آيندهاي روشن
براي صنعت هستهاي
بهروز كمالوندي
سخنگو و معاون امور حقوقي بينالملل سازمان انرژي اتمي
دو سال از تاريخ اعلام توافق نهايي ايران و شش كشور قدرتمند جهاني ميگذرد. براي ارزيابي درست اين توافق تاريخي و تعيينكننده، بررسي زمينهها و تحولات صحنه داخلي، منطقهاي و بينالمللي ضرورت دارد. نگاهي به اين تحولات به ويژه در طول دو سال گذشته و نيز روند فعاليتهاي هستهاي كشور نشان ميدهد كه مسوولان ارشد نظام راهي درست را پيمودهاند كه بدون شك كشور را به سرمنزل مقصود خواهد رسانيد. اين راه تاكنون با حكمت ناشي از رهنمودهاي حكيمانه رهبري معظم، تدبيري انديشمندانه در نتيجه مديريت قوي و شجاعانه رياست محترم جمهوري و تلاش خستگيناپذير و ايثارگرانه سربازان جبهه ديپلماسي و صنعت هستهاي پيموده شده است و با گذر زمان آثار و بركات اين تلاش توام با خردورزي و تدبير بر منافع ملي جمهوري اسلامي ايران و جايگاه منطقهاي و جهاني آن هرچه بيشتر نمايان خواهد شد.اثرگذاري تحولات داخلي بر مسير مذاكرات هستهاي در سالهاي گذشته به تدريج جاي خود را بر تاثيرگذاري نتايج اين مذاكرات بر تحولات داخلي و در مراحل بعدي بر تحولات منطقهاي و بينالمللي ميدهد. آثار اين روند جديد را در منطقه و نيز در صحنه داخلي به خوبي ميتوان مشاهده كرد. اكثريت بيش از 60 درصدي از مجموع مشاركتكنندگان 73 درصدي واجدين شرايط با راي خود بر درستي مسير طي شده مهر تاييد گذاشتند. اين در حالي بود كه هياهوي سنگين و غيرمنصفانه رسانهاي تلاش داشت تا با وارونه نشان دادن حقايق، مسير طي شده را برعكس كرده و ملت را از ادامه اين راه حكيمانه و مدبرانه باز دارد. تحولات داخلي امريكا با روي كار آمدن مخالفين امريكايي مذاكرات انتظار اثبات درستي راه پيموده در گذار زمان را زودتر از مقطع مورد انتظار به سر آورده و ديري نپاييد كه مخالفين امريكايي مذاكرات كه پيش از اين با همراهي نتانياهو هرآنچه در توان داشتند براي به نتيجه نرسيدن مذاكرات بهكار بسته بودند صحبت از پاره كردن برجام كردند و پس از پيروزي در انتخابات رياستجمهوري امريكا هنگامي كه ديدند هزينه پاره كردن برجام از توان آنان بيشتر است با نسبت دادن «بدترين توافق تاريخ امريكا» به اين توافق درصدد سنگاندازي در اين مسير از طرق ديگر از جمله اجراي به اصطلاح سختگيرانه برجام و دست زدن به روشهاي تحريكآميز مانند تلاش براي احياي رژيم تحريمها به بهانههاي مختلف از جمله موضوعات غيرهستهاي و دست بردن به حربه كهنه تروريسم، حقوق بشر و منطقهاي برآمدند.
خوشبختانه فضا براي مانور دشمن در نتيجه اين توافق تاريخي بسيار محدود شده است. گذشت زمان به خوبي نشان خواهد داد كه برقراري اجماعي دوباره از كشورهاي مختلف جهان به منظور فشار بر جمهوري اسلامي ايران و ايجاد سازوكاري حقوقي- سياسي- بينالمللي مشابه آنچه شش قطعنامه فصل هفتمي شوراي امنيت سازمان ملل و رژيمهاي تحريمي يكجانبه و منطقهاي و اروپايي ايجاد كرده بود به امري تقريبا محال تبديل شده است.
