ارتباط داعش ميان شرق و غرب از بين بردند. از همين رو پس از اينكه نيروهاي عراقي شرق موصل را به طور كامل تصرف كردند، مساله اصلي ايجاد پل‌هاي موقت نظامي براي عبور نيروهاي عراقي به سمت شرق بود. اما از آنجايي كه نيروهاي داعش در سمت غرب كمين كرده بودند براي ايجاد پلي ميان دجله براي انتقال نيرو از شرق به غرب با مشكلات فراواني روبه‌رو بود و نيروهاي عراقي بايد براي ايجاد پل آتش سنگيني را از شرق به غرب انجام مي‌دادند تا اين اتفاق رخ دهد. اما در نهايت روز گذشته دولت عراق رسما اعلام كرد كه حمله به نيمه غربي موصل از سمت شرق آغاز شده و حيدرالعبادي، نخست‌وزير عراق فرمان اين حمله را صادر كرده است.
در اين دستور كه از تلويزيون رسمي عراق از سوي حيدرالعبادي اعلام شد، خطاب به نيروهاي عراقي گفت: شجاعانه و دليرانه به سمت جلو برويد تا مناطق باقي مانده تحت كنترل داعش از دست آنها خارج شود. اما عمليات آزادسازي غرب موصل در حالي آغاز مي‌شود كه مي‌تواند به مراتب از عمليات آزادسازي شرق سخت‌تر باشد. چرا كه هرچند مساحت منطقه شرقي موصل بيشتر است اما پراكندگي جمعيت و روستاهاي آن بسيار كمتر از منطقه غربي است. نيروهاي حشد الشعبي و ارتش عراق هرچند عمليات را از ماه‌ها پيش از سمت غرب آغاز كرده‌اند و موفقيت‌هايي نيز در اين منطقه كسب كردند اما به دليل اينكه ساختار منطقه غربي قديمي و تراكم خانه‌ها بيشتر بوده و اين منطقه داراي كوچه‌ها و خيابان‌هايي تو در تو است كار را براي پيشروي نيروهاي عراقي سخت كرده بود چرا كه آنها در كمين تك‌تيراندازها و تله‌هاي انفجاري داعش قرار مي‌گرفتند از همين رو روند پيشروي نيروهاي عراقي از سمت جبهه غرب به‌شدت كند شده بود.
با اين حال تاكنون عمليات آزادسازي موصل بيش از حد انتظار طول كشيده است و حتي نيمه شرقي نيز هزينه‌هاي بي‌شماري را به همراه داشت اما گزارش‌ها از شرق موصل حاكي از آن است كه بسياري از زيرساخت‌هاي اين شهرستان حفظ شد و زندگي روزانه رفته‌رفته به اين منطقه بازمي‌گردد. اين اتفاق برخلاف ديگر عمليات‌هاي ارتش عراق در برابر داعش بوده است. چرا كه بسياري معتقدند زماني كه نيروهاي عراقي توانستند داعش را از رمادي يا سنجار بيرون كنند، تنها از تمامي امكانات شهر تلي از خاك باقي مانده بود و در حالي كه حدود يك سال از آزادي اين مناطق مي‌گذرد هنوز شهردار سنجار نتوانسته به اين منطقه بازگردد.
اكنون پيش‌بيني‌ها حاكي از آن است كه نبرد نيمه غربي موصل مي‌تواند بيشتر از منطقه شرق به طول بينجامد. به گزارش نيويورك‌تايمز شرايط در غرب موصل نياز دارد تا نيروهاي عراقي به صورت پياده در كوچه‌هاي باريك غرب پيش بروند كه در اين حالت آنها را تا حد زيادي در موضع ضعف قرار مي‌دهد و آنها را آسيب‌پذير‌تر نسبت به منطقه شرقي موصل مي‌كند.
گزارش‌ها حاكي از آن است كه نيروهاي عراقي به دنبال پيدا كردن يك مسير مستقيم از سمت جنوب موصل براي رفتن به غرب هستند. نخستين هدف آنها حمله به فرودگاه موصل است كه آنها توانستند تا شش مايلي فرودگاه پيش بروند اما طبق تصاوير ماهواره‌اي نشان مي‌دهد فرودگاه به‌شدت آسيب ديده است و حتي هيچ گونه آسفالتي در فرودگاه باقي نمانده تا هواپيما بتواند فرود سالم داشته باشد. همچنين پيش‌بيني مي‌شود كه در فرودگاه تعداد زيادي از نيروهاي داعش براي مقاومت حاضر باشند.
