عارف: آيت‌الله طالقاني در دوران انقلاب در راستاي جذب حداكثري عمل كردند
به نام پدر «طالقاني»
گروه سياسي|19 شهريور هر سال براي انقلابيون يادآور مردي است كه مظهر تساهل و تسامح به حساب مي‌آمد اما به وقتش زبان برا و سخنان قاطعي داشت. سيدمحمود طالقاني در دهه 40 به همراه مهدي بازرگان و عزت‌الله سحابي از بنيانگذاران نهضت آزادي بود. روحاني متفكري كه تمايلات ملي داشت و حتي در دوره‌اي برخي از مجاهدين خلق به دورش جمع شده و با «پدر طالقاني» خواندن او، تلاش داشتند آيت‌الله را مصادره به مطلوب كنند تا پادرمياني كرده و امام (ره) را براي تاييدشان متقاعد كند. هر چند كه با مشخص شدن تفكرات التقاطي و انحرافي منافقين، طالقاني قاطعانه خط خود را در مقابل‌شان مشخص و در خطبه نماز جمعه تهران تصريح كرد: هر چه ما مسلمانان از اول اسلام ضربه خورديم به دست منافقين بوده نه كفار. اين جوجه‌كمونيست‌ها از من مي‌خواهند به امام درس بدهم ومطالبات آنان را از انقلاب بگيرم غافل از اينكه من آنجا مي‌روم تا به نور امام منور گردم. آيت‌الله طالقاني از جمله روحانيون روشنفكري بود كه به خاطر مبارزاتش عليه رژيم پهلوي بارها به زندان افتاد و زير شكنجه قرار گرفت. او بعد از پيروزي انقلاب اسلامي به عضويت مجلس خبرگان قانون اساسي درآمد و در اظهارنظري كه تحسين خيلي‌ها را برانگيخت، گفت: وقتي روي صندلي نرم خبرگان بنشينم چگونه مي‌خواهم براي مردم زمين‌نشسته قانون بنويسم. به همين دليل هم در اقدامي منحصر به فرد در جلسات قانون‌گذاري خبرگان روي زمين مي‌نشست تا حرف خود را در عمل ثابت كند.
هفت خطبه پرشور آيت‌الله طالقاني
او از سوي امام(ره) به عنوان نخستين امام جمعه تهران انتخاب شد و هفت خطبه‌اي كه خواند از پرشورترين نمازجمعه‌هاي تاريخ انقلاب به حساب مي‌آيد. هر سال در 19 شهريور در سالروز درگذشت طالقاني كه بر اثر سكته قلبي به وجود آمد سخنراني‌ها و مصاحبه‌هايي درباره اين يار انقلاب و به قول امام(ره) ابوذر زمان انجام مي‌شود. به همين بهانه شفقنا با محمدرضا عارف رييس فراكسيون اميد مجلس درباره ويژگي‌هاي شخصيتي آيت‌الله طالقاني و خاطراتش از اين روحاني نوگرا و انقلابي گفت‌وگو كرده. عارف در اين باره گفته است: آيت‌الله طالقاني يك چهره بسيار تاثيرگذار خصوصا در نسل جوان قبل از انقلاب بودند. ايشان و مرحوم مهندس بازرگان واقعا در حفظ و تقويت فضاي اسلامي جوانان و ساماندهي نسبت به آنها نقش بي‌بديلي داشتند. محبوبيت طالقاني در ميان گروه‌هاي مختلف زبانزد بود. نكته‌اي كه عارف هم به آن اشاره كرده و افزوده است: آيت‌الله طالقاني يكي از پايه‌گذاران نهضت اسلامي معاصر بودند و جايگاه بلندي نه تنها در بين دانشجويان مسلمان حتي در ميان گروه‌هاي ملي‌گرا يا گروه‌هاي چپ آن زمان داشتند. آيت‌الله طالقاني تنها يك شخص نيست؛ بلكه يك تاريخ، تفكر و گفتمان است. آيت‌الله طالقاني بيش از نيم قرن براي آزادي، استقلال و پيشرفت كشور تلاش مجاهدانه‌اي كردند. ايشان با رفتار و منش خود باعث شد بسياري از نحله‌هاي مختلف فكري با انقلاب همراه شوند.