در ارزيابي درستي اين راه پيموده نبايد مرتكب خطاي انتظار از برجام براي بهبود همه شاخصهاي اقتصادي خرد و كلان كشور شد. اقتصاد كشور همواره از مشكلات ساختاري و كهنهاي رنج برده كه حل آن مستلزم مجموعهاي از اصلاحات عميق اقتصادي، پولي و مالي و غيره است كه دولت يازدهم به درستي گامهاي اساسي و مهم اوليه در اين مسير را برداشته كه يكي از آنها در كنار ديگر اقدامات، برداشتن موانع ايجاد شده خارجي فشارهاي تحريمي در مسير بالندگي اقتصادي در نتيجه مذاكرات است. بدون اين اقدام مسير به هيچوجه براي اصلاحات اساسي و ساختاري آماده نبود. از سوي ديگر دشمني امريكا با جمهوري اسلامي ايران نبايد آنقدر كوچك در نظر گرفته شود كه انتظار اين را داشت كه در نتيجه برجام اين دشمنيها خاتمه يافته و اين گونه در جامعه القا شود كه فشارهاي سياسي، اقتصادي و نظامي امريكا بعد از برجام بايد به پايان ميرسيد. اين دشمني ابعاد بزرگي داشته و از نوع جوهري و وجودي است. منتهاي آمال استكبار جهاني نبود هيچ گونه صداي مخالف در عرصه منطقهاي و جهاني است و سياستهاي آن در راستاي حذف هرگونه صدا و نيروي مخالف در مسير اهداف شيطاني خود تنظيم شده است. سياست تغيير نظام و شكست انقلاب اسلامي همواره از اركان مهم سياست خارجي امريكا بوده و خواهد بود. مذاكرهكنندگان كشورمان آنگاه كه مشغول مذاكراتي سخت بودند به خوبي از مكنونات طرف مقابل و سياستهاي اصولي دشمن آگاه بوده و در عين حال ميدانستند نبايد اجازه دهند كه امريكا اهداف خود را تبديل به اهداف كشورهاي جهان از جمله اروپا و ديگر كشورها كند. اگر برجام را پذيرش محدوديتهاي مقطعي موقت صنعت هستهاي براي حفظ دستاوردهاي شكوهمند آن و نيز تغيير پارادايم سياسي- اقتصادي به نفع جمهوري اسلامي ايران تعبير كنيم، بيترديد جمهوري اسلامي ايران برنده واقعي اين كارزار سياسي- فني در سطح عالي ديپلماسي جهاني است. جمهوري اسلامي ايران در نتيجه اين مذاكرات اراده خود مبني بر ضرورت پذيرش حق غنيسازي ايران را بر قدرتهاي جهاني كه مايل به پذيرش اين حق حتي براي نزديكترين متحدين خود نيستند تحميل كرد. شش قطعنامه ظالمانه فصل هفتمي شوراي امنيت كه فشار سياسي، اقتصادي و امنيتي براي كشور ايجاد كرده و سايه جنگ بر سر ملت ايران انداخته بود را برداشت، پرونده ساختگي موسوم به ابعاد احتمالي نظامي (پيامدي) را براي هميشه از روي ميز شوراي حكام آژانس بينالمللي انرژي اتمي كنار زد، فضاي مناسب جديدي براي اقتصاد كشور به وجود آورد و از همه مهمتر اينكه زمينه پويايي هرچه بيشتر صنعت هستهاي كشور در كنار حفظ دستاوردهاي دانشمندان و متخصصي جوان اين مرز و بوم را فراهم آورد. انجام موفقيتآميز فاز نخست باز طراحي راكتور تمام آب سنگين خنداب توسط متخصصين و دانشمندان هستهاي كشور، تاييد اين باز طراحي از جانب متخصصين هستهاي چيني، فروش و صدور آب سنگين توليدي دانشمندان ايراني به قدرتهاي تراز اول و صنعتي جهان، از طريق گاز يو اف سيكس بسانتريفيوژهاي پيشرفتهاي آر هشت، ايجاد امكان توليد سوخت غني شده انواع رآكتورهاي تحقيقاتي و قدرت، تدوين و اجراي نقشه راه توليد سوخت هستهاي، همكاريهاي مفيد آغاز شده با اروپا و كشورهاي مطرح جهاني در اين صنعت در حوزههاي مختلف ايمني، تحقيق و توسعه، گداخت و امكان مشاركت متخصصين و دانشمندان كشورمان در پروژه جهاني ايتر، افزايش ذخاير استراتژيك كيك زرد وافزايش توليد داخلي اين ماده اوليه مهم، همگي خبر از آيندهاي روشن براي صنعت هستهاي كشور ميدهد.