رییس‌جمهور خطاب به کشورهای مسلمان تاکید کرد
تلاش مشترک برای ساختن جهانی بدون جهل، فقر و جنگ
گروه سياسي
«ما براي صلح، همزيستي و همكاري هرچه بيشتر با دولت‌هاي دوست و برادر به اين اجلاس آمده‌ايم.» اين جان كلام سخنراني رييس‌جمهور در جمع سران كشورهاي عضو سازمان همكاري اسلامي در قزاقستان بود. درست در روزهايي كه مسلمانان ميانمار محكوم به كوچ اجباري هستند تا از «نسل كشي» در امان باشند، همه دغدغه حسن روحاني لزوم فعال‌تر شدن امت اسلامي بود. امتي كه حسن روحاني مي‌گويد ادامه جنايات صهيونيست‌ها عليه مردم فلسطين، جنايات افراطيون در ميانمار عليه مسلمانان روهينگيا، فجايع انساني گروه‌هاي افراطي در سوريه و عراق و تداوم اقدامات نظامي عليه مردم يمن، نياز به آن را از هر وقت ديگري بيشتر كرده است. اما تنها سخنراني حسن روحاني نبود كه به فجايع ميانمار و لزوم مبارزه با تروريسم و لزوم فعال‌تر شدن امت اسلامي معطوف بود بلكه ديدارهاي او در حاشيه اين اجلاس هم همين شاه‌بيت را با خود همراه داشت.
حسن روحاني در ابتداي سخنراني‌اش گفت: همه ما بر اين مساله اتفاق نظر داريم كه «جهان اسلام» بخشي مهم و موثر، در منظومه جهاني است و توانمندي، پيشرفت و ثبات آن، مايه توانمندي، پيشرفت و ثبات جهان خواهد بود. روشن است كه در ضعف، عقب‌ماندگي و ازهم‌گسيختگي جهان اسلام نيز، صلح پايدار، توسعه همه‌جانبه و همگرايي موثر جهاني ناممكن مي‌شود. پس همرايي و همراهي و همكاري ما اعضاي جهان بزرگ اسلام براي ورود به جهان توسعه‌يافته در واقع تلاشي مشترك، براي ساختن جهاني به دور از جهل، فقر، جنگ و خشونت است. وي در ادامه افزود: هم‌انديشي سران كشورهاي اسلامي در اين موضوع و در اين مقطع زماني، به دوجهت اهميت ويژه دارد: نخست آنكه به سبب تحول عظيمي كه عصر ارتباطات، در دسترسي‌هاي علمي و همكاري‌هاي فناورانه بدون محدوديت‌هاي مرزي فراهم آورده است و در كنار آن نوآوري‌هاي دانشمندان و مخترعاني كه از كشورهاي آسيايي و آفريقايي برخاسته‌اند، كه سهم و رشد روزافزوني در ثبت اختراعات و تحقيقات علمي را به خود اختصاص داده‌اند. دوم آنكه هدايت و مديريت «انقلاب چهارم صنعتي» كه انقلاب فناوري و دگرگوني بنيادين در رابطه نوين انسان و هوش مصنوعي و مناسبات انسان‌ها در ساختارهاي جديد اجتماعي است، نيازمند فرهنگي است كه از قدرت جذب عناصر متغير فناوري و محيط برخوردار باشد و همچون تمدن اسلامي با كسب علم و تجربه از تمدن‌هاي ديگر بشري، همگرايي و هم‌افزايي را، در ميان خانواده بزرگ بشري سامان دهد. گرچه متاسفانه امروز بحران‌هاي متعددي جهان اسلام را به چالش كشيده است. رييس‌جمهور تصريح كرد: ادامه جنايات صهيونيست‌ها عليه مردم فلسطين، جنايات افراطيون در ميانمار عليه مسلمانان روهينگيا، فجايع انساني گروه‌هاي افراطي در سوريه و عراق، تداوم اقدامات نظامي عليه مردم يمن، نياز به همبستگي و اتحاد امت اسلامي را از هر زمان ديگر بيشتر كرده است. روحاني در ادامه سخنراني‌اش خاطرنشان كرد: من افتخار نمايندگي ملتي را دارم كه در دو دوره تمدني پيش از اسلام و پس از اسلام از پرچمداران علم و فرهنگ در تاريخ بشري بوده است. روح ايراني با ايجاد محيط سياسي و اجتماعي مبتني بر اخلاق و حقوق انساني، زمينه جذب دانشوران و تاجران و معماران از سراسر جهان را فراهم آورد و بستر آفرينش جلوه‌هاي درخشان تمدن بشري در تخت‌جمشيد و گنجينه علوم و فنون در كتابخانه‌هاي آسيا را بنا نهاد. با درخشش خورشيد اسلام نيز، جامعه ايراني كه به استقبال پيام آسماني آزادي و عدالت شتافته بود، جهشي نو آغاز كرد. در اين دوره پرشكوه، ايرانيان در كنار ديگر مسلمانان، نه فقط از سرچشمه معرفتي وحي بهره گرفتند، بلكه به تشويق آموزه‌هاي ديني، هم به تدبر و تعقل پرداختند و هم از تجارب گوناگون بشري آموختند.
