تكرار ادعاهاي ضدايراني محمد بن سلمان
منافع مشتركي با ايران نداريم
سارا معصومي | ايستادن در مسير تندباد در رابطه دوجانبه. قريب به دو سال از تشديد تنش ميان تهران- رياض مي‌گذرد و با وجود آنكه برخي از تحليلگران مسائل خاورميانه تاكيد داشتند كه زمان مي‌تواند درمان درد اختلاف در رابطه دوجانبه دو همسايه باشد اما به نظر نمي‌رسد كه حداقل در كوتاه‌مدت كنارآمدن با تهران يا ورود به فاز گفت‌وگو با جمهوري اسلامي ايران در چارچوب برنامه‌هاي آل‌سعود باشد. مقام‌هاي متفاوت در ايران هربار سخن از رابطه ميان تهران و رياض به ميان مي‌آورند و تاكيد مي‌كنند كه تهران آماده هر گونه گفت‌وگو با كشورهاي شوراي همكاري خليج فارس است و البته برشنيدن صداهاي متفاوت از رياض هم تاكيد دارند. محمد جواد ظريف، وزيرخارجه كشورمان كمتر از 48 ساعت پيش در مصاحبه‌اي با خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) تاكيد كرده بود كه دومين اولويت دستگاه ديپلماسي در دولت دوازدهم از منظر وي بهبود رابطه با همسايگان است. اين مساله در حالي پس از تلاش براي بهره‌برداري از توافق هسته‌اي قرار گرفته است كه دولت يازدهم با شعار بهبود رابطه با همسايگان به ميدان آمده بود. شعاري كه حداقل در مورد عربستان به بن بست خورد و به تبع رياض رابطه تهران با كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس نيز در دو سال گذشته روزهاي پرفراز و فرودي را تجربه كرد. در حالي كه دولت يازدهم در سال‌هاي 92 و 93 بيشترين وقت خود را صرف به ثمر رساندن مذاكرات هسته‌اي كرده بود، پس از توافق هسته‌اي در نيمه جولاي سال 2015 اين فرصت دست داده بود تا ايراني كه غل و زنجير محدوديت‌هاي سياسي و اقتصادي از دست و پايش باز شده در مسير بهبود رابطه با كشورهاي همسايه قرار بگيرد اما در همان بازه زماني ايران با ترش‌رويي عربستان روبه رو شد. اكنون دولت يازدهم در حالي به واپسين روزهاي خود نزديك مي‌شود كه آخرين سيگنال‌هاي رسيده از جانب رياض نيز حاكي از اين است كه گفت‌وگو با تهران ميسر نيست. محمد بن سلمان، مردي كه رسانه‌هاي غربي از وي با عنوان شاهزاده قدرتمند و با نفوذ سعودي ياد مي‌كنند در تازه‌ترين اظهارات خود بار ديگر بر طبل ايران هراسي كوبيده و ادعا مي‌كند كه تهران به فكر صدور افكار و ايده‌هاي مذهبي خود است پس گفت‌وگو با چنين همسايه‌اي ممكن نيست. اين اظهارات محمد بن سلمان كه دردانه پادشاه كهنسال سعودي به حساب مي‌آيد و هر روز نيز بر دامنه قدرتش در شبه جزيره افزوده مي‌شود در تمام رسانه‌هاي غربي از گاردين تا نيويورك تايمز با تيتر عربستان، گفت‌وگو با ايران را رد كرد، انعكاس يافت. محمد بن سلمان كه كشورش در دو سال گذشته بيش ازهر زمان ديگري استقلال كشورهاي حاشيه‌اي به خصوص اعضاي شوراي همكاري خليج فارس را زيرسوال برده است و در سايه عنوان پرطمطراق ائتلاف اسلامي مبارزه با تروريسم اهداف خود در سوريه، يمن و بحرين را تامين مي‌كند، ادعا مي‌كند كه تهران به دنبال كنترل جهان اسلام است. ادعايي كه شبيه جامه‌اي است كه با توجه به سياست‌هاي جاه‌طلبانه و كور سعودي در منطقه در چندسال اخير بيشتر برازنده اين خاندان است. محمد بن سلمان كه از ژانويه سال 2015 عنوان وزيردفاع سعودي و از آوريل همان سال عنوان جانشين وليعهد را به خود اختصاص داده با وجود اينكه 31 سال سن دارد و در رده بندي‌هاي خاندان سعودي بسيار جوان‌تر از آن است كه بر چنين مسندهايي تكيه بزند، تلاش مي‌كند سيمايي متفاوت از خود را هم در عرصه داخلي و هم در حوزه بين‌المللي به نمايش بگذارد. وي به‌طور متوسط هرازچندگاهي مصاحبه‌هاي تفصيلي چه با رسانه‌هاي داخلي و چه با رسانه‌هاي خارجي انجام مي‌دهد و در تمام اين مصاحبه‌ها تلاش مي‌كند از برنامه‌هاي متفاوت و متنوع خود براي عربستان بگويد. در مصاحبه اخير كه با چند كانال تلويزيوني عربستاني انجام گرفت سوالات به‌گونه‌اي تنظيم شده بود كه طرز تفكر محمد بن سلمان نسبت به مسائل سياست داخلي و خارجي كاملا مطرح شود. محمد بن سلمان در اين مصاحبه تلاش كرد موضع‌گيري‌هاي خود در قبال تهران را كاملا شفاف بيان كند و به نوعي مشخص كند كه اگر پادشاه بعدي سعودي باشد