ديگ سفرهاي نوروزي تا چه اندازه براي گردشگري جوشيد؟

تعطيلات نوروز، هرساله فرصتي را فراهم مي‌آورد تا خانواده‌ها بتوانند بدون دغدغه كاري يا تحصيلي فرزندان، عازم سفرهاي طولاني‌مدت شوند. مسوولان متولي نيز هرساله از اين فرصت استفاده مي‌كنند تا با اعلام آمارهايي درخصوص افزايش يا رشد گردشگري، هرساله از رونق چشمگير آن در سفرهاي نوروزي ياد كنند. رونقي كه باتوجه به نبود يك نظام آماري جامع و كارآمد، با تفسيرهاي شخصي و انحراف‌هاي زيادي همراه شده است؛ به طوري كه روزنامه‌نگاران و مفسران اين حوزه نيز هر سال ناگزيرند به اندك آمارهاي اعلام شده از سوي مسوولان و تفسيرهاي شخصي آنها در بيان مسائل اكتفا كنند. چيزي كه همواره فكر متخصصان اين امر را به خود مشغول كرده و بارها و بارها درباره آن نوشته‌اند اين بوده كه آيا با وجود تمامي آمارهاي اعلام شده از سوي مسوولان، تعطيلات نوروز يا شهريور با وجود ترددهاي مسافرانش در جاده‌هاي زميني و ريلي و هوايي نقش مهمي را در اقتصاد گردشگري داخلي ايفا مي‌كنند؟ در نخستين روز پس از تعطيلات اسماعيل غلامي، معاون سازمان راهداري كشور اعلام كرد كه 6ميليون و 939هزار نفر در نوروز 96 از حمل‌و‌نقل عمومي جاده‌اي استفاده كرده‌اند. اين درحالي است كه بنا به گفته وي بيش از 9هزار نفر از مرزهاي جاده‌اي تردد داشته‌ كه اين رقم نسبت به سال گذشته افزايش داشته است. به نظر مي‌رسد كه بر اساس اين گزارش‌ها اين آمار در هر كجا كه اتفاق بيفتد، مسلما گردش مالي زيادي را به همراه خواهد داشت؛ اما به عقيده بسياري از ذي‌نفعان صنعت گردشگري، در ايران توريست داخلي هزينه زيادي نمي‌كند و در نتيجه خبري هم از گردش‌هاي مالي قابل توجه نيست. براي گواه سخنانم بهتر است كه به آمارهاي اعلام شده از سوي معاون گردشگري سازمان ميراث فرهنگي در خصوص اقامتگاه‌هاي نوروزي توجه كنيد. به گفته مرتضي موحد، «تا پايان روز 13 فروردين 96، 59 ميليون و 343 هزار و 678 نفرشب اقامت ثبت شده؛ در حالي كه 10 ميليون و 963 هزار و 177 نفرشب اقامت در مراكز اقامتي آموزش و پرورش در ايام نوروز ثبت شده است.» برخي آمارها اعلام مي‌كنند كه تنها 2درصد از اين اقامت‌ها در هتل‌ها پذيرش شده و مابقي در مهمان‌پذيرها، خانه‌هاي اجاره‌اي، مدارس آموزش‌وپرورش و كمپ‌هاي موقت بوده كه اصولا انتفاع خيلي ويژه‌اي براي اين بخش از صنعت گردشگري ايجاد نكرده است. بد نيست به آمار نه چندان رسمي كه درخصوص نوع وسيله نقليه استفاده شده از سوي مسافران اعلام شده است، نگاه كوتاهي داشته باشيم. بر اساس اين آمار در نوروز ۹۶ از ۲۵ اسفند تا ۱۳ فروردين بيش از سه ميليون و سيصد نفر با هواپيما، در حدود يك و نيم ميليون نفر با قطار و در حدود هفت ميليون نفر با اتوبوس، ميني‌بوس و سواري عمومي به سفر رفته‌اند. و البته از ديگر نكات قابل توجه سفرهاي نوروزي امسال اين بود كه طول سفرهاي جاده‌اي به نسبت سال گذشته كاهش پيدا كرده و ميانگين آن به چيزي در حدود ۵۰۰ الي ۶۰۰ كيلومتر رسيده است، هرچند هنوز هم استفاده از وسايل نقليه زميني به دليل هزينه مناسب آن در اولويت استفاده‌كنندگان است. به هرحال آماري كه اعلام شد به انضمام آمارهاي مختلفي كه به صورت جداگانه از سوي مسوولان هركشور اعلام شد بايد با آمار مسافران خروجي و ميزان هزينه‌هاي آنها، كنار هم گذاشته شود تا كارشناسان بتوانند نوع سفر و نيازهاي مسافران و حتي رفتار هريك از آنها را تحليل و تفسير كنند.  اين مسائل كه به نظر مي‌رسد در حيطه مسووليت كارشناسان سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري بوده در حالي ضروري به نظر مي‌آيد كه مجموعه شرايط ياد شده نشان مي‌دهد كه با تمام اين ميلياردها تومان پولي كه مسافران نوروزي به گردش درآورده‌اند، باز هم چرخه صنعت توريسم در كشور به حركت در نيامده است. در شماره‌هاي بعدي ستون ايرانشهر، درخصوص دلايلي كه باعث مي‌شود اقتصاد گردشگري در كشور آنچنان كه بايد نچرخد و رفتارسنجي گردشگران ملي، بيشتر خواهم نوشت.