اوباما در ضيافت شام سعـودي

سفر چهار ساعته اما بسيار بلندپايه امريكايي به رياست باراك اوباما، رييس‌جمهوري امريكا به عربستان مي‌تواند به عنوان يكي از برگ‌هاي تاريخي در روابط واشنگتن و رياض ثبت شود. اين بلندپايه‌ترين هيات ديپلماتيك ممكن بود كه باراك اوباما، رييس‌جمهوري امريكا مي‌توانست براي نشان دادن دوستي خود به عربستان سعودي در رياض گردهم آورد. عصر روز گذشته رييس‌جمهوري امريكا در حالي وارد رياض شد كه جان كري، وزير خارجه فعلي امريكا و كاندوليزا رايس و جيمز بيكر وزراي سابق امريكا از يك سو و همچنين برنت اسكوكرافت، سندي برگر و استيون هادلي از مشاوران امنيت ملي سابق امريكا و نيز سناتور جمهور‌يخواه جان مك‌كين و چندين تن ديگر از قانونگذاران امريكايي نيز از سوي ديگر به رهبر دولت امريكا در رياض پيوستند.
اين اداي احترام بلندپايه امريكايي‌ها به ملك عبدالله پادشاه فقيد عربستان در بسياري از رسانه‌ها به عنوان نشانه‌اي از تعهد كامل و جدي واشنگتن به سنتي‌ترين متحد خود در خاورميانه ارزيابي شد. اوباما در اين سفر چند ساعته با سلمان بن عبدالعزيز، پادشاه جديد ديدار كرده و در ضيافت شامي با حضور مقام‌هاي سعودي شركت داشت. به باور ناظران بين‌المللي حضور مقامات سابق امريكايي از جناح رقيب اوباما يعني جمهوريخواهان تاكيد كاخ سفيد بر اين نكته است كه هيچ چيز در رابطه امريكا و عربستان تغيير نكرده و تا چه حد نقش رياض براي واشنگتن پررنگ است. كاندوليزا رايس، وزير خارجه دولت جورج بوش و جيمز بيكر از شخصيت‌هاي محبوب سعودي‌ها هستند. رايس قبلا بوش را در سفر به عربستان همراهي كرده بود و بيكر براي نقشي كه در سازماندهي اتحاد در برابر صدام حسين در 1991-1990 ايفا كرد در ميان اعراب خليج فارس، به ويژه در عربستان سعودي و كويت احترام زيادي برخوردار است. از سوي ديگر سناتورهاي جمهوريخواهي چون مك كين نيز همان اهدافي را در خاورميانه دنبال مي‌كنند كه سعودي‌ها مي‌خواهند. با اين حال برخي كارشناسان نيز اين ابتكار دولت اوباما را در جهت جلب حمايت بيشتر عربستان در موضوعات مهم منطقه‌اي ارزيابي كردند. بن رودز، دستيار مشاور امنيت ملي اوباما، قبل از سفر گفته بود «به طور اصولي اين ديدار براي انتقال قدرت و اداي احترام به خانواده و مردم عربستان (در پي مرگ ملك عبدالله) صورت مي‌گيرد.» ولي وي نيز تلويحا تاييد كرده بود كه مسلما برخي مسائل اساسي، كه امريكا در مورد آنها با عربستان سعودي همكاري نزديك دارد، مورد بحث رهبران دو كشور قرار مي‌گيرد.
خبرگزاري رويترز مي‌گويد: با وجود آنكه واشنگتن اكنون به نوعي استقلال عمده نفتي رسيده و به كشورهاي توليدكننده آن احتياج خيلي زيادي ندارد، اما همچنان و مانند گذشته براي تنظيم بازار نفت به رياض نياز دارد. از سوي ديگر عربستان سعودي در حملات هوايي عليه داعش به رهبري واشنگتن حمايت مي‌كند. هر دو كشور در عين حال در مورد وضعيت شكننده يمن و بحرين نگراني‌هايي دارند. با اين حال كارشناساني چون هندرسون بر اين عقيده‌اند كه سعودي‌ها محافظه‌كاري و صبر اوباما در خاورميانه را دوست ندارند.  اين در حالي است كه فشار افكار عمومي امريكا به كاخ سفيد درباره مقوله حقوق بشر نيز زياد است. روز گذشته در آستانه سفر باراك اوباما رييس‌جمهوري امريكا به رياض، سي‌ان‌ان بخش‌هايي از سخنان او را منتشر كرد كه به هر حال با نقدهايي به وضعيت حقوق بشر در عربستان اشاره داشت. اوباما در مصاحبه با فريد زكريا كه قرار است به صورت كامل اول فوريه پخش شود، گفت: «گاهي اوقات ما بايد بين نيازمان به صحبت با آنها درباره مسائل مربوط به حقوق بشر با نگراني‌هاي فوري‌مان در خصوص مقابله با تروريسم يا مواجهه با ثبات منطقه توازن ايجاد كنيم». رييس‌جمهور امريكا همچنين با بيان اينكه فشار براي موضوعات حقوق بشري يا تشويق به اصلاحات سياسي هميشه با استقبال مواجه نمي‌شود، گفت: «گهگاه برخي از آنها به ما گوش داده و برخي اين كار را نمي‌كنند».  به باور تحليلگران رييس‌جمهور امريكا علاقه‌مند است مناسبات خود با ملك سلمان را بسيار نزديك و قوي تنظيم كند. ملك سلمان، ۷۹ ساله، برادر ملك عبدالله، پادشاه درگذشته عربستان است، كه سوم بهمن ماه، رهبري كليدي‌ترين متحدان امريكا را در خاورميانه در دست گرفت. در عين حال گفته مي‌شود كاخ سفيد با مقرن (وليعهد تازه) و امير محمد بن نايف (جانشين وليعهد)  نيز روابط بسياري خوبي  دارد.