كه بر كرسي پدر تكيه مي‌زند، چه سياست‌هايي را در پيش خواهد گرفت. محمد بن سلمان را معمار جنگ يمن مي‌دانند و به شكل كلي هم استراتژي وي مبارزه با نفوذ تهران در لبنان، يمن، عراق و ديگر كشورهاي اسلامي است. از سوي ديگر وي تلاش مي‌كند وضعيت اقتصادي عربستان را هم متحول كند و برهمين اساس برنامه 2030 را هم مطرح كرده است. درحالي كه ايران همواره در دو سال گذشته تاكيد داشته كه برخلاف ادعاي سعودي تلاشي در مسير تشديد تنش‌هاي مذهبي در منطقه نمي‌كند اما محمد بن سلمان درست مانند تمام مقام‌هاي سعودي ادعاهاي پيشين خود را تكرار كرده و تلاش مي‌كند اختلاف‌ها با تهران را در قالب قومي مطرح كند. محمد بن سلمان در بخش‌هايي از سخنانش در پاسخ به سوالي درباره گفت‌وگوي مستقيم با ايران گفت: چگونه مي‌توانيم با ايراني‌ها به تفاهم برسيم؟! منطق ايران اين است كه مهدي منتظر ظهور خواهد كرد و بايد فضاي لازم را براي رسيدن به آن فراهم آورد و بايد بر جهان اسلام سيطره پيدا كرد. نظام ايران برپايه ايدئولوژي تندرو است و هدف تهران رسيدن به قبله مسلمين است! ما و ايران درحال حاضر هيچ منافع مشتركي با هم نداريم. روزنامه گاردين در اين باره مي‌نويسد: ايران و عربستان سعودي در جنگ‌هاي نيابتي در منطقه به سر مي‌برند. تهران و رياض هم در سوريه و هم در يمن از دو سوي متفاوت ميدان يعني بشار اسد و جريان معارضه حمايت مي‌كنند. وضعيت در يمن، لبنان، بحرين و عراق نيز براي اين دو كشور به همين شكل است. اختلاف ميان تهران و رياض به شكل غيرمستقيم منجر به راه افتادن اختلاف‌هاي قومي ميان جريان شيعه – سني شده است. تهران و رياض پس از اعدام شيخ نمر در عربستان سعودي كه روحاني شيعه بود و به راه افتادن تظاهرات مقابل دفترهاي نمايندگي ايران و عربستان مقابل سفارت سعودي و در نهايت ورود معترضان به داخل سفارت در مسير تنش مستقيم قرار گرفتند. درنهايت هم عربستان سعودي رابطه ديپلماتيك خود با ايران را قطع كرد. محمد بن سلمان در بخش‌هاي ديگري از مصاحبه خود مي‌گويد: ما مي‌دانيم كه اصلي‌ترين هدف ايران ما هستيم. ما منتظر نمي‌نشينيم تا زماني كه با آنها در داخل خاك عربستان درگير شويم. محمد بن سلمان در بخش‌هاي ديگري از سخنان خود درباره ايران گفت: در حال حاضر هيچ زمينه مشتركي ميان ما و ايران وجود ندارد. ما با ايراني‌ها در گذشته گفت‌وگو مي‌كرديم و البته اين مساله متعلق به زماني بود كه ميانه‌روها در ايران قدرت داشتند. آن تلاش‌هاي ما براي گفت‌وگو زماني كه ميانه‌روها در تهران جاي خود را به تندروها دادند، به شكست منتهي شد. در همان زمان هم متوجه شديم كه ايران در گفت‌وگوي با ما جدي نيست. پيامبر ما حضرت محمد مي‌گويد مومن دوبار يك اشتباه را تكرار نمي‌كند. محمد بن سلمان در حالي كه اعتراض‌هاي بين‌المللي به جنگ يمن بسيار بالا گرفته است از اين جنگ كه معماري‌اش را شخص خودش برعهده داشته، حمايت كرد. عربستان سعودي با تطويل بحران در يمن و در حالي كه هيچ دورنماي نزديكي هم براي حل و فصل آن وجود ندارد متحمل فشارهاي اقتصادي بسيار زياد شده است. از سوي ديگر بالا رفتن آمار تلفات غيرنظاميان در اين كشور و سوءتغذيه‌اي كه مردم آن را تهديد مي‌كند منجر به افزايش انتقادهاي بين‌المللي از سعودي و همچنين اعمال فشار گروه‌هاي حقوق بشري كشورهاي اروپايي به دولت‌هاي‌شان براي متوقف كردن فروش سلاح به رياض شده است. با وجود آنكه عربستان سعودي در جنگ يمن توانست ائتلافي از كشورهاي عربي مسلمان را با خود همراه كند، پيشرفته‌ترين تجهيزات نظامي را از پايتخت‌هاي اروپايي به رياض منتقل كند از سكوت جامعه بين‌المللي در برابر جنايت‌هاي خود برخوردار باشد اما عملا رياض نتوانسته است در مقابله با جريان حوثي كه ادعا مي‌كند با ايران در ارتباط است كاري از پيش ببرد. با وجود تمام اين شكست‌ها اما محمد بن سلمان در گفت‌وگو با رسانه سعودي ادعا مي‌كند كه نابود كردن حوثي‌ها كار چند ساعت است اما در ادامه مي‌گويد: ما نيروهاي زميني خود را به صنعا و ديگر شهرهاي بزرگ نفرستاديم چرا كه مي‌تواند منجر به كشته شدن سربازان سعودي و همچنين شهروندان غيرنظامي يمني شود. ما صبور هستيم و زمان به نفع ما است.
