بازسازي لاك‌پشتي تئاتر شهر
مانعي به نام تحريم
بابك احمدي
وجود نام تعدادي از چهره‌هاي دولت قبل در فهرست تحريم‌هاي بين‌المللي بازسازي تئاترشهر را نيز به دست‌انداز انداخته است. بنايي كه يك بار در دولت سابق – سال 86- به واسطه خزانه پر و پيمان دولت از فروش نفت با صرف هزينه هنگفت بازسازي شد اما به دليل نگاه غير كارشناسي حاكم بار بيشتري روي دوش مجموعه گذاشت. همان سالي كه بهرام بيضايي و گروهش براي تمرين نمايش «افرا» ناچار بودند هر بار به سختي از ميان نخاله‌هاي ساختماني موجود عبور كنند؛ مساله‌اي كه در نهايت اعتراض شديد نويسنده و كارگردان صاحب‌نام تئاتر ايران را به همراه داشت.
سال جديد رفته رفته فرا مي‌رسد و به محض شروع فعاليت‌هاي مجموعه تئاترشهر در بهار سال 96 ماجراي بازسازي اين بناي خاطره‌انگيز نيز وارد سومين سال پياپي خواهد شد. نشست رسانه‌اي بازسازي مجموعه تئاتر شهر با حضور مدير وقت مجموعه و مسعود معمار، سرپرست دفتر طرح‌هاي عمراني وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي روز يكشنبه 27 مهر 93 در سالن مشاهير تئاتر شهر برگزار شد. از همين‌جا بود كه بازسازي مجدد اين بناي اثرگذار فرهنگي، هنري و اجتماعي كليد خورد كه تا امروز ادامه يافته است. گرچه روند بازسازي در طول اين مدت به دليل كمبود منابع مالي مورد نياز بارها متوقف شد ولي كار هر بار با تزريق اندك بودجه‌اي ادامه يافت. سرپرست دفتر طرح‌هاي عمراني وزارت ارشاد در آن نشست، هدف از ورود به بحث بازسازي را اين‌گونه تشريح كرد. «ما تنها براي كار عمراني به تئاتر شهر نيامده‌ايم زيرا كاري بسيار حساس و فوق‌العاده است و ما بايد مكاني را بازسازي كنيم كه پيشاني تئاتر ايران است و بازتاب بين‌المللي دارد.» درست يك سال بعد، يعني در روز 26 مهر 1394 خبرنگاران و هنرمندان تئاتر با خبري شوكه‌كننده مواجه شدند. «پيشاني صحنه سالن اصلي مجموعه تئاترشهر فروريخت» و اين اتفاق شايد نشانه‌اي بود كه از لزوم پيگيري جدي‌تر بازسازي «پيشاني تئاتر ايران» حكايت داشت. مهدي شفيعي، مديركل هنرهاي نمايشي وزارت ارشاد نيز «رعايت نكردن نكات ايمني براي نصب دكور نمايش» را دليل ريزش پيشاني سالن اصلي تئاتر شهر عنوان كرد. ادامه جست‌وجوي اهالي رسانه نيز نشان داد فرسودگي ابزار فني و كابل‌هاي بالابر در كنار اصرار عوامل اجرايي گروه نمايش «ترور» براي افزايش ارتفاع پيشاني و گسترش ديد تماشاگران بالكن سالن اصلي موجب بروز چنين مشكلي شده است. بعد از اين ماجرا خبر چنداني درباره بازسازي مطرح نشد جز خبرهايي كوتاه درباره ورود صندلي‌هاي تلسكوپي سالن‌هاي «سايه» و «قشقايي» به گمرك كشور كه مدتي بعد هم نصب شدند. به هر روي امور همين‌طور با سرعت لاك‌پشتي پيش رفت و بازسازي هيچگاه وارد فاز دوم يعني بازسازي سالن اصلي نشد. مساله‌اي كه نه تنها گلايه اهالي تئاتر را به همراه داشت بلكه مديركل هنرهاي نمايشي نيز در اظهارنظري نسبت به وضعيت پيش آمده واكنش نشان داد. «بازسازي سالن اصلي تئاتر شهر نيازمند برآوردي مجزا و حتي خريد تجهيزات قبل از آغاز بازسازي است. قرار بود فاز دوم بازسازي و تعميرات سالن اصلي از عيد ۹۵ آغاز شود كه من خواهش كردم تا زماني كه تجهيزات كاملا خريداري نشده و مشاوره كامل و انجام اعتبار انجام نپذيرفته است وارد فاز دوم نشويم. درحال حاضر نيز خوش‌بين نيستم كه بازسازي سالن اصلي در زماني كه اعلام شده و سر موعدي كه وعده داده‌اند، انجام شود. البته با همه اين اتفاقات ورود به بحث بازسازي مجموعه فرسوده تئاتر شهر يكي از اتفاقات بسيار خوب بود اما اي كاش بهتر مديريت مي‌شد.» او در ادامه نيز به وضعيت وخيم بودجه اداره كل هنرهاي نمايشي اشاره كرد و گفت: «ما در سال‌هاي قبل با اعتباري اندك مواجه بوديم اما امسال وضعيت‌مان بدتر از بد است و اين مساله باعث شده حتي در برنامه‌ريزي‌هاي كوتاه‌مدت نيز با مشكل مواجه شويم.»