اعتدال اسلامي با سه مولفه تعامل، تسامح و تعاون
رييس‌جمهور افزود: اما واقعيت تلخ آن است كه اين دوره شكوفايي و پيشرفت، تداوم نيافت و جامعه اسلامي در چند قرن اخير از حركت و زايندگي باز ايستاد و در مواجهه با فرهنگ غربي در مسابقه علم و فناوري عقب ماند. تمدن اسلامي از وقتي به ركود و انحطاط دچار شد كه در دل آن، تعصبات قومي و محلي پديد آمد و وحدت و تسامحي كه در آن بود از بين رفت. امروز، بار ديگر امت اسلامي در مواجهه با مرحله نويني از جهش در تمدن بشري و در آستانه تحولات عظيم اقتصاد دانش‌بنيان، با يك انتخاب تاريخي روبه‌رو است؛ انتخاب ميان «رويكرد فعال و اصيل و مشاركت‌جويانه»، كه با حفظ اصالت‌هاي فرهنگي در تعاملي سازنده از تجارب و دستاوردهاي ديگران نيز بهره مي‌گيرد، يا «رويكرد منفعلانه»اي كه در طرف افراط به انزوا و در طرف تفريط، به خودباختگي منتهي مي‌شود. رييس‌جمهور گفت: ما كشورهاي اسلامي، براي اينكه صاحب علم و فن شويم بايد هم جوامع خود را در درون براي اين كار توانمند كنيم و هم در منظومه كشورهاي اسلامي تحركي نو در اين زمينه به وجود آوريم. به نام جمهوري اسلامي مي‌گويم ما براي صلح، براي همزيستي، براي همكاري هرچه بيشتر با شما دولت‌هاي دوست و برادر به اين اجلاس آمده‌ايم. ما آمده‌ايم كه بگوييم مي‌توانيم و بايد به نام علم و فناوري و به اتكاي ديپلماسي علمي، زمينه‌هاي مشترك براي توانمندي هرچه بيشتر و ايجاد ظرفيت‌هاي مكمل در جهان اسلام را دنبال كنيم. روحاني گفت: بياييم به دور از تفرقه‌افكني‌هاي دشمنان اسلام و قدرت‌هاي جنگ‌طلب كه نفع خود را در دوري ما از همديگر مي‌بينند، عرصه‌هايي نو براي همكاري‌هاي علمي و فناورانه و براي نوسازي هرچه بيشتر كشورها باز كنيم. فضا‌هاي مشترك سياسي، اقتصادي و فرهنگي را در جهان اسلام تا آنجا كه مي‌توانيم توسعه دهيم. در واقع اگر بخواهيم رمز اعتلاي علمي جهان اسلام در گذشته و آينده را در يك كلمه خلاصه كنيم بايد از اعتدال اسلامي با سه مولفه تعامل، تسامح و تعاون سخن بگوييم. تعامل علمي با همه جهان و پرهيز از انزوا، تسامح در مباحثات علمي و دوري از تعصب و تعاون علمي و پرهيز از تك‌روي.