براي دانشجويان مسلمان خيلي تاثيرگذار بودند
زنداني شدن و آزادي اززندان از جمله اتفاقاتي بود كه براي طالقاني به يك عادت تبديل شده و البته باعث محبوبيت بيشترش شده بود. اين عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي با ذكر خاطره‌اي يادآور شده است: در مقطع تحصيلات دبيرستان در يزد نامي از آيت‌الله طالقاني و مرحوم بازرگان شنيده بودم و آرزوي ديدار آنها را داشتم. در خاطرم است كه ماه اول دوران دانشجويي من بود و اواخر مهر سال ۴۹ بود كه يك روز يكي از دوستانم گفت آيت‌الله طالقاني از زندان آزاد شدند و امشب در مسجد هدايت سخنراني مي‌كنند. به اتفاق چند نفر از دوستان به مسجد هدايت كه پايگاه بچه‌هاي مسلمان انقلابي بود رفتيم. براي من حضور چهره‌هاي مختلف در مسجد جالب بود چون ما يك ذهنيتي در مورد اساتيد دانشگاه داشتيم، در آنجا (مسجد هدايت) ديدم كه چند نفر از استادان دانشكده فني هم در مسجد هستند. براي من آن شب شبي به ياد ماندني بود. به دليل ارتباط خوب طالقاني با نهضت آزادي رابطه او با دانشگاهيان بسيار مطوب بود. عارف در اين زمينه گفته است: آيت‌الله طالقاني و مهندس بازرگان براي خود من و بچه‌هاي دانشكده فني و همه دانشجويان مسلمان خيلي تاثيرگذار بودند و در حفظ بچه‌هاي مسلمان در قبل از انقلاب نقش كليدي داشتند. در دهه ۵۰ به تدريج مرحوم شريعتي و آيت‌الله مطهري و ديگر بزرگان و علماي ديني هم در همان مسير موثر واقع شدند و تشكل‌هاي اسلامي كه در دهه ۲۰ پايه‌گذاري شده بود را حفظ كردند و توسعه آنها را در همه دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالي شاهد بوديم. در واقع نخستين انجمن اسلامي دانشجويان در دانشكده پزشكي دانشگاه تهران را مرحوم مهندس بازرگان و آيت‌الله طالقاني در سال ۱۳۲۲ پايه‌گذاري كردند و اين مسير در دانشگاه ادامه يافت. به نظر من اوج جنبش اسلامي دانشجويان در دهه ۴۰ بود. به خصوص بعد از قيام ۱۵ خرداد با رهبري امام همه متحد شدند و تاثيرگذاري اين عزيزان بيشتر شد. نوع نگاه پدرانه و البته باز طالقاني به موضوعات از ويژگي‌هايي است كه شايد امروز و با توجه به اوضاع آشفته منطقه بيش از هر زمان به آن نياز باشد. اين نماينده مجلس هم در اين باره تاكيد كرده است: معتقدم هم در داخل كشور و هم در جهان اسلام روش و منش آيت‌الله طالقاني و نوع نگاه ايشان به حل مشكلات جهان اسلام مي‌تواند بسيار كمك‌كننده و تاثيرگذار باشد. آيت‌الله طالقاني در دوران انقلاب در راستاي جذب حداكثري عمل كردند و همه نحله‌هاي فكري تلاش مي‌كردند گرد آيت‌الله طالقاني جمع شوند. به جوانان توصيه مي‌كنم حتما آثار ماندگار آيت‌الله طالقاني به ويژه پرتوي از قرآن و آثار جديدتري از تفسير قرآن ايشان كه با همت خانواده محترم آيت‌الله طالقاني منتشر شده است را مطالعه كنند و اميدوارم مسوولان هم در عمل و هم در سياست‌هاي رسمي نشان دهند نسبت به بزرگان انقلاب مانند آيت‌الله طالقاني ارادت قلبي دارند. هر چند مجاهدين سعي كردند پدر طالقاني را به نام خود بزنند ولي رفتار و سخنان كوبنده آيت‌الله در عمر كوتاه بعد از انقلابش نشان داد مي‌تواند به عنوان پدري براي ملت و نه گروه و جناح خاصي، مطرح شود. پدري كه 19 شهريور هر سال به نام اوست.