رييس‌جمهوري كه وعده‌هايش را فراموش مي‌كند
گروه ديپلماسي| سياست جديد ايالات متحده در برابر ايران چه معنايي براي رابطه اين كشور با متحدانش در اروپا خواهد داشت؟ واشنگتن پست در پاسخ به اين سوال مي‌نويسد: روز جمعه پيش از آنكه دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده پايبندي ايران به توافق هسته‌اي را تاييد نكند، امانوئل مكرون رييس‌جمهور فرانسه در تماس تلفني با حسن روحاني، همتاي ايراني خود به وي در مورد پايبندي فرانسه به برجام اطمينان خاطر داد. مكرون در اين گفت‌وگوي تلفني به حسن روحاني اطمينان خاطر داد كه بدون توجه به آنچه كه دونالد ترامپ برزبان بياورد، اروپا همچنان از توافق هسته‌اي با ايران حمايت مي‌كند. چند ساعت بعد ترامپ پس از نطقي كه در آن پايبندي ايران به برجام را تاييد نكرد ادعا كرد كه تنها انگيزه اروپايي‌ها از نزديكي به ايران پول گرفتن از اين كشور است. مكرون در همان روز با همتاي امريكايي خود نيز تماس تلفني داشت. در اين تماس تلفني ترامپ به مكرون گفت كه ايراني‌ها پول بسيار خوبي به رنو داده‌اند پس تا آنجا كه مي‌توانيد از ايراني‌ها پول بگيريد و از اين پول لذت هم ببريد.
آنچه كه درحال حاضر رخ داده است شكاف بسيار عميق ميان ايالات متحده و متحدان سنتي اين كشور است. ترامپ آنها را به چشم مفت‌خورهايي مي‌بيند كه قدرت امريكا بايد به آنها يادآوري شود. اروپايي‌ها نيز ترامپ را نيروي مخربي مي‌بينند كه در حالي كه قدرت رهبري در امريكا را برعهده دارد اما بايد مديريت شود. از سوي ديگر قانونگذاران دموكرات و جمهوريخواه نيز در مورد واكنش مناسب به اعلام ترامپ مبني براينكه كنگره بايد راهي براي اصلاح برجام بيابد، نقطه نظر مشتركي با هم ندارند. بسياري از جمهوريخواهان به رييس‌جمهور بابت اين موضع‌گيري‌اش تبريك گفته‌اند و اعتقاد دارند زمان آن فرارسيده كه بر ايران سخت گرفت. بسياري از دموكرات‌ها اين تصميم ترامپ را يك تصميم كاملا سياسي خواندند كه براي خوشحال كردن راي‌دهندگان صورت گرفته است. برخي از آنها نيز تاكيد دارند كه اصرار ترامپ بر تغيير دادن مفاد توافق اوليه ريسك ايجاد تنش را بالا برده است و از سوي ديگر مي‌تواند توسط شركاي امريكا در مذاكره با ايران نيز مورد مخالفت جدي قرار بگيرد. زماني كه ترامپ از آنها خواست تا براي به اصطلاح وي به زانو درآوردن ايران به دولت امريكا كمك كنند، چين و روسيه اعلام كردند كه چيز جديدي براي گفت‌وگو وجود ندارد. اروپايي‌ها نيز در بيانيه مشتركي تاكيد كردند كه آماده به شراكت گذاشتن دغدغه‌هاي مشترك در مورد آزمايش‌هاي موشكي و فعاليت‌هاي منطقه‌اي ايران با امريكا هستند اما در متن توافق هسته‌اي نمي‌توان تغييري ايجاد كرد. فدريكا موگريني مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا نيز در سخناني تند اعلام كرد كه برجام توافقي داخلي نيست و به يك كشور خاص تعلق ندارد كه آن كشور بتواند درخواست اعمال تغييرات در آن را بدهد. وي تاكيد كرد كه رييس‌جمهور امريكا قدرتمند است اما