جزاير تيران و صنافير عربستاني هستند
رابطه مصر و عربستان سعودي يكي ديگر از سوژه‌هايي است كه در تمامي مصاحبه‌ها از مقام‌هاي سعودي پرسيده مي‌شود. در اين مصاحبه نيز جانشين وليعهد عربستان و وزير دفاع اين كشور گفت: جزاير تيران و صنافير عربستاني هستند و مراكز بين‌المللي نيز آنها را به عنوان جزاير عربستان ثبت كرده‌اند. ما هيچ مشكلي با مصر در اين باره نداريم. مصر هرگز از يك وجب از خاك خود كوتاه نيامده و عربستان نيز همين طور. ترسيم مرزهاي دو كشور به دلايل منافع اقتصادي صورت گرفته است. روابط با مصر قوي است و از هيچ چيزي تاثير نپذيرفته است. طرف‌هايي كه با عربستان و مصر دشمني دارند، اين شايعات را پخش مي‌كنند. تبليغات ايران و اخوان‌المسلمين در پي ايجاد تنش بين عربستان و مصر هستند. رسانه‌هاي اخوان‌المسلمين در پي ترويج اختلافات ميان عربستان و مصر هستند. ايجاد سنگ بناي پل ملك سلمان بين مصر و عربستان قبل از سال ۲۰۲۰ خواهد بود. صادرات عربستان و كشورهاي شوراي همكاري خليج (فارس) از خليج (فارس) و تنگه هرمز به درياي عرب و سپس درياي سرخ و كانال سوئز مي‌روند و اين زمان و هزينه زيادي مي‌برد. مي‌توان اين مساله را از طريق پل ملك سلمان كه از شمال سيناي مصر مي‌گذرد، حل كرد.
بازگشت به سياست رياضتي ممكن است
محمد بن سلمان در بخش‌هايي از اين مصاحبه درمورد چشم‌انداز 2030 توضيحاتي داد و افزود: هزينه‌اي كه عربستاني‌ها سالانه براي رفاه در خارج خرج مي‌كنند، به ۲۲ ميلارد دلار در سال رسيده است. ۱۳ درصد از تجارت جهاني از درياي سرخ مي‌گذرد و فرصت بزرگي براي فعاليت در درياي سرخ وجود دارد. طرح بزرگي با چين براي ارتقاي شهرك‌هاي صنعتي و صادرات عربستان و كشورهاي شوراي همكاري خليج (فارس) به اروپا داريم. چشم‌انداز ۲۰۳۰ از طريق برنامه‌هايي اجرا خواهد شد كه در زمان‌هاي مختلف تقسيم مي‌شود. واردات غيرنفتي طي دو سال گذشته افزايش يافته است. بازگشت به تدابير رياضتي در صورت سقوط مجدد قيمت نفت بعيد نيست و بدون شك اگر وارد مرحله دشواري شويم به سياست رياضتي بازخواهيم گشت. طرح اصلاح اقتصادي ۲۰۳۰ بر اقتصاد عربستان تاثير خواهد گذاشت و عربستان با وجود كاهش قيمت نفت وارد ركود اقتصادي نشده است. اقتصاد عربستان وارد مرحله فروپاشي نشده است. كاهش قيمت نفت در گذشته به افزايش ميزان بيكاري و تورم منجر شد اما انتظار مي‌رود كه ميزان بيكاري براساس چشم‌انداز ۲۰۳۰ به هفت درصد كاهش يابد. صندوق سرمايه‌گذاري‌هاي دولتي يكي از مهم‌ترين پايه‌هاي چشم‌انداز ۲۰۳۰ است. عربستان سومين كشور بزرگ در جهان از نظر هزينه‌كرد در بخش نظامي است و دولت از اين بخش حمايت مي‌كند. عربستان سالانه بين ۵۰ تا ۷۰ ميليارد دلار صرف تسليحات نظامي مي‌كند. به اين ترتيب ۹۹ درصد تسليحات نظامي ما از خارج عربستان تامين مي‌شود و ما قصد داريم با آغاز سال ۲۰۳۰، ۵۰ درصد توليدات تسليحاتي خود را از داخل تامين كنيم.