اما هرچند كه اين فرودگاه مي‌تواند غيرقابل استفاده باشد، اما از لحاظ استراتژيك مي‌تواند بسيار با اهميت باشد. چرا كه روستاهاي مجاور و تپه ابو سيف كه در بالاترين ارتفاع موصل قرار دارد از اهميت بسيار بالايي مي‌تواند براي نيروهاي عراقي برخوردار باشد. اما آخرين خبرها حاكي از آن است با توجه به مهارت تك تيراندازهاي داعش كه در بالاي اين تپه مستقر كرده است حتي اجازه نمي‌دهد نيروهاي عراقي به پايه‌هاي اين تپه نزديك شوند و آنها را مورد هدف قرار مي‌دهد و مي‌خواهند به هر قيمت ممكن مواضع خود را در اين تپه حفظ كنند.
از طرفي با توجه به اينكه فشار نيروهاي عراقي روي داعشي‌ها افزايش پيدا كرده است، شيوه جنگي آنها نيز به مراتب پيچيده‌تر شده است. به گزارش نيويورك‌تايمز آنها تونل‌هايي را ايجاد كرده‌اند كه از ديد هواپيماهاي بدون سرنشين مسلح و غيرمسلح مصون مانده‌اند، از همين رو آنها از طريق اين تونل‌هاي زيرزميني مي‌توانند خود را پنهان كنند تا نتوان برآورد دقيقي از نيروهاي داعش داشت. با توجه به اينكه نيروهاي عراقي در شرق موصل اين تونل‌ها را مشاهده كرده‌اند و ساختار آنها را ديده‌اند، اين انتظار در نيروهاي عراقي به وجود آمده كه چنين شرايطي در غرب موصل نيز حاكم باشد. آنگونه كه يكي از مبارزان عراقي از شرح نبرد جنگ شرق موصل مي‌گويد: ما به چشم خود در يكي از روستاهاي شرقي ديديم كه مردي خانواده خود را به مدت سه روز در يكي از اتاق‌هاي خانه‌اي حبس كرده بود و داشت حفره‌اي با 5/1 متر ارتفاع حفر مي‌كرد تا بتوانند از اين طريق، به دام نيروهاي عراقي نيفتند. شرايطي كه وقتي نيروهاي عراقي به نقاط مختلف مناطق شرقي موصل رفتند آن را مشاهده كردند و با تونل‌هايي مواجه شدند كه حتي تروريست‌هاي داعش مي‌توانستند با موتور در داخل آن رفت و آمد كنند. به تازگي داعش عكس‌هايي را از نيروهاي خود منتشر كرده كه آنها به راحتي در تونل‌هاي زيرزميني مشغول زندگي كردن هستند. تونل‌هايي كه در آن پخت و پز مي‌كنند، مي‌خوابند و حتي نماز مي‌خوانند. همچنين اين تونل‌ها به حدي بزرگ هستند كه حداقل پنج مرد مي‌توانند به آساني در آنجا زندگي كنند.
اين موضوع كاري كرده كه نيروهاي داعش را از تيررس هواپيماهاي بدون سرنشين خارج مي‌كند و بايد نيروهاي عراقي به سرزمين اتفاق‌هاي غيرقابل پيش‌بيني پاي بگذارند. از طرفي به تازگي مداركي به دست آمده كه داعش از استراتژي‌هاي نيروها و حتي نوع حملات باخبر بوده است. اين اطلاعات نشان مي‌دهند آنها توانسته‌اند با استفاده از هواپيماهاي كوچك بدون سرنشين اطلاعات خوبي را كسب كنند.
با اين وجود ژنرال تاونسند فرمانده امريكايي نبرد عليه داعش مي‌گويد: موصل مي‌تواند يك مبارزه دشوار براي هر ارتشي در سراسر جهان باشد و براي نيروهاي عراقي چالشي بزرگ محسوب مي‌شود. آنگونه كه فرماندهي مركزي ايالات متحده از آغاز عمليات پيش‌بيني كرده، نبردي طولاني براي تصرف كامل موصل پيش روي عراقي‌ها قرار دارد. اكنون 450 مشاور نظامي امريكايي روي زمين در عراق در حال كمك و برنامه‌ريزي براي افسران عراقي در راستاي اجراي عمليات در غرب موصل هستند. با اين حال مي‌توان گفت كه نبردي سخت و طاقت فرسا انتظار نيروهاي عراقي را در غرب موصل مي‌كشد.