قدرت لازم براي زيرسوال بردن برجام را در اختيار ندارد. با اين وجود برخي از مقام‌هاي ارشد كشورهاي حاضر در توافق هسته‌اي با ايران مي‌گويند كه اروپايي‌ها با فرياد كشيدن بر سر ترامپ در مقطع فعلي دستاورد چندان جدي نخواهند داشت و اروپايي‌ها بايد برنامه فعلي خود را براي متقاعد كردن قانونگذاران كنگره امريكا براي عدم تبعيت از ترامپ ادامه دهند. اروپايي‌ها در حال حاضر از بنزين ريختن بيشتر روي آتش به وجود آمده حذر دارند و مراقب هستند كه رييس‌جمهور امريكا را تحريك نكنند اما در محافل خصوصي از اينكه امريكا باز هم به شكل خودسرانه از يك تعهد بين‌المللي شانه خالي مي‌كند، ابراز نارضايتي مي‌كنند. يكي از مشاوران ترامپ به شرط عدم افشاي نام خود در اين باره به واشنگتن پست مي‌گويد: غيرقابل پيش‌بيني بودن مهم‌ترين سرمايه دونالد ترامپ است. رييس‌جمهور جديد يك پيام بسيار مهم فرستاده و آن هم اين است كه امريكا اماده است تا دوباره هدايت جهان را برعهده بگيرد. با اين وجود رفتارهاي ترامپ به جاي آنكه نشان‌دهنده نقش رهبري امريكا باشد بيانگر قرار گرفتن اين كشور در مسيري است كه متفاوت از مسير چندجانبه‌گرايي مد نظر امريكا از زمان جنگ جهاني دوم تاكنون است. درحالي كه ترامپ از برخي تعهدات بين‌المللي امريكا مانند توافقنامه آب و هوايي پاريس يا توافق تجارت جهاني خارج شده و تهديد به خروج از توافق هسته‌اي با ايران هم كرده است اما در سطح جهاني مدافعان چنداني ندارد و استثناهايي مانند عربستان سعودي، امارات و رژيم اسراييل هستند كه به مدح سخنان ترامپ در قبال ايران پرداخته‌اند. حتي كشورهايي كه به نوعي رهبري وي را پذيرفته‌اند نيز چندان به اجابت خواسته‌هاي وي فكر نمي‌كنند. ترامپ در نخستين هفته‌هاي حضور در كاخ سفيد، از اسراييل به دليل شهرك‌سازي‌ها در كرانه باختري انتقاد نرمي كرد و تاكيد كرد كه اين روند در شرايط كنوني كمكي به صلح نمي‌كند. وي پس از اين اظهارنظر ديگر سكوت اختيار كرده است و اين در حالي است كه دولت نتانياهو هفته قبل مجددا دستور شهرك‌سازي‌هاي بيشتر را صادر كرد. در ماه مه نيز زماني كه رهبران چند كشور اسلامي دور هم در رياض جمع شده بودند، ترامپ به دليل توافق اتحادي كه ميان شش كشور شوراي همكاري خليج فارس به دست آمده بود به خود باليد و حتي به نوعي آن را اعتباري براي خود دانست. تنها چند روز بعد، سعودي‌ها و اماراتي‌ها به همراه بحرين و مصر رابطه با قطر را كه يكي از اعضاي عضو شوراي همكاري بود قطع كردند و مرزهاي هوايي و دريايي خود را به روي اين كشور بستند. هرچند كه ترامپ در مراحل اوليه از اين اقدام حمايت كرد اما بعدها نظر خود را تغيير داد. ماه گذشته بود كه وي در ديدار با امير كويت خواهان حل و فصل هرچه سريع‌تر ماجرا ميان كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس شد و تاكيد كرد كه اگر مشكل به زودي حل و فصل نشود، او رهبران اين كشورها را به كاخ سفيد دعوت مي‌كند. از آن زمان تاكنون مشكل حل نشده اما خبري هم از دعوت رييس‌جمهور نيست.