بشاراسد از قدرت كنار نمي‌رود

نخستين نشست‌هاي معارضان سوري با حضور گروه معارضان سوري موسوم به گروه قاهره و مسكو از روز دوشنبه در رياض آغاز شده است. قرار بود اين نشست از روز يكشنبه آغاز به كار كند اما با توجه به تاخير گروه معارضان مسكو، برگزاري نشست به روز دوشنبه موكول شد. معارضان مي‌خواهند هياتي كه قرار است با دولت سوريه در ژنو مذاكره كند را مشخص كرده و مواضع اين هيات را پيش از آغاز گفت‌وگوهاي ژنو كه قرار است سپتامبر برگزار شود متحد و يكپارچه كنند. اما مساله يكپارچه كردن اهداف و اتحاد در نظرات معارضاني كه نطفه تشكيلات‌شان در قطر با حمايت دوحه از گروه‌هاي نزديك به اخوان‌المسلمين شكل گرفته است آن هم در رياض اگر كار غيرممكني نباشد، دشوار به نظر مي‌رسد زيرا با در نظر گرفتن اختلاف فاحش در ديدگاه‌هاي اسپانسر فعلي معارضان سوري يعني عربستان نسبت به حامي مالي قبلي اين گروه يعني قطر، نمايندگان معارضان در قالب هيات عالي مذاكره‌كننده سوري نه تنها به بازنگري بلكه به نوسازي اصولي كه بر اساس آن اعتراضات خود را شكل داده‌اند نياز دارند. ائتلاف معارضان سوري به عنوان بزرگ‌ترين گروه سازمان‌يافته معارضان با تشكيلات اوليه خود در سال 2012 در دوحه شكل گرفت و از سوي 24 كشور به رسميت شناخته شده بود. رهبري آن گروه را معاذ الخطيب، امام مسجد جامع اموي دمشق و نزديك به جريا‌ن‌ اخوان المسلمين برعهده داشت. بعد از تغييرات متعدد در ميان روساي اين گروه و تحولات زيادي كه در طول 6 سال گذشته در خصوص ائتلاف معارضان سوري ايجاد شده است معاذ الخطيب به اراده خود يا به اجبار از هيات عالي مذاكره‌كننده‌هاي سوري كنار گذاشته شد، اين ماجرا كه فقط چند هفته بعد از اختلاف كشورهاي عربي حاشيه خليج فارس موسوم به بحران قطر ايجاد شد، نشان مي‌دهد كه در نشست رياض2 قرار است رويكردهاي معارضان كه مورد حمايت قطر بوده، تغيير كند و اوضاع بر اساس آن چيزي كه عربستان با توجه به مناسبات سياسي خود با غرب مطلوب مي‌بيند، بازسازي شود. ناظران معتقدند با وجود تلاش‌هايي كه عربستان براي ايجاد اتحاد ميان معارضان به كار مي‌بندد اما اختلاف و شكاف در ديدگاه‌هاي افرادي كه هيات‌هاي معارضان سوري را تشكيل مي‌دهند به حدي زياد است كه هر كدام اهداف متفاوتي را دنبال مي‌كنند به همين ترتيب تلاش براي متحد كردن آنها در برابر هيات مذاكره‌كننده دولت سوريه در ژنو محكوم به شكست است. معارضان سوري تحت حمايت رياض اهداف آنچه انقلاب مي‌نامند را بركناري بشار اسد و همه افراد وابسته به حكومت او، تاسيس دولتي ميهني و دموكرات، تضمين آزادي‌هاي عمومي و مبدا تساوي در حقوق شهروندي مي‌دانند. اختلاف ميان گروه رياض و هيات معارضان در مسكو بر سر همان بند اول خواهد بود، زيرا هيات مسكو مورد حمايت روسيه است و روسيه يكي از متحدان اصلي بشاراسد، رييس‌جمهور سوريه به شمار مي‌رود كه در طول چندسال گذشته اجازه نداده است تمام تلاش‌ها براي بركناري اسد به نتيجه برسد. با توجه به گزارش‌هاي تاييد نشده‌اي كه درباره موافقت معارضان سوري با درخواست عربستان مبني بر پذيرش باقي ماندن اسد در قدرت منتشر شده بود، محمد صبرا يكي از اعضاي