اما شايد بدبين‌ترين شخص مرتبط با اين بناي مدور واقع در چهارراه وليعصر هم تصور نمي‌كرد يك سال بعد يعني چهارشنبه شبِ 11 اسفند 95 خبر «آتش‌سوزي در تئاترشهر» منتشر شود. آتشي كه وسعت چنداني نداشت و به سرعت توسط افراد حاضر در محل مهار شد اما نگراني و اضطرابي از جنس آتش‌سوزي و ريزش ساختمان پلاسكو به جان همه انداخت. دليل وقوع اين سطح از نگراني جز «فقدان اعتماد لازم به بازسازي صورت گرفته و نياز مبرم ساختمان تئاترشهر به ارتقاي استاندارد ايمني در برابر آتش» چيز ديگري نبود. به اين ترتيب در سه سال گذشته و به صورت جسته گريخته شاهد وقايع هرچند سطحي ولي هشدار‌دهنده مرتبط با ساختمان تئاترشهر بوده‌ايم. خبرهايي از اين دست هيچگاه درباره سالن برج ميلاد، حتي تالار وحدت و ديگر اماكن فرهنگي هنري به گوش نرسيده است؛ گرچه اوضاع بناي تالار وحدت نيز تفاوت چنداني با تئاترشهر ندارد و به نوسازي ادوات داخلي نياز دارد.
تحريم محمد حسيني و محمدعلي رامين دردسرساز شد
دفتر طرح‌هاي عمراني وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، شركت پيكر نهاد (مجري بازسازي تئاترشهر) و مديريت اين مجموعه مشغول برنامه‌ريزي‌هاي خود بودند كه ظاهرا افتاد مشكل‌ها! مسعود معمار، سرپرست دفتر طرح‌هاي عمراني در گفت‌وگو با «اعتماد» اعلام كرد: «به دليل كمبود منابع مالي براي سرعت بخشيدن به بازسازي مجموعه تئاترشهر و پايان ديگر بناهاي در حال ساخت زيرنظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي دولت پيشنهاد تازه‌اي پيش‌پاي ما گذاشته است. اينكه تجهيزات و كالاهاي مورد نياز را به كمك فاينانس خريداري و در مدت كوتاه راه‌اندازي كنيم اما دولت تضمين مي‌كند بازپرداخت‌ها در مدت 10 سال صورت مي‌گيرد.» به اين ترتيب خريداري و نصب ماشينري سالن اصلي تئاتر شهر كه چيزي حدود 10 ميليارد تومان برآورد شده است امكان‌پذير مي‌شود و به گفته معمار «شركت‌هايي از ايتاليا، آلمان و اسپانيا اعلام آمادگي كرده‌اند كه نه تنها بازسازي ساختمان تئاترشهر كه كار تمامي بناهاي در دست ساخت زيرنظر وزارت ارشاد را برعهده بگيرند و در عرض دو سال تحويل دهند. به اين ترتيب پروژه‌هايي كه قرار است اتمام آنها سال‌ها طول بكشد در مدت كوتاهي به بهره‌برداري مي‌رسند. از طرفي پولي پرداخت نمي‌كنيم و بانك مركزي است كه تضمين مي‌دهد ظرف 10 سال تسويه كند.»اما طبق اظهارات سرپرست دفتر طرح‌هاي عمراني يك مشكل ناخوانده پيش آمده است. شركت ايتاليايي تامين‌كننده تجهيزات ماشينري سالن اصلي مجموعه تئاترشهر اعلام كرده «امكان خريد كالا به اين شيوه براي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي وجود ندارد. چراكه به گفته مسوولان كمپاني مورد نظر، وجود نام سيدمحمد حسيني، وزير ارشاد دولت دهم و محمدعلي رامين، معاون مطبوعاتي دولت محمود احمدي‌نژاد در فهرست تحريم‌هاي بين‌المللي مانع از بازگشايي فاينانس شده است.»سرپرست دفتر طرح‌هاي عمراني مي‌گويد: «با توجه به اينكه تنها 3 ميليارد تومان اعتبار در اختيار داريم و اين مبلغ تنها كفاف نوسازي سيستم فاضلاب مجموعه را مي‌دهد؛ بازگشايي فاينانس براي ما بسيار اهميت دارد. به همين دليل خيلي سريع نامه‌اي خدمت وزير محترم خارجه ارسال كرديم كه ظاهرا به دست ايشان رسيده و در حال پيگيري موضوع هستند. اميدوارم گره به دست آقاي ظريف باز شود.»