فعاليت هنري اهالي تئاتر را به عنوان شغل رسميت ببخشيد
ايرج راد
بازيگر و مديرعامل سابق خانه تئاتر
در ارتباط با بحث فرهنگ و هنر يك بحث كلي مطرح است و اين براي نخستين‌بار هم نيست كه بيان مي‌شود. ما در گذشته بارها مسائل و كاستي‌هاي حوزه فرهنگ و هنر را با مسوولان در ميان گذاشته‌ايم و به نظرم امروز همه بر موارد اشراف پيدا كرده‌اند. اما يك مبحث به تاكيد و تكرار چندباره نياز دارد و آن اهميت فرهنگ و هنر به مثابه يك امر زيربنايي در جامعه است. زيربنايي بسيار ضروري كه اگر دقيق‌تر نگاه كنيم رد آثارش حتي در حوزه اقتصاد، آموزش و پرورش، مسائل اجتماعي و سياسي مشهود است. بنابراين فرهنگ و هنر يك اصل اساسي است و اگر جامعه فرهنگي باشد و فرهنگسازي در تمام زمينه‌ها صورت گرفته باشد با مشكلات كمتري مواجه خواهيم شد. برهمين اساس فردي كه قرار است بر صندلي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي تكيه بزند مسووليت بسيار خطيري برعهده دارد ولي تاكيد دارم بايد امكاناتي در اختيارش گذاشته شود كه بتواند معضلات را از سر راه بردارد. امروز در شرايطي به سر مي‌بريم كه هيچ راه و چاره‌اي براي‌مان باقي نمي‌گذارد مگر اينكه به جامعه‌اي با انضباط فرهنگي برسيم. اين نخستين گام براي حركت به سوي يك جامعه فرهنگي و كاهش آسيب‌هاي اجتماعي، اقتصادي و سياسي است. در زمينه خاص تئاتر چندين سال است كه شاهد وضعيتي پيچيده در اين حوزه هستيم. بارها اعلام كرده‌ايم اين جريان نيازمند تدوين قوانين روشن، برنامه‌ريزي كوتاه‌مدت، بلندمدت و ميان مدت است. يعني به نگاهي كلان نياز دارد و رفتار سليقه‌اي و باري به هر جهت ما را به جايي نمي‌رساند. معتقدم بايد شورايي متشكل از هنرمندان رشته‌هاي گوناگون شاغل در حوزه تئاتر تشكيل شود تا به اين امر كمك كند. اين ظرفيت در خانه تئاتر با كانون‌هاي تخصصي متعدد وجود دارد و حتي مي‌توان سازوكاري در نظر گرفت كه هنرمندان فرهيخته و كاردان كه عضو خانه تئاتر نيستند نيز در اين شورا حضور داشته باشند تا از نظرهاي آنها نيز بهره بگيريم. مديريت تئاتر ايران در حال حاضر به واسطه تعداد دانش‌آموختگان، هنرجويان و فعالان و علاقه‌مندان روزافزوني كه دارد نيازمند تشكيل يك شوراي راهبردي است تا ابعاد گوناگون اين عرصه را تشريح و تبيين كند. نكته مهم ديگر خيلي كلي است. با وجود كوشش‌هاي گوناگون و درخواست‌هاي متعدد از سوي جامعه هنري همچنان توجهي به مساله رسميت يافتن اين هنر به عنوان يك حرفه و شغل نمي‌شود. به نظرم يكي از مواردي كه وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي بايد در چهار سال دوم دولت پيگيري كند همين مساله است. مبحث «امنيت شغلي» در مجلس شوراي اسلامي و برنامه پنجم توسعه به رسميت شناخته شده و فعاليت هنري هنرمندان نيز در همين چارچوب جاي مي‌گيرد؛ فقط مي‌ماند عزمي جدي براي پيگيري و ما بايد زمينه‌هاي اجرايي شدن قوانين موجود را فراهم كنيم. وقتي شاهد چنين اتفاقي باشيم و شغل هنرمندان به رسميت شناخته شود، امكان بهتري براي پيگيري كاستي‌ها، خواسته‌ها و به طور كل فعاليت صنفي پديد مي‌آيد كه مانند چتري بر سر تمام اهالي اين هنر گسترده مي‌شود. به اين ترتيب شاهد ارتقاي جايگاه حقوقي اين قشر از جامعه خواهيم بود و به‌صورت خودكار بخش مهمي از مسائل برطرف مي‌شود. از سوي ديگر وجود ضوابط روشن و قوانين مشخص از تاثيرگذاري مستقيم گروه‌ها و سلايق گوناگون بر سرنوشت هنرمندان جلوگيري مي‌كند. يعني همان نقطه‌اي كه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و دولت بارها از آن محل مورد حمله قرار گرفته و آسيب‌پذير شده است. اگر قوانين دقيق تعيين كنيم ديگر مشخص خواهد شد مرجع رسيدگي كجاست و كمتر شاهد همين نقصان نيز خواهيم بود. صراحتا بايد بگويم كه در حال حاضر حدود وظايف ارگان‌ها و نهادهاي گوناگون روشن نيست و بنابراين بعضا شاهد مداخله در كار هنرمندان و دولت هستيم. به عقيده من در حال حاضر وضعيت حقوقي فعاليت هنري اهالي تئاتر به طور دقيق روشن نيست؛ كاستي‌اي كه انتظار مي‌رود در چهار سال پيش رو گامي در جهت برطرف شدن آن برداشته شود.