ارشد معارضان سوري در صفحه توييتر خود اعلام كرده كه قرار نيست در نشست رياض 2 از اصول اوليه و ثابت اعتراضات در سوريه عقب‌نشيني صورت بگيرد و از دو گروه معارضان در مسكو و قاهره خواست كه به اين مطالبات اعلام وفاداري كنند. با توجه به اينكه نمي‌توان انتظار داشت گروه مسكو به رياست قدري جميل كه از رابطه نسبتا خوبي هم با دمشق برخوردار است زير بار شروط هيات رياض برود، روزنامه الشرق الاوسط به نقل از يك منبع آگاه در هيات مذاكره‌كننده معارضان سوري اعلام كرد كه ممكن است طرح ميانه‌اي براي اينكه همه گروه‌هاي حاضر در نشست رياض 2 از نتيجه راضي باشند مطرح شود. به گفته اين منبع احتمالا معارضان توافق كنند تا بشار اسد 6 ماه در قدرت بماند تا بعد از آن انتخابات رياست‌جمهوري در سوريه برگزار شود. يحيي العريضي، سخنگوي معارضان سوري اعلام كرد: تاكنون اختلاف‌هاي معارضان وابسته به رياض و گروه مسكو پابرجاست اما با توجه به اينكه گروه مسكو پيش‌تر اعلام كرده بود در نشست رياض حضور پيدا نمي‌كند و بعد با تغيير موضع اعلام كرد در اين نشست حاضر خواهد شد، اميدواريم كه ديدگاه‌شان در خصوص سرنوشت اسد دچار تغييراتي شود زيرا گروه مسكو عملا نماينده ديدگاه روسيه در پرونده سوريه هستند. قرار است در پايان اين نشست كه دو روز به طول خواهد انجاميد نام اعضاي هيات مذاكره‌كننده سوري براي حضور در نشست ژنو2 معرفي شود، العريضي به الشرق الاوسط گفت كه اميدوار است با تشكيل هيات متحد معارضان سوري بهانه‌هايي كه برخي جريان‌ها عليه معارضان سوري دارند و اين گروه را از‌هم‌گسيخته و بي‌برنامه مي‌‌دانند، تمام شود زيرا به اعتقاد معارضان مشكل اساسي در دولت سوريه و حاميان آن است و ديگر مسائل همه بهانه است. 20 نفر از هيات‌هاي مسكو، قاهره و رياض در نشست معارضان سوري در عربستان حضور پيدا مي‌كنند و با توجه به حساسيت مساله توافق بر سرنوشت بشار اسد ممكن است اين نشست يك روز ديگر هم تمديد شود. استفان دي‌ميستورا، فرستاده سازمان ملل در پرونده سوريه اخيرا گفته بود در مدت زمان پيش رو شاهد تحولات عمده و مهمي در پرونده سوريه خواهيم بود. تحولاتي كه دي‌ميستورا از آن سخن مي‌گويد مي‌تواند به توافقي در ميان معارضان سوري براي پذيرش اين واقعيت كه اسد از قدرت كنار نخواهد رفت، تعبير شود. يكي از دلايل اين مساله هم اين است كه موضع عربستان به عنوان يكي از بزرگ‌ترين حاميان معارضان سوري درباره آينده بشار اسد ديگر ثابت و روشن نيست و با ابهام زيادي همراه است. تحولات ميداني، نقشه نفوذ سياسي دولت و معارضان سوري را به سود دمشق تغيير داده است. آنچه امروز در اولويت جامعه جهاني است مساله مقابله با داعش يا گروه‌هاي تروريستي مشابه آن است، ايجاد يك توافق بر اين مساله كه اسد مي‌تواند بعد از دوره انتقالي و در يك انتخابات رياست‌جمهوري از قدرت كنار گذاشته شود به معارضان مسلح سوري هم اين فرصت را مي‌دهد كه به جاي مقابله با اسد به مبارزه با تروريسم در سوريه بپردازند، چيزي كه به نظر نمي‌رسد چندان به مذاق گروه‌هايي كه با ادعاي آزادي مي‌خواستند قدرت را در سوريه به دست بگيرند و اين كشور را به تجزيه بكشانند، خوش بيايد.