نظر كارگروه تخصصي احياي اكولوژيك ستاد احياي درياچه اروميه:
انتقال آب خزر با اصول اكولوژيكي مغاير است
اگر چه تاكنون سه گزينه براي انتقال آب به اروميه؛ از خزر، ارس و زاب مطرح شده اما انتقال آب حوضه به حوضه به دليل مغايرت با اصول ابتدايي اكولوژيك، نه تنها مورد مخالفت كارگروه احياي اكولوژيك درياچه اروميه بلكه مورد مخالفت تمامي 600 كارشناس همكار با ستاد ملي احياي درياچه اروميه هم واقع شده است. با اين حال عزم دولت جزم شده كه به هر قيمتي اين اقدام پر هزينه و ناسازگار با طبيعت انجام شود و از اين رو مطالعات اين طرح به وزارت نيرو واگذار شده است.
كارگروه احياي اكولوژيك درياچه اروميه كه با تلاش‌هاي دكتر حسين آخاني، از زيست شناسان زبده كشور و عضو هيات علمي دانشگاه تهران شكل گرفت، با همكاري پژوهشگران داخلي و دانشگاه‌هاي خارج از كشور كه سابقه مطالعات طولاني مدت اكولوژيكي بر روي حوضه آبريز درياچه داشتند 10 دليل عمده را براي مخالفت خود با انتقال آب درياي خزر به اروميه اعلام كرد. خطر انتقال گونه‌هاي زيستي، تغيير در شيمي و فيزيك آب درياچه، آلودگي نفتي و فلزات سنگين خزر، تخريب مسير انتقال آب شامل جنگل‌ها و مراتع و كشتزارها، مغايرت انتقال آب حوضه به حوضه با كنوانسيون‌هاي بين‌المللي، افزايش گرمايش جهاني و ردپاي اكولوژيكي، ايجاد پديده يوتريفيكاسيون و نهايتا تجربه‌هاي تلخ جهاني در موضوع انتقال آب حوضه به حوضه عمده‌ترين دلايلي است كه اين كارشناسان برجسته با آن مخالفت كردند. علاوه بر اين هزينه‌هاي سنگين انتقال آب و زمانبر بودن اين طرح از جمله دلايل ديگري است كه نهايتا ستاد احياي درياچه اروميه را كه از نظرات 550 كارشناس داخلي و 50 كارشناس مطرح خارجي بهره مند بوده، بر آن داشت تا به اتفاق آرا به مخالفت با اين طرح غيرزيست‌محيطي و غيراقتصادي وا دارد. كارگروه احياي اكولوژيك با تاييد خريد حقابه كشاورزان خواستار احياي مرحله‌اي درياچه اروميه با رويكرد اكولوژيكي شده بود. طرح اين گروه در واقع نگرشي بود جامع به محيط درياچه و حوضه آبريز آن به عنوان يك ابرزيست بوم. اگرچه اين طرح به تنهايي مورد پذيرش قرار نگرفت اما بخشي از طرح پيشنهادي اين گروه به عنوان يكي از راهكارهاي احياي درياچه اكنون در كنار ده‌ها طرح ديگر در دست مطالعه و اجرايي شدن است.
