منع عبور قانوني پروازهاي اقليم كردستان از آسمان ايران
در پي اعلام قطعي بودن تصميم مقامات اقليم كردستان مبني بر برگزاري همهپرسي استقلال از خاك عراق، بغداد عبور هواپيماهاي از مبدا اين منطقه از آسمان عراق را ممنوع كرد و از ايران نيز درخواست كرده تا اجازه ندهد اين پروازها از آسمان كشورمان عبور كند؛ بر اين اساس، شوراي عالي امنيت ملي نيز، طي مصوبهاي در تاريخ ۲ مهرماه، به درخواست دولت مركزي عراق (بغداد) تمامي پروازهاي ايران به مقصد فرودگاههاي سليمانيه و اربيل و همچنين پروازهاي عبوري از فضاي كشورمان از مبدا اقليم كردستان را متوقف كرد.
موضوعي كه بنا به گفته عليرضا منظري، معاون اسبق هوانوردي و بينالملل سازمان هواپيمايي، اين اقدام ايران قانوني است. وي به مهر گفته است: در حال حاضر اقليم كردستان، طبق قانون اساسي كشور عراق بخشي از سرزمين اين كشور بوده و به لحاظ موضوعات بينالمللي، تابع تصميمات و تعهدات بينالمللي كشور عراق است؛ بنابراين مفاد كنوانسيونها و معاهدات هوايي كه كشور عراق از طرفهاي آن محسوب ميشود، بر اين اقليم هم حاكم است. در واقع بر اساس مفاد موافقتنامه چندجانبه خدمات هوايي عبوري (ترانزيت) بينالمللي كه كشورهاي ايران و عراق از طرفهاي متعهد آن هستند، طرفين حق پرواز بر فراز سرزمين كشورهاي طرفين بدون فرود (پروازهاي عبوري از فضاي هوايي) و حق فرود براي منظورهاي بدون نياز به دريافت حق ترافيك (فرود به منظور امور فني يا دريافت سوخت هوانوردي يا موارد اضطراري) را به يكديگر اعطا كردهاند؛ به همين جهت در حالت طبيعي، هيچ يك از دو كشور نميتواند بدون دليل مانع اعمال اين حقوق شود.
منظري ادامه داد: اكنون كشور عراق درخواست توقف پرواز عبوري هواپيماهاي از مبدأ يكي از فرودگاههاي خود را از ايران داشته كه ما هم بنا بر مصالح عمومي و با استفاده از حق حاكميت خود بر فضاي هوايي، از ورود اين هواپيماها ممانعت كردهايم؛ ضمن اينكه براي اين منظور، ماده ۱۰ قانون هواپيمايي كشوري نيز به سازمان هواپيمايي كشوري اجازه داده تا در مواردي كه امنيت عمومي يا علل نظامي ايجاب كند، با تصويب هيات وزيران، پرواز هواپيماي ايراني يا خارجي را بر فراز قسمتي از خاك كشور ممنوع، محدود يا مقيد به شرايط خاصي كند. به هر ترتيب، اين مسووليت هيات وزيران است تا چنانچه شوراي عالي امنيت ملي، انجام اين پروازها را براي امنيت عمومي به مصلحت نميداند، از ورود آنها ممانعت كند. در نهايت بايد اعلام كرد اين تصميم دولت بر خلاف مقررات بينالمللي و مقررات ملي تلقي نميشود.
منظري خاطرنشان كرد: در مورد انجام پروازهاي تجاري از مبدا فرودگاههاي كشور به مقصد فرودگاههاي سليمانيه و اربيل واقع در اقليم كردستان متعلق به كشور عراق، بايد اشاره كرد كه اين پروازها نيز به موجب مفاد موافقتنامه دوجانبه خدمات هوايي ميان دو كشور ايران و عراق به عنوان يك معاهده بينالمللي انجام ميپذيرد و در نتيجه، هر يك از دو كشور در صورت صلاحديد حق دارد پرواز شركتهاي هواپيمايي خود را برقرار يا لغو كند. بنابراين ايران همانطور كه در يك زمان تصميم به برقراري پرواز گرفته، اكنون نيز ميتواند آن پروازها را لغو كند كه نهتنها هيچ منعي از جانب مفاد موافقتنامه وجود ندارد بلكه حتي نيازي به تقاضاي كشور عراق هم نيست.