تقويت فضاي بلاتكليفي قراردادهاي خريد هواپيماي ايران
سرنوشت بويينگ 777 بر حفظ فرصت‌هاي شغلي شركت بويينگ تاثير دارد چراكه اين شركت تلاش مي‌كند تا با فروش به ايران، مانع از كاهش بيشتر توليد يكي از پرسودترين مدل‌هاي خود شود.
خبرگزاري رويترز طي گزارشي نوشت رويكرد تهاجمي دونالد ترامپ عليه تهران، به همراه نگراني‌ها در مورد روابط بانكي با ايران و آشفتگي‌هاي سياسي در امريكا سبب تقويت فضاي بلاتكليفي در مورد قراردادهاي 36 ميليارد دلاري ايران با بويينگ، ايرباس و اي‌تي‌آر براي خريد هواپيماهاي جديد شده است. به نوشته اين گزارش، تصميم ايران‌اير براي خريد مجموعا 200 هواپيما از دو غول هواپيماسازي (امريكايي و اروپايي) و اي‌تي آر، يك شركت فرانسوي- ايتاليايي، نقطه اوج توافق هسته‌اي ايران با كشورهاي غربي بود. ايران‌اير مي‌گويد كه قرارداد 5/16 ميليارد دلاري با بويينگ، بزرگ‌ترين قرارداد با امريكا از زمان پيروزي انقلاب اسلامي ايران در سال 1979 بوده است.
اهميت بالاي اين قراردادها سبب شده است تا آنها (قراردادها) به هدف مهمي براي منتقدان تنش‌زايي در واشنگتن و تهران تبديل شوند و به گفته كارشناسان اين بلاتكليفي مي‌تواند بانك‌هاي اروپايي و ديگر تامين‌كنندگان مالي را بيشتر از همكاري با ايران بترساند. ترسي كه هم‌اكنون مانع بزرگ همكاري با ايران است.
اگرچه ترامپ روز جمعه از توافق هسته‌اي با ايران خارج نشد اما به كنگره امريكا 60 روز مهلت داد تا در مورد بازگرداندن دوباره تحريم‌هاي ايران تصميم بگيرد. حتي بدون چنين تحريم‌هايي، سرنوشت قراردادهاي خريد هواپيما به تصويب دولت امريكا وابسته است. برخي افراد درگير اين قراردادها مي‌گويند صرف نظر از تعداد محدودي هواپيما كه ايران مي‌تواند نقدي و بدون دريافت وام خارجي، آنها را خريداري كند، اين قراردادها آنقدر بزرگ هستند كه نمي‌توان آنها را لغو كرد اما اجراي كامل آنها نيز بسيار حساسيت‌برانگيز است. برتراند گرابوسكي، كارشناس پيشين تامين مالي قراردادهاي هوانوردي گفت: «من نمي‌دانم چه كسي تمايل خواهد داشت كه با وجود چنين فضاي منفي در امريكا، تامين مالي اين قراردادها براي ايران را انجام دهد.»
اين امر سبب بروز نگراني‌هايي براي بويينگ كه خود را براي آغاز ساخت 15 فروند هواپيماي دوموتوره 777-300 اي آر آماده مي‌كند، شده است. قرار است اين هواپيماها در آوريل آينده به ايران تحويل شود. به نظر مي‌رسد كه سرنوشت اين هواپيماهاي غول‌پيكر كه بخشي از قرارداد فروش 80 جت به ايران هستند، بر حفظ فرصت‌هاي شغلي اين شركت تاثير دارد چراكه بويينگ تلاش مي‌كند تا با فروش به ايران، مانع از كاهش بيشتر توليد يكي از پرسودترين مدل‌هاي خود شود. به نظر مي‌رسد كه اين روزها شرايط بويينگ 777 به ميزان فزاينده‌اي دشوار است.
از طرف ايران نيز موانع غيرمنتظره‌اي به وجود آمده است. منابع مالي گفتند بويينگ قبلا ايران را در صف خريد براي جت‌ها عقب‌تر برده زيرا اين كشور هنوز مبلغي به اين شركت پرداخت نكرده است.
بويينگ فعلا مي‌تواند با جابه‌جايي تحويل‌هاي مربوط به ايران با ديگر ايرلاين‌ها اين وضعيت را مديريت كند اما در صورت لغو كامل سفارشات ايران‌اير، فشار جديدي بر خط توليد بويينگ 777 وارد مي‌شود. هرچند اتحاديه اروپا از توافق هسته‌اي حمايت مي‌كند اما صادرات هرگونه هواپيماي غربي به ايران به اجازه دولت امريكا بستگي دارد زيرا برخي از قطعات آنها در امريكا توليد مي‌شود. اين بدان معناست كه ايرباس نيز ممكن است در دعواي ميان بويينگ و منتقدان كه مي‌خواهند قرارداد كلا لغو شود، گير بيفتد. چيزي كه احتمالا تنش‌هاي ميان ايران با اروپا را تعميق مي‌كند.