بر اساس نظرات كارشناسان، انتقال آب خزر به اروميه مي‌تواند تجارب تلخ ناشي از معرفي گونه‌هاي غير بومي همچون شانه‌دار درياي خزر كه موجب وارد آمدن خسارات سنگين به شيلات و نابودي ماهيان كيلكاي درياي خزر و تهديد ماهيان خاوياري و فوك خزر شد را به شكل ديگري در اروميه تكرار كند. درگزارش اين گروه با شاره به موارد ديگري از اين دست تهديدات در ديگر نقاط دنيا، تاكيد شده وقتي يك گونه مي‌تواند به تنهايي خسارت‌هايي در ابعاد وسيع ايجاد كند حالا تصور كنيد كه ورود چند ميليارد مترمكعب آب با صدها گونه زنده در اكوسيستم جديد چه تهديد بزرگي محسوب خواهد شد. از سوي ديگر اين انتقال آب تبعات زيست – شيميايي فاجعه‌باري هم در بردارد. چرا كه آب درياي خزر برخلاف بيشتر رودخانه‌هاي ورودي به اروميه شور است. بنابراين انتقال آب درياي خزر به معناي انتقال دايم آب شور و اضافه شدن يك منبع جديد ورودي نمك به حوضه آبريز اروميه است. از سوي ديگر آب خزر كلسيم و سولفات بالايي دارد كه مي‌تواند رسوبگذاري سولفات كلسيم يا گچ در درياچه اروميه را به‌شدت افزايش دهد كه بدين‌ترتيب با وارد كردن آب خزر به اروميه حتي ارزش اقتصادي فعلي نمك اروميه هم آسيب خواهد ديد.
ريسك انتقال آب خزر حتي براي خود اين اكوسيستم نيز بالا ارزيابي شده به طوري كه عنوان مي‌شود براي انتقال تنها حدود 500 ميليون مترمكعب آب در سال بايد حدود 16 متر مكعب آب در ثانيه از خزر پمپاژ شود. اين مقدار پمپاژ جرياني مصنوعي ايجاد مي‌كند كه به شعاع چندين كيلومتر اكوسيستم خزر را به كلي آشفته و تخريب خواهد كرد. اين منطقه تخم‌ريزي ماهيان مختل شده و امكان وقوع مشكلات پيش‌بيني نشده ديگري هم وجود دارد. همچنين براي آنكه گونه‌هاي زيستي با مكش آب وارد كانال‌هاي انتقال نشوند يا بايد با فيلتر ورود آنها را محدود كرد كه خود چالشي فني است كه به دليل نبود موارد مشابه معلوم نيست چگونه در عمل انجام خواهد شد يا آنكه بايد آنها را وارد كانال كرده و سپس با استريليزه كردن نابودشان كرد كه از نظر فني غيرممكن است و اگر هم انجام شود خود فاجعه زيست محيطي ديگري رقم خواهد زد. لذا اين چالش‌ها در ارزيابي زيست‌محيطي، پروژه‌اي تا اين اندازه را
به كلي مردود خواهد كرد.
فاعه بزرگ ديگر مسير انتقال آب است كه مستلزم كانال كشي و لوله‌گذاري است و حدود 250 كيلومتر راويران خواهد كرد. بخش مهمي از اين مسير از جنگل‌هاي خزري كه خاك اسيدي دارند عبور مي‌كند كه در صورت نفوذ آب شور خسارت‌هاي جبران نشدني خواهد ديد و نتيجه آن بياباني شدن منطقه است.
از سوي ديگر تغيير كاربري اراضي محدوده طرح براي تامين هزينه‌هاي هنگفت اين انتقال هم پيشنهاد شده كه اگر چنين اقدامي به هر شكلي با احداث ايستگاه‌هاي انتقال آب، ساخت درياچه‌هاي مصنوعي، سد، آب بند با آب شور خزر، يا شهرك‌سازي در طول مسير خسارات بسيار بالايي به اكوسيستم منطقه وارد خواهد ساخت.
اكولوژيست‌هاي همكار ستاد احياي درياچه مي‌افزايند: حتي موضوع انتقال آب درياي سرخ به بحر الميت و ده‌ها پروژه تحقيقاتي مشابه ديگر كه تاكنون در دنيا انجام شده با وجودي كه هزينه‌هاي انتقال با كمترين مصرف انرژي قابل انجام بوده اما تاكنون اين انتقال‌ها از سوي متخصصان و سازمان بين المللي مورد تاييد قرار نگرفته است. بنابراين بايد حوادث طبيعي و غير طبيعي كه مي‌تواند در آينده نزديك منجر به نشت بخشي از اين آب شور به اكوسيستم سالم و جنگلي منطقه هم شود را در نظر گرفت و از اين پروژه به ده‌ها دليل ديگر صرف نظر كرد.